ပြည်တွင်းစစ် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်‌နေသော ယခုနှစ် ကာလတွင် မြန်မာပြည်သူများသည် ၎င်းတို့၏ လွတ်လပ်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီအရေး၊ အသက်ဆက်ရှင်သန်ရေးအတွက် ရုန်းကန်နေရချိန်၌ စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော စစ်အုပ်စုသည် ရုရှား၏ အထောက်အပံ့ဖြင့် အာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားနိုင်နေကြသည်။  

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ရုရှားက စစ်လက်နက်များ၊ နည်းပညာများ၊ စီးပွားရေးအထောက်အပံ့များနှင့် သံတမန်ရေးရာ အကာအကွယ်များကို စစ်အုပ်စုထံသို့ ပိုမိုပေးပို့ခဲ့သည်။ 

ဤမဟာမိတ် ဒီပလိုမေစီ လှုပ်ရှားမှုသည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ ဒီမိုကရေစီ ဆန္ဒများကို လျစ်လျူရူ ဂရုမစိုက်မှု၊ သစ္စာဖောက်မှုတခုသာဖြစ်သည်။   ၎င်းသည် ပြည်သူလူထု၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ရှည်ကြာစေပြီး ပြည်သူများ အသက်နှင့်လဲ၍ စောင့်ရှောက်ထားသည့် တိုင်းပြည်အတွက် မျှော်လင့်ချက်များကို ချေမှုန်းရန် ခြိမ်းခြောက်နေသည်။ 

၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြည်သူလူထု၏အသံကို စစ်တပ်က ခိုးယူသွားချိန်မှစ၍ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးရှိ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံ ပြည်သူလူထု အများစုသည် စိတ်ကူးပင် မယဥ်ကြည့်နိုင်ရဲသော စစ်တပ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာများကို ရင်ဆိုင် ခံစားနေခဲ့ကြရသည်။ 

အပြစ်မဲ့ ပြည်သူလူထုအပေါ် ကျေးရွာများအပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းဆီးမှုများနှင့် သန်းပေါင်းများစွာသော ပြည်သူများကို အိုးအိမ်စွန့်ခွာစေခဲ့ရသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းများဖြစ်သည်။  

သို့သော်လည်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်မြေတဝက်ကျော်ကို လောလောဆယ်တွင် ထိန်းချုပ်ထားပြီး ပြည်သူလူထု၏ မဆုတ်မနှစ် တော်လှန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သက်သေပြထားသည်။  

သို့သော် ရုရှား၏ ကျောထောက်နောက်ခံပြုမှုဖြစ်သော စစ်လက်နက်များ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် နိုင်ငံရေးအရ တရားဝင်မှုပေးအပ်ခြင်းတို့သည် စစ်အုပ်စုအား ၎င်း၏ အာဏာကို ပိုမိုခိုင်မြဲစေရန်သာ အထောက်အကူပြုနေသည်။ 

စစ်အုပ်စုက အာဏာကို ခိုင်မာစေရန် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲကို စီစဉ်နေချိန်တွင် ရုရှား၏ ထောက်ခံမှုသည် တရားမျှတမှုနှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် ပြည်သူလူထု၏ တောင်းဆိုမှုကို လှောင်ပြောင် ပျက်ရယ်ပြုနေသည်။ 

ဤအစီရင်ခံစာသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ မဟာမိတ် ဆက်ဆံရေး အခြေအနေများကို ဖော်ထုတ်ထားပြီး ၎င်းက မည်သို့ စစ်အုပ်စု၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို အားပေးသည်နှင့် ပြည်သူလူထု၏ ဒီမိုကရေစီတိုက်ပွဲအတွက် မည်သို့ အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်သည်ကို ပြသထားသည်။ 

တွေ့ဆုံမှုများမှ အဆုံးသတ်လိုက်သည့် သစ္စာဖောက်မှု 

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ရုရှားသည် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုကို မျက်နှာလွှဲကာ မြန်မာ စစ်အာဏာရှင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား လှိုက်လှဲစွာကြိုဆို အသိအမှတ်ပြုပြီး ထောက်ခံပြခဲ့သည်။ 

အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၎င်း၏ စတုတ္ထမြောက် ရုရှားခရီးစဉ်အတွင်း မတ်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။  

ပူတင်က ၎င်းတို့၏ “ဆက်ဆံရေး ပိုမိုခိုင်မာလာခြင်း” ကို ချီးကျူးပြီး စွမ်းအင်နှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများ တည်‌ဆောက်အကောင်အထည်ဖော်ကြရန်အတွက် သဘောတူညီချက်များကို  လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ 

မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း အနောက်နိုင်ငံများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ရုရှားအား မဟာမိတ်အဖြစ် ချီးကျူးပြောဆိုခဲ့သည်။ 

ပြည်သူတွေအတွက်မူ ၎င်းသည် သံတမန်ရေးရာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမဟုတ်ဘဲ ပြည်သူတွေကို ဖိနှိပ်သူများအား လက်နက်နှင့် ငွေကြေး ထောက်ပံ့ရန် ကူညီသော ဖိနှိပ်မှုများတွင် ဝိုင်းဝန်း အားဖြည့် ထောက်ပံ့ကူညီပေးသော သဘောတူညီချက်များသာဖြစ်သည်။ 

၂၀၂၅ ခုနှစ်မှ အဓိကကျသော တိုးတက်မှုများ

နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်  

မတ်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ရုရှား၏ Rosatom ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၁၀ မဂ္ဂါဝပ်ဖြင့် အစပြုပြီး ၃၃၀ မဂ္ဂါဝပ်အထိ တိုးချဲ့ရန် ရည်ရွယ်ထားသော အသေးစားနျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်ရန် သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ 

“ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး” အမည်ခံထားသော ဤစီမံကိန်းသည် စီးပွားရေးပျက်စီးနေသော နိုင်ငံအပေါ် စစ်အုပ်စု၏ ထိန်းချုပ်မှုကို အားကောင်းစေမည်ဖြစ်သည်။ 

ထားဝယ် အထူးစီးပွားရေးဇုန် (SEZ) 

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ စစ်ကောင်စီ၏ စီးပွားရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာ ကံဇော်နှင့် ရုရှား၏ Maxim Reshetnikov တို့သည် ဆိပ်ကမ်းနှင့် ကျောက်မီးသွေးစက်ရုံတို့ ပါဝင်သော ရပ်တန့်နေသည့် ထားဝယ် အထူးစီးပွားရေးဇုန်ကို ပြန်လည်အသက်သွင်းရန် သဘောတူညီချက်များ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ 

ဤရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ပိတ်ဆို့မှုများကို ရှောင်ရှားရန် အသည်းအသန် ကြိုးစားနေသည့် စစ်အုပ်စုအတွက် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အသက်ဆက်လမ်းကြောင်းတခု ဖြစ်လာသည်။ 

 နှစ်နိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စာချုပ် (BIT) 

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ဤစာချုပ်သည် မြန်မာ့စွမ်းအင်နှင့် ဆိပ်ကမ်းများတွင် ရုရှားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို မြှင့်တင်ပေးသည်။ 

စစ်အုပ်စု၏ စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် ကမ္ဘာက ပြစ်တင်ရှုတ်ချနေချိန်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ဤသဘောတူညီချက်များသည် ပြည်သူလူထု၏ ဆင်းရဲဒုက္ခအပေါ် ရုရှား၏ လျစ်လျူရှုမှုကို ပြသသည်။ 

မော်စကိုတွင် ချုပ်ဆိုလိုက်သော သဘောတူညီချက်တိုင်းသည် ပြည်သူလူထု၏ ဒီမိုကရေစီမျှော်လင့်ချက်များကို ပိုမိုတင်းကျပ်စေသည်။ 

ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုကို လက်နက်တပ်ဆင်ခြင်း၊ အိပ်မက်များကို ချေမှုန်းခြင်း 

ရုရှား၏ အထောက်အပံ့သည် စီးပွားရေးတခုတည်းမဟုတ်၊ ၎င်းသည် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်မှုအပေါ် တိုက်ရိုက်တိုက်ခိုက်မှုတခု ဖြစ်သည်။   အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ရုရှားစစ်လေယာဉ်များနှင့် ရဟတ်ယာဉ်များက ကျေးရွာများတွင်နေထိုင်သည့် ပြည်သူလူထုကို သေဆုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

“ပိုမိုပြင်းထန်လာသော စစ်ရာဇဝတ်မှုများ” အဖြစ် လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ Human Rights Watch က ဖော်ပြခဲ့သည့် လုပ်ရပ်များကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။  လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများသည် အံ့မခန်းပင် ဖြစ်သည်။ 

ကုလသမဂ္ဂ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူပေါင်း ၇၅,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ၃ ဒသမ ၅ သန်းကျော်မှာ နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။ 

သို့သော်လည်း ပြည်သူလူထု၏ ခုခံတော်လှန်စစ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်မြေ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျော်ကို လောလောဆယ် ထိန်းချုပ်ထားသည်။  

ရုရှား၏ လက်နက်တင်ပို့မှုသည် ပြည်သူ့တိုက်ပွဲ၏ တိုးတက်မှုများကို ဟန့်တား‌ကာ စာသင်ကျောင်းများကို မီးရှို့ပြီး အရပ်သားများကို ဗုံးကြဲသည့် စစ်အုပ်ချုပ်သူအား လက်နက်တပ်ဆင် အားဖြည့်ပေးနေသည့် ပြည်သူဖိနှိပ် သတ်ဖြတ်မှု အမှုအခင်းများတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်သူ  “ဒုစရိုက်မှုခင်း မိတ်ဖော်မိတ်ဖက်” သာ ဖြစ်သည်။ 

စီးပွားရေးအရ၊ ထားဝယ် အထူးစီးပွားရေးဇုန်နှင့် နျူကလီးယားစက်ရုံကဲ့သို့သော ရုရှား၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ပုန်ကန်မှုကို နှိမ်နင်းရန် ဒေါ်လာတိုင်းကို အသုံးပြုနေသော စစ်အုပ်စုကို ထောက်ပံ့ပေး‌သည်။  

စစ်အုပ်စုက ၂၀၂၅ နှစ်ကုန်ပိုင်း သို့မဟုတ် ၂၀၂၆ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် စီစဉ်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲသည် စစ်အာဏာကို ခိုင်မာစေရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော လိမ်လည်မှုတခုဖြစ်သည်။ 

ရုရှား၏ သံတမန်ရေးရာ ကျောထောက်နောက်ခံပြုမှုဖြစ်သော မင်းအောင်လှိုင်ကို “ဝန်ကြီးချုပ်” အဖြစ် ခေါ်ဆိုခြင်းသည် ဤစစ်အုပ်စု၏ လိမ်လည်မှုများအား တရားဝင်မှု အသွင်ဆောင်စေပြီး လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသော မဲပေးပိုင်ခွင့်အတွက် ပြည်သူလူထု၏ တောင်းဆိုမှုကို ပြက်ရယ်ပြုနေသည်။ 

ပထဝီနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကြောက်မက်ဖွယ် အခြေအနေ 

ရုရှား၏ ဩဇာတိုးလာမှုနှင့် စစ်အုပ်စုအပေါ် တရုတ်၏ ထောက်ခံမှုတို့သည် အာဆီယံကို ကွဲပြားစေပြီး အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့မှုများကို အားပျော့စေသည်။  

အိန္ဒိယကလည်း စစ်အုပ်စုနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံနေပြီး မိမိတို့သည် အာဏာရှင်နိုင်ငံများ၏ ကွန်ရက်ထဲတွင် ပိတ်မိနေသည်။

စစ်အင်အားကြီး ပြည်ပနိုင်ငံများက ကျောထောက်နောက်ခံပြုနေသဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်များက မြန်မာပြည်တွင်းစစ်ပွဲကို အတင်းဆက်လက်တိုက်ပွဲ ဖော်ဆောင်နေနိုင်ကာ ပိုမိုရှည်ကြာစေသော “ဆီးရီးယားပုံစံ” ပဋိပက္ခစစ် အကြီးအကျယ်ဖြစ်ပွားသည့် နိုင်ငံတခုအဖြစ်သို့ ဆက်လက် ကူးပြောင်းကျ‌ရောက်သွားနိုင်ကြောင်း လေ့လာသူ အချို့က  သတိပေး ပြောဆိုလာ‌နေကြပြီ ဖြစ်သည်။ 

ပေါင်းစည်းညီညွတ်သော ကမ္ဘာ့တုံ့ပြန်မှု မရှိပါက မြန်မာပြည်သူလူထု၏ ဒီမိုကရေစီအိပ်မက်သည် ဤပထဝီနိုင်ငံရေး ကစားပွဲ၏ အလေးချိန်အောက်တွင် မြှုပ်နှံခံရနိုင်သည်။  ပြည်သူလူထု၏ တိုက်ပွဲသည် ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။ 

ရုရှား-မြန်မာ မဟာမိတ်သည် ပြည်သူတွေကို သံကြိုးများဖြင့် ချည်နှောင်ထားရန် ဖန်တီးထားသော အာဏာရှင်များ၏ သဘောတူညီချက်များသာ ဖြစ်သည်။ 

မင်းအောင်လှိုင်အတွက် ရုရှား၏ အထောက်အပံ့သည် အသက်ဆက်လမ်းကြောင်းဖြစ်သည်။  ၎င်းသည် သတ်ဖြတ်ရန် လက်နက်များ၊ ရှင်သန်ရန် ငွေကြေးနှင့် ဝေဖန်သူများကို တိတ်ဆိတ်စေရန် တရားဝင်မှုတို့ ဖြစ်သည်။ 

နျူကလီးယားစက်ရုံနှင့် ထားဝယ် အထူးစီးပွားရေးဇုန်တို့သည် စီမံကိန်းများမဟုတ်ဘဲ ပြည်သူများကို အငတ်ဘေးဆိုက်စေသော အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ခိုင်မာစေရန် ကိရိယာများ ဖြစ်သည်။ 

ပူတင်အတွက် မြန်မာသည် အရှေ့တောင်အာရှရှိ ခြေကုပ်တခု တည်ထောင်ရန် ဖြစ်ပြီး သူကြံတွေ့နေရသည့် ကမ္ဘာ့ပိတ်ဆို့မှုများကို ရှောင်ရှားကာ ယင်း၏ ဩဇာအာဏာကို ပြသရန် လမ်းကြောင်းတခုသာဖြစ်သည်။ 

သို့သော်လည်း မြန်မာပြည်သူများသည် လွယ်လွယ်ဖြင့် ဤမတရား ဖိနှိပ်မှု အာဏာရှင်များ ပေါင်းစည်း ဖိနှိပ်မှုများကို လက်သင့်ခံကြမည်မဟုတ်၊  အညံခံကြမည်မဟုတ်ဟု မိမိ ယုံကြည်သည်။ 

ပြည်သူ့ကာကွယ်‌ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသည့် ကျေးရွာတိုင်း၊ ပြည်သူများ၏ ဆန္ဒပြမှုတိုင်း၊ ပြည်သူများ ပေးဆပ်ရသော အသက်တိုင်းသည် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံမှုကို ပြသနေသည်။  

ရုရှားသည် ပြည်သူလူထုအား ဖိနှိပ်သူများအတွက် လက်နက်တပ်ဆင်ပေးနိုင်သော်လည်း ပြည်သူလူထု၏ စိတ်ဓာတ်ကို ချိုးနှိမ်နိုင်လိမ့်မည် မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံတကာ  အသိုက်အဝန်းအနေဖြင့် ပြည်သူလူထု၏ တိုက်ပွဲသည် ကမ္ဘာ့အာဏာပြိုင်ဆိုင်မှု၏ နောက်ထပ်သားကောင်တခု မဖြစ်မီ ပိုမိုပြင်းထန်သော ပိတ်ဆို့မှုများ၊ လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ပင်မှုများနှင့် ပြည်သူလူထု၏ ခုခံမှုကို ထောက်ခံအားပေးမှုများ ပြုလုပ်ရမည်။ 

မိမိတို့သည် ကမ္ဘာကြီးကို မြန်မာပြည်သူလူထုနှင့်အတူ ရပ်တည်ရန် တောင်းဆိုသည်။  ပြည်သူလူထု၏ တိုက်ပွဲသည် မြန်မာအတွက်သာမကဘဲ လွတ်လပ်မှုအတွက် ရင်ခုန်နေသော နှလုံးသားတိုင်းအတွက် ဖြစ်သည်။  ရုရှား၏ စစ်အုပ်စုအတွက် အသက်ဆက်လမ်းကြောင်း ဆက်ပေးခြင်းလုပ်ရပ်များသည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ အနာဂတ်အတွက် အန္တရာယ် သံကြိုး တခုသာဖြစ်ပါသည်။ 

ဦးအင်္ဂါ 

ကိုးကားချက်များ

-Human Rights Watch. ( ၂၀၂၅၊ ဩဂုတ်၊ ၁၅ ) မြန်မာ- နိုင်ငံခြားအထောက်အပံ့ဖြင့် စစ်အုပ်စု၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ ပိုမိုပြင်းထန်လာသည်။ 

-United Nations. (၂၀၂၄-၂၀၂၅) မြန်မာ့လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကျပ်အတည်းနှင့် နေရပ်စွန့်ခွာမှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာများ။ 

-Rosatom State Atomic Energy Corporation. (၂၀၂၅၊မတ်၊၁၈) Rosatom က မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသေးစားနျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ တည်ဆောက်မည်။ 

-ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာန (၂၀၂၅) မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မြှင့်တင်ရေးနှင့် အပြန်အလှန်ကာကွယ်ရေး သဘောတူညီချက်။ 

-United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD).(၂၀၂၅) ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတော် သမ္မတနိုင်ငံအကြား နှစ်နိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုစာချုပ်။