ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေဆိုင်ရာ တခါးဖွင့်အစည်းအဝေးပွဲတခုကို ဧပြီ ၅ ရက် ( နယူးယောက်ခ် အချိန် ဧပြီ ၄ ရက်)က ကျင်းပခဲ့ပြီး   သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင်  ဖမ်းဆီးထားသူ အားလုံးကို ချက်ချင်းပြန် လွှတ်ပေးဖို့ ကုလသမဂ္ဂအကြီးအကဲက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ  ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အစိုးရကို စစ်တပ်က ဖြုတ်ချပြီး  နိုင်ငံခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတာ သုံးနှစ်ကျော်လာပြီဖြစ်ပြီး  အားလုံးကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်က  တောင်းဆိုတဲ့အကြောင်း  အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ လက်ထောက် အတွင်းရေးမှူးချုပ် ခါလစ်ခီအာရီက လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးမှာ ပြောကြားခဲ့တာပါ။

နိုင်ငံတဝန်း လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ  ကျယ်ပြန့်လာတဲ့အတွက်  မြန်မာလူမှုအသိုက်အဝန်းဟာအခြေခံလိုအပ်ချက်တွေနဲ့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေ  ရရှိမှု ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်၊ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လေကြောင်းကနေ ခွဲခြားမှုမရှိ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့  အဖွဲ့မျိုးစုံရဲ့ လက်နက်ကြီးနဲ့ ပစ်ခတ်မှုသတင်းတွေထွက်နေချိန်မှာ အရပ်သားတွေ သေဆုံးမှုဟာ ဆက်လက်မြင့်တက်နေပြီး  အကြမ်းဖက်မှု ပုံစံအားလုံးကို ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ ရှုတ်ချတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

လက်ရှိပဋိပက္ခတွေဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အထူးသံတမန်တဦး ခန့်အပ်ဖို့  အတွင်းရေးမှူးချုပ်က စီစဉ်နေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

လက်ထောက် အတွင်းရေးမှူးချုပ် ခါလစ်ခီအာရီ  “မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အကျပ်အတည်းကို မြန်မာဦးဆောင်တဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ဖြေရှင်းချက်ဆီသွားနိုင်ဖို့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေနဲ့ သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ လာမယ့်ရက်ပိုင်းအတွင်း အထူးသံတမန်တဦးကို ခန့်အပ်ဖို့ အတွင်းရေးမှူးချုပ်အနေနဲ့ ရည်ရွယ်ထားပါတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေပြီး နေစရာမဲ့ဖြစ်အောင် တွန်းပို့မှုတွေ၊ နိုင်ငံရေးပြဿနာ နက်ရှိုင်းလာမှု၊ လူသားချင်းစာနာမှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အကျပ်အတည်းတွေ ပိုမိုဆိုးနေတဲ့အတွက် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ စုစုစည်းစည်း တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ကြဖို့ အတွင်းရေးမှူးချုပ်က တိုက်တွန်းတယ်လို့လည်း ခါလစ်က ပြောပါတယ်။

“နိုင်ငံအနှံ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ကျယ်ပြန့်လာမှုကြောင့် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွေရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေနဲ့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေရရှိမှုဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်တွေအပေါ်  ဆိုးဆိုးရွားရွား သက်ရောက်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။” 

ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်တပ်နဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)တို့အကြား တိုက်ပွဲတွေဟာ မကြုံစဖူး အကြမ်းဖက်မှုအဆင့်သို့ ရောက်ရှိသွားကြောင်း၊ AA တပ်တွေဟာရခိုင်ပြည်နယ် အလယ်ပိုင်းဒေသ အများစုကို နယ်မြေစိုးမိုးမှုရရှိထားပြီး ရိုဟင်ဂျာအများအပြား ကျန်ရှိနေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းသို့ တိုးချဲ့ဖို့ကြိုးပမ်းနေကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာအကျပ်အတည်းရဲ့ မူလအရင်းအမြစ်ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းတာက လက်ရှိအကျပ်အတည်းကနေ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ လမ်းကြောင်းတခုကို ဖော်ဆောင်ဖို့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်ကြောင်းလည်း ဆိုပါတယ်။

ဒီလိုလုပ်ဆောင်ဖို့ ပျက်ကွက်ရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုသံသရာကို ဆက်လက် တွန်းအားပေးနေမှာဖြစ်ပြီး ရိုဟင်ဂျာတွေကို ရခိုင်မှာရှိတဲ့ သက်ဆိုင်သူတွေအားလုံးက အကာအကွယ်ပေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်လို့လည်းဆိုပါတယ်။ 

ရှည်ကြာနေတဲ့ အကျပ်အတည်း ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာတာနဲ့အမျှ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကိုအသုံးချပြီး နိုင်ငံတကာစံနှုန်းတွေနဲ့အညီ လူသားချင်းစာနာကူညီမှု လမ်းကြောင်းတွေ ဖွင့်ပေးဖို့၊ အကြမ်းဖက်မှုတွေ အဆုံးသတ်ဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အားလုံးပါဝင်ပြီး ငြိမ်းချမ်းတဲ့အနာဂတ်ကို ဦးတည်မယ့် ဘက်စုံနိုင်ငံရေးအဖြေတခုကို ရှာဖွေကြဖို့ ဂူတာရက်စ်က တိုက်တွန်းတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂလူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာညှိနှိုင်းရေးရုံး (UNOCHA) မှ အရာရှိတဦးဖြစ်တဲ့ လီဆာဒေါက်တန်ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေဟာ အလွန်အမင်းစိုးရိမ်စရာဖြစ်တဲ့ အကြောင်း လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ပြောပါတယ်။

“၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက အဆိုးရွားဆုံးအဆင့် အကြမ်းဖက်မှုတွေ အပါအဝင် မြန်မာ့ ပဋိပက္ခတွေ ဆက်လက်တိုးမြှင့်လာနေတာဟာ  တနိုင်ငံလုံးနီး ပြည်သူတွေကို  ဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေပြီး အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဆီအထိ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ရှိနေတယ်”လို့ ဒေါက်တန်က ပြောပါတယ်။

မြန်မာပြည်သူတွေဟာ သူတို့ရဲ့အသက်အန္တရာယ်ကို ကြောက်ရွံ့နေကြရပြီး  စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လူပေါင်း ၂ ဒသမ ၈ သန်း အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရကာ မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု မြင့်တက်လာနေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။

UNOCHA  လီဆာဒေါက်တန်က "ဒီလူအများစုဟာ စားနပ်ရိက္ခာ၊ အမိုးအကာနဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံရေး အရေးတကြီး လိုအပ်နေပါတယ်။ ထွက်ပြေးလာတဲ့ အရေအတွက် တိုးလာတာနဲ့အမျှ ဒေသတွင်း ဒုက္ခသည်တွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ အားကောင်းစေရေး အပါအဝင် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းအပေါ် နိုင်ငံတကာနဲ့ ဒေသတွင်း အာရုံစိုက်မှုကို ထိန်းထားဖို့က အရေးကြီးပါတယ်"လို့ပြောပါတယ်။ 

စားနပ်ရိက္ခာမလုံလောက်မှုဟာ ၂၀၂၄ ခုမှာ  မြန်မာပြည်သူ ၁၂ ဒသမ ၉ သန်းကို  ထိခိုက်ခဲ့ပြီး အခုနှစ်မှာ ၁၂ သန်းဟာ  အရေးပေါ်ကျန်းမာရေးအကူအညီတွေ လိုအပ်မယ်လို့  ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ဗြိတိန်  သံအမတ်ကြီး ဘာဘရာဝုဒ်ဝပ်ဒ်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို မေ့လျော့ခံပဋိပက္ခအဖြစ် ခွင့်မပြုရဘူးလို့  ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ပြောပါတယ်။  

“မြန်မာနိုင်ငံကို မေ့လျော့ခံပဋိပက္ခတခုအဖြစ် ခွင့်မပြုပါဘူး။  ငြိမ်းချမ်းပြီး အားလုံးပါဝင်နိုင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်ဆီ တည်ဆောက်ဖို့  အသစ်တဖန် ကြိုးပမ်းကြဖို့ ထပ်မံတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေကို ရှေ့သို့တွန်းအားပေး ကူညီဖို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ  အထူးသံတမန်တဦးကို အချိန်မဆွဲပဲ ခန့်အပ်ဖို့တိုက်တွန်းပါတယ်။”

စစ်တပ်ရဲ့ စစ်မှုမထမ်းမနေရအမိန့်ကြောင့် ရိုဟင်ဂျာများတွေကို အတင်းအဓမ္မ ဖမ်းဆီးလူသစ်စုဆောင်းနေတယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ရတဲ့သတင်းတွေကို စိုးရိမ်တဲ့အကြောင်းနဲ့ ဒါဟာ ရိုဟင်ဂျာနဲ့ ရခိုင်အသိုက်အဝန်းအကြား တင်းမာမှုတွေထပ်တိုးလာနိုင်တဲ့ အလားအလာ ဖြစ်နေတယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအခြေနေဟာ အရပ်သားပြည်သူတွေအတွက် ထိခိုက်ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာနေပြီး နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းက အရေးယူဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးကပြောပါတယ်။

လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးမှာ ပြင်သစ်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အီကွေဒေါ စတဲ့နိုင်ငံတွေရဲ့ သံအမတ်ကြီးတွေကလည်း မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေး ပြောဆိုခဲ့ကြပြီး မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရင်းနှီးတဲ့ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ သံအမတ်ကတော့ မြန်မာ့အရေးဟာ နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်မှုမရှိကြောင်းနဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီကို အသုံးပြုပြီး နေပြည်တော်ကို ဖိအားပေးတာကို ဆန့်ကျင်တဲ့အကြောင်းပြောပါတယ်။ 

PHOTO-UN