ယနေ့ခေတ် အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တွေဟာ သတ္တိရှိပြီး ကွဲပြားပါတယ်။ သူတို့က တကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရာသီဥတုလှုပ်ရှားမှုကို စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခြင်း၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အကာအကွယ်တွေ ရရှိဖို့ တွန်းအားပေးခြင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ အကျပ်အတည်းကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းနဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေကို ဖျက်သိမ်းခြင်းတို့ကို လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝန်းက အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တွေဟာ ဘဝတွေကို တိုးတက်စေပြီး အားလုံးအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးနေပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ တန်းတူညီမျှရေးဟာ အလှမ်းဝေးနေဆဲဖြစ်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့နေရာမှာ အမျိုးသမီးတွေပါဝင်မှု တိုးတက်မှုက နှေးကွေးလွန်းပါတယ်။ အမျိုးသားတွေဟာ အမျိုးသမီးတွေထက် သဘာဝကျပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေဖြစ်တယ်လို့ လူအများအပြားက ယုံကြည်ဆဲဖြစ်ပြီး အဖွဲ့အစည်း အများအပြားကလည်း အမျိုးသားတွေကို မျက်နှာသာပေးကာ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်မှုကို တွန်းအားပေးဖို့ ထူထောင်ထားကြပြီး အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လှုံ့ဆော်မှုနဲ့ အစပြုမှုတွေအတွက် ရန်ပုံငွေ နည်းပါးနေပါတယ်။ လက်ရှိ တိုးတက်မှုနှုန်းအရ အာဏာအမြင့်ဆုံး ရာထူးတွေမှာ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုရရှိဖို့ နှစ်ပေါင်း ၁၃၀ လောက်ကြာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြောင်းလဲဖို့အတွက် အဆင့်တိုင်းမှာ အာဏာကို အညီအမျှ ခွဲဝေပေးရမှာဖြစ်ပြီး မြင်သာအောင် တာဝန်ခံနိုင်စေရပါမယ်။ ဒါဟာ အမျိုးသမီးဝါဒီခေါင်းဆောင်မှုရဲ့ အဓိကအချက် ဖြစ်ပါတယ်။

အမျိုးသမီးဝါဒီ အခြေခံမူတွေနဲ့ ဦးဆောင်ခြင်းဆိုတာ တန်ဖိုးနဲ့ အောင်မြင်မှုကို ပြန်လည်သတ်မှတ်ခြင်း၊ အာဏာနဲ့ ယုံကြည်မှုမျှဝေခြင်း၊ လူမှုအသိုက်အဝန်းနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေ တည်ဆောက်ခြင်းနဲ့ နောက်ဆုံးမှာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေ အပါအဝင် လူအားလုံးအတွက် တိုးတက်မှုကို နောက်ပြန်ဆွဲနေတဲ့ ဖိနှိပ်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံတွေနဲ့ လူမှုရေးစံနှုန်းတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ခေတ်ရဲ့ မကြုံစဘူး စိန်ခေါ်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ဖို့ အသွင်ပြောင်း အမျိုးသမီးဝါဒီခေါင်းဆောင်မှု လိုအပ်ပါတယ်။ လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်တဲ့ အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင် အများအပြားရှိတဲ့အထဲက မတူကွဲပြားတဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးက အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တချို့ အကြောင်း ရေးသားဖော်ပြလိုက်ရပါတယ်။

၁။ မစ်ရှဲလ်ဘာချီလက်

မစ်ရှဲလ်ဘာချီလက်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးထောက်ခံသူတဦးဖြစ်ပြီး ချီလီနိုင်ငံရဲ့ ပထမဆုံး အမျိုးသမီးသမ္မတနဲ့ UN Women ရဲ့ ပထမဆုံး အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ကမ္ဘာ့လူသားအားလုံးရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့နဲ့ မြှင့်တင်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေပါတယ်။

ဘာချီလက်က ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကို ရင်ဆိုင်တိုက်ဖျက်နေရချိန် ကူးစက်ကပ်ရောဂါဟာ မညီမျှမှုရဲ့ အတိုင်းအတာနဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး လက်ရှိ ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ လူမှုရေးအကျပ်အတည်းတွေကို ကျော်လွှားဖို့ လူတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးစနစ်တွေရဲ့ အရင်းမူလပြောင်းလဲမှုတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဘာချီလက်က အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်များစွာကို လေးစားအတုယူပေမဲ့ သူဟာ လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်သူတွေ၊ အမျိုးသမီးရေးရာလှုပ်ရှားမှု ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ကမ္ဘာတခုအတွက် စုပေါင်းလုပ်ဆောင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို အထူးဂုဏ်ပြုလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “သူတို့ရဲ့အမြင်၊ ခွန်အား၊ သတ္တိ၊ စာနာမှုနဲ့ အောင်မြင်မှုတွေက အနာဂတ်အတွက် လှုံ့ဆော်မှုနဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေ ကြီးမားစေမယ့် အရင်းအမြစ်တွေပါပဲ” လို့ ဘာချီလက်က ဆိုပါတယ်။

၂။ ဒမ်မီလိုလာအိုဒူဖူဝါနဲ့ အိုဒူနာယိုအဝန်နီယီ

ဒမ်မီလိုလာအိုဒူဖူဝါနဲ့ အိုဒူနာယိုအဝန်နီယီ တို့ဟာ အောင်မြင်တဲ့ စွန့်ဦးတီထွင်သူတွေနဲ့ နိုင်ဂျီးရီးယားက လူငယ်အမျိုးသမီးရေးရာ ခေါင်းဆောင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ မကြာသေးခင်က သူတို့နှစ်ဦးလုံးကို Bloomberg 50 စာရင်းမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးကို ပြောင်းလဲခဲ့သူများနဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလက TIME Next 100 စာရင်းမှာ ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်။

အိုဒူဖူဝါနဲ့ အဝန်နီယီတို့ဟာ နိုင်ဂျီးရီးယားက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ ဘေးကင်းရေး၊ စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်နိုင်မှုနဲ့ နိုင်ငံရေးမှာ ပါဝင်မှုတို့ကို အာရုံစိုက်တဲ့ အမျိုးသမီးဝါဒီ ယာယီညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကို ဖန်တီးဖို့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှာ အင်အားစုတွေ ပူးပေါင်းခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ပထမဆုံးပရောဂျက်အတွက် အဖွဲ့အစည်းဟာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က နိုင်ဂျီးရီးယားကို ဖြိုခွင်းခဲ့တဲ့ #EndSARS ဆန္ဒပြမှုတွေကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဝင်ငွေနည်းတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ မိသားစုတွေအတွက် စားနပ်ရိက္ခာစနစ်တခုကို စီစဉ်ပေးခဲ့ပါတယ်။

အဝန်နီယီက“အမျိုးသမီးတွေနဲ့ အမျိုးသားတွေ အားလုံးဟာ ပြည့်စုံတဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းနဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုဖို့ တန်းတူရည်တူ အခွင့်အရေးတွေရရှိဖို့ ထိုက်တန်ကြောင်း အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တဦးက အသိအမှတ်ပြုပေးပြီး တခြားသူတွေကိုလည်း သူတို့ရဲ့ အလားအလာနဲ့အညီ အသက်ရှင်နေထိုင်ဖို့၊ အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ ပြောင်းလဲမှုကို တွန်းအားပေးဖို့အတွက် ဖွဲ့စည်းပုံတွေကို ချမှတ်ပေးမယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။ 

အမျိုးသမီးဝါဒီခေါင်းဆောင်တဦးဟာ စာနာနားလည်ပြီး ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှုရဲ့ အရေးပါမှုကို နားလည်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အိုဒူဖူဝါက“အမျိုးသမီးတွေကို ခေါင်းဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍမှာ များများခန့်အပ်ပြီး အမျိုးသမီးတွေကို မျှမျှတတ လုပ်ဆောင်စေပါ။ ဘက်လိုက်မှုတွေကို သင်ယူပြီး အပြုသဘောဆောင်တဲ့ တုံ့ပြန်ချက်‌တွေကို နားထောင်ဖို့ဆန္ဒရှိပါ” လို့ ဆိုပါတယ်။

၃။ ဒီမီစီရာရတ်

ဒီမီစီရာရတ်ဟာ ၃၆ နှစ် (၁၉၅၄-၁၉၉၆) ဂွါတီမာလာပြည်တွင်း လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခအတွင်း လိင်အကြမ်းဖက်မှုက လွတ်မြောက်လာသူ အမျိုးသမီး ၁၅ ဦးထဲက တဦးဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်က ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်း စီပါဇာကိုစခန်းအနီးက သူတို့အသိုင်းအဝိုင်းငယ်တွင်းမှာ အဘူလာများ (အဘွားများ) လို့ လေးစားစွာခေါ်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာ နိုင်ငံရဲ့အမြင့်ဆုံးတရားရုံးမှာ သူတို့ရဲ့အမှုကို ခုခံခဲ့ကြပါတယ်။

အဘူလာတွေရဲ့ တရားမျှတမှုကို ရှာဖွေမှုကြောင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စစ်အရာရှိဟောင်းနှစ်ဦးကို ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်နိုင်ခဲ့ပြီး အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် စစ်လျော်ကြေးငွေ ၁၈ ခု ရရှိခဲ့ပါတယ်။

ယနေ့ခေတ်မှာတော့ အဘူလာတွေဟာ ပညာရေး၊ မြေယာလက်လှမ်းမီမှု၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ဆေးခန်းနဲ့ သူတို့ရဲ့ ရပ်ရွာမျိုးဆက်တွေ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု အဆုံးသတ်ရေးတို့ကို တောင်းဆိုကြပါတယ်။

ဒီမီစီရာရတ်က“ယနေ့ခေတ် မျိုးဆက်တွေအတွက် ကျမတို့ရဲ့ သတင်းစကားကတော့ သူတို့ရဲ့ အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု မှန်သမျှကို ဆန့်ကျင်ပြောဆိုသင့်တယ်။ စီပါဇာကိုစခန်းမှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေကို လူတိုင်းသိစေချင်တယ်။ ဒါမှ ထပ်မကြုံရအောင်ပါ” လို့ပြောပါတယ်။

၄။ မာလာလာယူဆွတ်ဖ်ဇိုင်း

အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ မိန်းကလေးတွေ ကျောင်းမတက်နိုင်တော့ဘူးလို့ တာလီဘန်တွေက  ရေဒီယိုကနေ ကြေညာချိန်မှာ မာလာလာယူဆာ့ဖ်ဇိုင်းဟာ အသက် ၁၁ နှစ်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။

မာလာလာက “အဲဒီအချိန်မှာ ပညာရေးက စာအုပ်ဖတ်တာ၊ အိမ်စာလုပ်ရတာထက် ပိုတယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရတယ်။ အဲဒါက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုနဲ့ ပတ်သက်တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

မာလာလာဟာ မိန်းကလေးတွေရဲ့ ပညာသင်ကြားခွင့်အတွက် စတင်ပြောဆိုခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုကြောင့် တာလီဘန်တို့ရဲ့ပစ်မှတ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

၂၀၁၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ မာလာလာဟာ ကျောင်းကနေ အိမ်ကိုပြန်လာစဉ် ပစ်သတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ လပေါင်းများစွာ ခွဲစိတ်မှုတွေနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတွေ ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက်မှာ သူရဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုကို တဖန်ပြန်လည်ရယူခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတဝန်းက မိန်းကလေးတွေရဲ့ ပညာရေးအတွက် အပြင်းထန်ဆုံး ထောက်ခံအားပေးသူတွေထဲက တဦးဖြစ်လာကာ အသက် ၁၇ နှစ်မှာ အသက်အငယ်ဆုံး ငြိမ်းချမ်းရေး နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

၅။ ဂေါ်ဒါးနားကိုမစ် 

ဂေါ်ဒါးနားကိုမစ်ဟာ ဆားဘီးယားသမ္မတနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ လူနည်းစုဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲ ဝန်ကြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အမျိုးသားလွှတ်တော် အမျိုးသမီးပါလီမန်ကွန်ရက်ကို တည်ထောင်သူဖြစ်ပြီး ဆားဘီးယားက အမျိုးသမီးလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ဝင်တဦးအနေနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေမှာ အမျိုးသမီးတွေ တန်းတူညီမျှမှုနဲ့ တန်းတူပါဝင်မှုတို့အတွက် နိုင်ငံရဲ့တိုက်ပွဲမှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ဆားဘီးယားပါလီမန်ဟာ ပါလီမန်နဲ့ ဒေသန္တရ ရွေးကောက်ပွဲ‌တွေအတွက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာစာရင်းမှာ အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ခွဲတမ်းအဖြစ် တင်သွင်းတဲ့ ကိုမစ်ရဲ့ အဆိုပြု ပြင်ဆင်ချက်ကို အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ဂေါ်ဒါးနားကိုမစ်က “ကျမရှေ့က ထောင်ပေါင်းများစွာသော အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အလုပ်၊ အလေးထားမှု၊ ရဲစွမ်းသတ္တိနဲ့ ကတိကဝတ်တွေကြောင့် ဒီနေရာကို ရောက်လာတာပါ။ သူတို့ရဲ့ပခုံးပေါ် ရပ်တည်ပြီး မျိုးဆက်သစ်တွေအတွက် ပြင်ဆင်နေပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

၆။ အန်နာစတာစီရာယီဗာဒိုမာနီ

အန်နာစတာစီရာယီဗာဒိုမာနီဟာ ယူကရိန်းနိုင်ငံ၊ မြို့တော်ကိယက်ဗ်က မြင်သာထင်သာဆုံး လိင်ပြောင်းအမျိုးသမီး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတဦးဖြစ်ပါတယ်။

အန်နာစတာစီရာက “ငါက ခေါင်းဆောင်တယောက်ဖြစ်ပြီး အမျိုးသမီးဝါဒီတယောက်ပါ။ ဒါဟာ ငါ့စိတ်နဲ့ ငါ့ရဲ့သွေးထဲမှာ ရှိ‌နေတာပဲ” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးတွေကြားမှာ သူကိုယ်တိုင် လိင်အသွင်ကူးပြောင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ယူကရိန်းက လိင်ပြောင်းလဲသူတွေရဲ့ အခွင့်အရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

၇။ အီလန်ဂျွန်ဆင်ဆာလိဖ်

အာဖရိကရဲ့ ပထမဆုံး ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ အမျိုးသမီးသမ္မတအဖြစ် အီလန်ဂျွန်ဆင်ဆာလိဖ်ဟာ လိုက်ဘေးရီးယားမှာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ ပြည်တွင်းစစ်အပြီး ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို ဦးဆောင်ကာ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ခုနှစ် အီဘိုလာရောဂါ အကျပ်အတည်းကို တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

သူဟာ သူ့ရဲ့ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာရဲ့ ချီးကျူးမှုကို ရရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ အမျိုးသမီးတွေကို စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မား‌မှု‌တွေ ပြုလုပ်ပေးခဲ့တဲ့အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်လ်ဆု ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရပါတယ်။

ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ဆာလိဖ်ဟာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးပါဝင်မှုနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်တွေမှာ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို ချဲ့ထွင်ဖို့အတွက် သြဇာကြီးတဲ့အသံတခု ဖြစ်ပါတယ်။ “ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုဟာ အပြည့်အဝ ခိုင်မာတဲ့စီးပွားရေး၊ ပိုဖွံ့ဖြိုးတဲ့နိုင်ငံ၊ ပိုငြိမ်းချမ်းတဲ့နိုင်ငံကို ဖြစ်ပေါ်လာစေဖို့ အာမခံပေးမယ်ဆိုတာ အသိအမှတ်ပြုမှုတွေ တိုးလာနေတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျမတို့က ဆက်ပြီးတော့ လုပ်ရမှာပေါ့” လို့ ပြောပါတယ်။

၈။ အလာမူရာဘစ်

ဒေါက်တာအလာမူရာဘစ်ဟာ လစ်ဗျား-ကနေဒါ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဆရာဝန်၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး မဟာဗျူဟာပညာရှင်၊ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး ထောက်ခံသူ၊ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက် SDG (Sustainable Development Goals) ထောက်ခံသူနဲ့ အသက်အငယ်ဆုံး ခန့်အပ်ခံရတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ကျန်းမာရေး၊ အလုပ်အကိုင်နဲ့ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုဆိုင်ရာ ကော်မရှင်နာ ဖြစ်ပါတယ်။

မူရာဘစ်ရဲ့ အလုပ်ကတော့ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုနဲ့ လုံခြုံရေးတို့မှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဦးဆောင်မှုမြှင့်တင်ဖို့ ကမ္ဘာတဝန်းလုံးမှာ လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒေါက်တာမူရာဘစ်က “အမျိုးသမီးတွေကို ပံ့ပိုး၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပြီး မြှင့်တင်ပေးတဲ့အခါ မိသားစု၊ အသိုင်းအဝိုင်း၊ နိုင်ငံနဲ့ တခြားအရာတွေကို အသွင်ပြောင်းပေးနိုင်တယ်ဆိုတာ ငါသိတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

အမျိုးသမီးဝါဒီ အခြေခံမူတွေနဲ့ ဦးဆောင်တဲ့‌နေရာမှာ ပါဝင်တဲ့ သူ့ရဲ့အကြံပြုချက်တွေကဝောာ့ လူတိုင်းရဲ့ ပါဝင်မှုဟာ မှန်ကန်ပြီး ကြားသိနိုင်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တခု တည်ဆောက်ပြီး သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ခေါင်းဆောင်မှုကို ပျိုးထောင်ဖို့နဲ့ လက်ခံယုံကြည်လာစေဖို့ လူ‌တွေကို လမ်းညွှန်ပေးခြင်းနဲ့ ပံ့ပိုးပေးခြင်း အပါအဝင် နှောင့်ယှက်ခြင်းနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို လုံးဝသည်းခံမှုမရှိခြင်းတို့ ပါဝင်ပါတယ်။

၉။ အမ်တီသလ်မာမွတ်ဒ်

အမ်တီသလ်မာမွတ်ဒ်ဟာ ကမ္ဘာ့မှာထင်ရှားတဲ့  ကဗျာဆရာနဲ့ ဒုက္ခသည်အရေးအတွက် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆူဒန်နိုင်ငံ ခက်တွန်မြို့မှာ မွေးဖွားပြီး ထောက်ခံသူတွေကြားမှာ “အမ်မီ” လို့ လူသိများတဲ့သူဟာ မိသားစုနဲ့အတူ ကလေးဘဝကတည်းက အမေရိကန်နိုင်ငံကို ပြောင်းရွှေ့အခြေချခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာတဝန်းက သန်းနဲ့ချီတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို တောက်ပစေဖို့ သူ့ရဲ့ အရည်အချင်းတွေကို အသုံးပြုပါတယ်။

၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ သူဟာ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး UNHCR ချစ်ကြည်ရေးသံတမန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရပြီး ဂျော်ဒန်၊ ယူဂန်ဒါနဲ့ ဂရိနိုင်ငံက ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကို ကဗျာစာသင်တန်းများ သင်ကြားပေးကာ မရေမတွက်နိုင်တဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို မျှဝေဖို့ လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ပါတယ်။

၁၀။ ဇိမ်နတ်ဘ်ဖှစီကီ

ဇိမ်နတ်ဘ်ဖှစီကီဟာ ဆုရ မော်ရိုကို အနုပညာရှင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူနဲ့ စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ တဦး ဖြစ်ပါတယ်။

အနုပညာ၊ စာပေနဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အသုံးပြုပြီး ဆင်ဆာဖြတ်ခြင်းနဲ့ ရှုတ်ချခြင်းတွေမပါဘဲ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်း ပြောဆို လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။

ဖှစီကီဟာ ငယ်ရွယ်တဲ့ အမျိုးသမီး အနုပညာရှင်တွေကို ပံ့ပိုးပေးတဲ့ အမျိုးသမီး အနုပညာရှင်တွေ စုပေါင်းတည်ထောင်သူဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ ကျား၊ မ ခွဲခြားမှုနဲ့ လိင်စိတ်သဘောထားတွေကို စူးစမ်းလေ့လာတဲ့ ဂရပ်ဖစ်ဝတ္ထုဖြစ်တဲ့ ရှိုအူမာစီမံကိန်း အတွက် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ TIME မဂ္ဂဇင်းရဲ့ အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်ခေါင်းဆောင်အဖြစ် အမည်ပေးခံခဲ့ရပါတယ်။

သူ့ရဲ့ အမျိုးသမီးဝါဒီ အခြေခံမူတွေနဲ့ ဦးဆောင်မှုအကြံပြုချက်တွေကတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိဖို့အတွက် ငါတို့ရဲ့ လက်နက်ကိရိယာတွေဟာ အနုပညာ၊ စာပေ၊ နိုင်ငံရေး၊ ဒဿနိကဗေဒနဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

၁၁။ အလီစီရာဂါဇာ

အလီစီရာဂါဇာဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက စီစဉ်သူနဲ့ စာရေးဆရာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ Black Futures Lab က ကျောင်းအုပ်ဖြစ်ပြီး Black Lives Matter Global Network ရဲ့ ပူးတွဲတည်ထောင်သူ ဖြစ်ပါတယ်။

ဂါဇာရဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှု အဓိကအချက်ဟာ လူမည်းအသိုင်းအဝိုင်းဟာ တခြား လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတွေလိုပဲ သူတို့ရဲ့ ဘဝကဏ္ဍအသီးသီးမှာ သြဇာရှိဖို့ ထိုက်တန်တယ်လို့ ယုံကြည်ထားပါတယ်။

Forbes မဂ္ဂဇင်းနဲ့ မကြာသေးမီက တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတခုမှာ ဂါဇာရဲ့ အကြံပြုချက်က အသွင်ပြောင်း လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဖွဲ့စည်းခြင်းနဲ့ ဦးဆောင်ခြင်းအတွက် “မင်း တကယ်စိတ်ဝင်စားတဲ့အရာကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။ မင်းလုပ်တဲ့အရာကိုပဲ ဂရုစိုက်တဲ့ တခြားသူတွေကို ရှာပါ။ သူတို့နဲ့ ပူးပေါင်းပါ။ ပြီးတာနဲ့ မင်း တခြားလူတွေကို မင်းနဲ့အတူ ခေါ်ဆောင်သွားလိုက်ပါ” လို့ ဆိုပါတယ်။

၁၂။ ဂလိုရီရာစတိုင်နမ်

ဂလိုရီရာစတိုင်နမ်ဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အမျိုးသမီးရေးဝါဒီ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူဖြစ်ပြီး ချီးကျူးခံရတဲ့ စာရေးဆရာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လူမှုလှုပ်ရှားမှုတွေရဲ့ ရှေ့တန်းမှာ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုအတွက် သမ္မတရဲ့ လွတ်လပ်မှုဆုတံဆိပ် အပါအဝင် မရေမတွက်နိုင်တဲ့ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တွေ ရရှိခဲ့ပါတယ်။

စတိုင်နမ်က “အမျိုးသမီးဝါဒဟာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ အမျိုးသားတွေရဲ့ တန်းတူညီမျှမှုနဲ့ လူသားဆန်မှုကို အသိအမှတ်ပြုတဲ့ ဘယ်သူမဆို ဖြစ်တယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အနာဂတ်ဟာ ကျမတို့ တယောက်ချင်းစီ နေ့စဉ်လုပ်နေတဲ့ အရာပေါ်မှာ လုံးဝမူတည်ပါတယ်လို့ လည်း ပြောပါတယ်။

၁၃။ နနိုင်ရာမဟူတာ

နနိုင်ရာမဟူတာဟာ ၂၀၀၂ ခုနှစ်က နယူးဇီလန်ပါလီမန်မှာ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရတဲ့ အသက် ၂၆ နှစ်အရွယ် အသက်အငယ်ဆုံး မာအိုရီအမျိုးသမီး လွှတ်တော်အမတ်ဖြစ်ပါတယ်။

ဥပဒေပြုရေးလွှတ်တော်မှာ ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကြာတာဝန်ယူပြီးနောက်မှာ မဟူတာဟာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ပထမဆုံး မာအိုရီအမျိုးသမီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

သူဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကို လျှင်မြန်ပြီး အောင်မြင်စွာ တုံ့ပြန်မှုအတွက် အစိုးရက အသိအမှတ် ပြုခံထားရတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် ဂျစင်ဒါအာဒန်က ခန့်အပ်ထားတဲ့ နိုင်ငံအစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်တယောက် ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်မှာ မဟူတာဟာ စွမ်းအားမြှင့်တင်ဖို့နဲ့ ကာကွယ်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်မှုရဲ့ အရေးပါပုံကို အလေးပေး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

၁၄။ လူဝီဆာနျူဘာဝါ

လူဝီဆာနျူဘာဝါဟာ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ဘာလင်မြို့က ရာသီဥတုဆိုင်ရာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတဝန်းက ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Fridays for Future လှုပ်ရှားမှုလုပ်ဆောင်နေသူ ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း သူတို့ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို အွန်လိုင်းကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုအပေါ် ပိုမိုပြင်းထန်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေအတွက် ဆက်လက် တွန်းအားပေး လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

လီလီ

Ref: UN-Women/ Women leaders we admire