ဂျပန်အခြေစိုက် စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီကြီးဖြစ်တဲ့ ENEOS လုပ်ငန်းစုကြီးအနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အတွက် ဘဏ္ဍာငွေထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ ရဲတံခွန် ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ စီမံကိန်းလုပ်ငန်းကနေ နုတ်ထွက်လိုက်တဲ့အပေါ် လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်သူတွေက ကြိုဆိုလိုက်ပါတယ်။

အခုလို နုတ်ထွက်ရာမှာ ENEOS နဲ့ သူ့ရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တွေအနေနဲ့ ဒေသခံလူထု အပါအဝင် သက်ဆိုင်သူတွေနဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီး တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုနဲ့ နုတ်ထွက်ကြဖို့လည်း Mekong Watch၊ FoE Japan နဲ့ Justice for Myanmar အဖွဲ့အစည်းတို့က တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရာမှာ ENEOS နဲ့ နိုင်ငံတကာ မိတ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ အနေနဲ့ ကုန်ခမ်းလုနီးပါး ဖြစ်မယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွင်းတွေကို အဆင့်ဆင့်ပိတ်သိမ်းဖို့ အစီအစဉ်တကျ လုပ်ဆောင်ပေးဖို့နဲ့ ဒီလိုစနစ်တကျ ဆောင်ရွက်မှသာ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ ဝင်ငွေတွေ မြန်မာစစ်တပ်ထံ မရောက်ဖို့ သေချာစေမှာဖြစ်သလို လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုတွေကို ရှောင်ရှားနိုင်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ရဲတံခွန်စီမံကိန်းမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိခဲ့တဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံသား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေအနေနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့တွင်းတွေကို တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုနဲ့ ပိတ်သိမ်းဖို့ လိုအပ်သလို တဖက်မှာလည်း ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိစေတဲ့ လူမှုရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုတွေကို ပြန်လည်ကုစားပေးဖို့ လိုတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်သူတွေက သုံးသပ်ပြောပါတယ်။

Mekong Watch အဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ ယူခါကီဂူချီက “ENEOS ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာ ကုမ္ပဏီတွေ နုတ်ထွက်ပြီးတဲ့နောက် ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်မှု ဆက်ပြီး ရှိမရှိ ဆိုတာမျိုးနဲ့ ရုပ်သိမ်းတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ကလည်း ဓာတ်ငွေ့တွင်းတွေ ပိတ်သိမ်းတဲ့ လုပ်ငန်းအတွက် ဘယ်လိုတာဝန်ယူမယ်ဆိုတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားတာမျိုး မရှိပါဘူး။ သူတို့အနေနဲ့ ရုပ်သိမ်းတာမှာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမှာ ဖြစ်ပြီး နုတ်ထွက်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် တာဝန်ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

Justice for Myanmar မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ မရတနာမောင်ကလည်း “ENEOS Holdings ဟာ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ ကမ္ဘာတဝန်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ ညီညီညာညာနဲ့ ဆက်တိုက် ဖိအားပေးမှုတွေကြောင့် မြန်မာစစ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းနဲ့ ပူးတွဲလုပ်နေတဲ့ သူတို့ရဲ့လုပ်ငန်းကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ပါပြီ။ အခုတော့ ENEOS က သူတို့ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတွေကို ကျေပွန်စွာ ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖို့ တာဝန်ရှိကြောင်း ပြသရမယ့်အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်ရာမှာ ENEOS အနေနဲ့ ပိုက်လိုင်းဧရိယာအတွင်းက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွေ အပါအဝင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) မှ အဓိကတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ အနီးကပ် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးဖို့ လိုပါတယ်။ နားလည်ထားရမှာက စစ်ကောင်စီဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အစိုးရ မဟုတ်ပါဘူး။ အကြမ်းဖက် စစ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းပါ။ ENEOS ဘက်က စစ်ကောင်စီကို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အစိုးရတရပ်အနေနဲ့ ရည်ညွှန်းပြောဆိုနေတာတွေ ရပ်တန့်ပြီး သူတို့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာ စစ်ကောင်စီကို တရားဝင်ဖြစ်စေတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေကို ဖယ်ရှားပစ်ဖို့လိုတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ဂျပန်အခြေစိုက် ENEOS စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီကြီးရဲ့ လုပ်ငန်းခွဲတခုဖြစ်တဲ့ Nippon Oil Exploration (Myanmar) က ရဲတံခွန် သဘာဝဓာတ်ငွေ့စီမံကိန်းမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသလို ဂျပန်အစိုးရနဲ့ Mitsubishi ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေလည်း ပါဝင်နေပါတယ်။

ဒါကြောင့် ဂျပန်အစိုးရ အပါအဝင် ENEOS နဲ့ Mitsubishi ကော်ပိုရေးရှင်းတို့မှ အစုရှယ်ယာရှင်တွေ အနေနဲ့ ရဲတံခွန်စီမံကိန်းမှ နုတ်ထွက်ခြင်းနဲ့ ပိတ်သိမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေမှာ စနစ်တကျ ဖြစ်စေဖို့လည်း တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလကလည်း Mekong Watch၊ FoE Japan၊ Justice for Myanmar နဲ့ NGO အဖွဲ့အစည်းတွေမှ ပါဝင်တဲ့ ပူးပေါင်းအဖွဲ့က ENEOS နဲ့ Mitsubishi တို့မှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ အပါအဝင် မြန်မာပြည်မှာ ပြဿနာရှိနေတဲ့ စီမံကိန်းတွေကတဆင့် ငွေကြေးပံ့ပိုးမှုရှိနေတဲ့ ဂျပန်ကုမ္ပဏီ ၄ ခုတို့မှ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ ၁၂၅ ဦးထံ စာရေးသား ပေးပို့ခဲ့ပါသေးတယ်။

ဒါကြောင့် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ စီးပွားရေးနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်မှုတွေအောက်မှာ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ ဂျပန်အစိုးရအနေနဲ့ နိုင်ငံတော်တာဝန်မှ တဆင့် အထူးအရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။