စာအုပ္အငွားဆိုင္မ်ား အစနဲ႔ အဆုံးသတ္ နိဂုံး (သုတကေဖး)
DVB
·
January 28, 2019
အခ်ိဳ႕ျဖစ္စဥ္ေတြက ေခတ္ကာလ လိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့သလို အခ်ိဳ႕ေသာ ျဖစ္စဥ္ေတြဟာလည္း ေခတ္ကာလျပ႒ာန္းခ်က္ေၾကာင့္ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စာအုပ္အငွားဆိုင္ေလးေတြဟာလည္း ေခတ္ကာလ လိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာခဲ့ရသလို ေခတ္ရဲ႕ျပ႒ာန္းခ်က္ကို မလြန္ႏိုင္တဲ့အတြက္လည္း တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရတာေတြ ရွိတယ္။ ဥပမာျပရင္.. စာအုပ္အငွားဆိုင္ေတြ ေပၚလာျခင္းနဲ႔ ေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္းမွာ ဒီသေဘာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အေၾကာင္းခံေတြ ရွာၾကည့္ေတာ့….
စာၾကည့္တိုက္မ်ားပ်က္သုဥ္းျခင္း
ဒီအေၾကာင္းေျပာဖို႔ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စာၾကည့္တိုက္အစကို ေျပာရမွာပါ။ ပုဂံေခတ္က ရွိခဲ့ဖူးတဲ့ အေနာ္ရထာ စာၾကည့္တိုက္တို႔ ဘုရင္စာၾကည့္တိုက္တုိ႔ကုိ ခနထား။ ဒါေတြက အခြင့္ထူးခံေတြနဲ႔ မင္းညီမင္းသား မႉးမတ္ေတြပဲ အသုံးျပဳခြင့္ရတာ။ သာမန္လူေတြ ၾကည့္ခြင့္မရခဲ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကိုလိုနီေခတ္မွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ ဘားနပ္စာၾကည့္တိုက္ကေတာ့ အခမဲ့ျဖစ္လို႔ လူတိုင္းၾကည့္ခြင့္ရတဲ့ စာၾကည့္တိုက္ေပါ့။ ပထမဆုံး ကိုလိုနီေခတ္မွာ ေပၚခဲ့တဲ့ စာၾကည့္တိုက္လည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၈၈၃ ခုႏွစ္မွာ ဖြင့္ခဲ့တာ။ ဖြင့္ခဲ့တဲ့ေနရာက အခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္းနဲ႔ ေရႊတိဂုံဘုရားလမ္းေထာင့္မွာ။
စဖြင့္ခ်ိန္ကစၿပီး ၁၉၃၃ ခုႏွစ္အထိ စာၾကည့္တိုက္ငယ္ေပါင္း ၁၈၆ အထိရွိတယ္။ အဲ့ဒီအထဲက အစိုးရအေထာက္အပံ့ခံက ၁၄၆ ခု ရွိတယ္လို႔ဆိုတယ္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ဖဆပလေခတ္အထိဆိုရင္ ျမန္မာတႏိုင္ငံလုံး စာၾကည့္တိုက္ငယ္ေပါင္း ၁၅၀၀ ေက်ာ္အထိ ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေက်းလက္စာၾကည့္တိုက္ေတြ မပါေသးဘူး။ အဲ့ဒါ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းခ်ိန္အထိ ရွိခဲ့တဲ့ စာၾကည့္တိုက္ေတြပါ။ ေက်းလက္စာၾကည့္တိုက္ေတြပါဆိုရင္ ၃၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ ရွိခဲ့တယ္။
စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ထဲမွာ “အသင္းအဖြဲ႔မ်ား ဖ်က္သိမ္းေရးဥပေဒ" ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီဥပေဒနဲ႔အတူ စာၾကည့္တိုက္ေတြလည္း ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့ရပါတယ္။ အဲ့ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ “စာၾကည့္တိုက္ ျပတိုက္ႏွင့္ ျပပြဲမ်ား ႀကီးၾကပ္ေရးဥပေဒ” ဆိုၿပီး ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဒီဥပေဒအရ စာၾကည့္တိုက္ေတြ မွတ္ပုံတင္ၾကရတယ္။ စာအုပ္စာရင္းေတြပါ တင္ရတယ္။ စာေပစိစစ္ေရးအဖြဲ႔ဆိုတာ အဲ့ဒီကတည္းက ေပၚလာတာ။ အခ်ိဳ႕စာအုပ္ေတြကို စိစစ္ေရးက ခြင့္မျပဳလို႔ဆိုၿပီး သိမ္းယူျခင္းခံၾကရတယ္။ ဒီဥပေဒရဲ႕ တင္းက်ပ္မႈေတြေၾကာင့္ စာၾကည့္တိုက္အခ်ိဳ႕ ပိတ္သိမ္းလိုက္ၾကတယ္။ သံ႐ုံးစာၾကည့္တိုက္ေတြဆိုရင္ “ႏိုင္ငံျခားႀကီးၾကပ္သည့္ မည္သည့္စာၾကည့္တိုက္မွ် မရွိေစရ” ဆိုတဲ့ အမိန္႔နဲ႔အတူ ပိတ္သိမ္းလိုက္ၾကတယ္။
ပညာေရးက႑
ဒီလိုအခ်ိန္မွာပဲ ပညာေရးဘက္မွာလည္း ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ ေက်ာင္းသားနဲ႔ စစ္အာဏာရွင္တို႔ရဲ႕ ပဋိပကၡ အေရးေတာ္ပုံႀကီး ျဖစ္ေပၚခဲ့လို႔ ေက်ာင္းေတြပိတ္လိုက္တယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆရာဦးေသာ္ေကာင္း ေျပာခဲ့တာက “၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ေတာ့ သင္ၾကားေရးမ႑ိဳင္က အဂၤလိပ္လို မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ျမန္မာလိုျဖစ္သြားၿပီ။ ေက်ာင္းသားကလည္း တျဖည္းျဖည္း စာၾကည့္တိုက္နဲ႔ ေဝးသြားတယ္။ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြကို ျမန္မာလိုေရးၿပီး ထုတ္လာတာကိုး။ ႏုိင္ငံျခားစာအုပ္ေတြကို ပုဂၢလိက တင္သြင္းခြင့္ မျပဳေတာ့ဘူး။ ကုန္သြယ္ေရး (၉) ကေန မွာယူတင္သြင္းရတယ္။ ဒီမွာလည္း စာေပစိစစ္ေရးက ခြင့္ျပဳတဲ့ စာအုပ္ကိုပဲ မွာရတယ္။ စာအုပ္ထုပ္ ေရာက္လာၿပီဆိုရင္လည္း စိစစ္ေရးျဖစ္တဲ့ ေထာက္လွမ္းေရးက ဖြင့္စစ္ၿပီး ကန္႔သတ္ထားတဲ့စာအုပ္ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး သိမ္းလိုက္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ကုန္သြယ္ေရး (၉) ကလည္း ေငြမရွိလို႔ မမွာႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒီကစလို႔ စာၾကည့္တိုက္ေတြ ပ်က္သုဥ္းသြားခဲ့တာပဲ” လို႔ ရွင္းျပခဲ့ဖူးတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ စာဖတ္သူေတြအတြက္ အခက္အခဲေတြ ႀကံဳလာခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းစာၾကည့္တိုက္မ်ားကလည္း ေက်ာင္းသားလိုအပ္ခ်က္ကို မျဖည့္ဆည္းႏိုင္ေတာ့သလို ေက်ာင္းသားမ်ား၊ လူငယ္မ်ားလည္း စာၾကည့္တိုက္နဲ႔ တျဖည္းျဖည္း ေဝးကြာလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ရပ္ကြက္စာၾကည့္သင္းေတြလည္း ပိတ္သိမ္းလိုက္ၾကၿပီ။ အဲ့ဒီလို အေျခအေနမွာ ေလ့လာလိုသူ လူငယ္လူႀကီးအေပါင္း အခက္ေတြ႔ေနခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္စာအုပ္ ဝတၳဳအငွားဆိုင္ေလးတခု ေမာင္ေထာ္ေလးလမ္းမွာ ေပၚခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေျမနီကုန္းမွာ ကိုေစာလြင္ဆိုသူရဲ႕ အဂၤလိပ္ဝတၳဳ စာအုပ္အငွားဆိုင္ေလးေတြ ေပၚလာသလို ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ေလာက္က တာေမြမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအမည္နဲ႔ အငွားဆိုင္တခု ထြက္ေပၚလာျပန္တယ္။ သူကေတာ့ ထုတ္ေဝသူလည္းျဖစ္၊ စာအုပ္အေရာင္းဆိုင္အျဖစ္ ဖြင့္ရာက အငွားဆိုင္အျဖစ္ပါ လုပ္ခဲ့တာ။ ဆရာလင္းယုန္ေမာင္ေမာင္ရဲ႕ ဆိုင္ေလးပါ။ ဒါ ရန္ကုန္ရဲ႕ စာအုပ္အငွားဆိုင္ အစျပဳရာ အေျခအေနပါ။ တနည္းေျပာရရင္ ေခတ္ကာလ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ ထြက္ေပၚလာျခင္းလို႔႔ပဲ ဆိုရမွာပါ။
စာအုပ္အငွားဆိုင္က်ယ္ျပန္႔လာျခင္း
စာအုပ္အငွားဆိုင္ ေပၚလာတာက စာၾကည့္တိုက္ယဥ္ေက်းမႈ ပ်က္သုဥ္းသြားလို႔ပါပဲ။ စာအုပ္ဆိုင္ယဥ္ေက်းမႈ က်ယ္ျပန္႔လာတာက ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေၾကာင့္လို႔ပဲ ေျပာရမွာပါ။ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အားလုံးကို အစိုးရက ျပည္သူပိုင္သိမ္းခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ခြင့္ မရေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ တရားဝင္ကုန္သြယ္ခြင့္ မရရင္ တရားမဝင္ ကုန္သြယ္မႈဆိုတာ ေပၚလာၿမဲပဲ။ ေမွာင္ခိုစီးပြားေရးေတြ က်ယ္ျပန္႔လာတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ ေမွာင္ခိုစီးပြားေရးလုပ္ရာမွာ ေမာ္လၿမိဳင္ဟာ အခ်က္အခ်ာက်တယ္။ ကုန္ကူးသူအားလုံးဟာ သေဘၤာဆိပ္၊ ကားဂိတ္နဲ႔ ဘူတာ႐ုံေတြမွာ စုၿပဳံလာေတာ့ ၿမိဳ႕ေန ပညာတတ္ ေက်ာင္းသားေလးေတြက ဘူတာ႐ုံမွာရွိတဲ့ ခရီးသည္ေတြကို ကာတြန္းစာအုပ္ေလးေတြ ငွားလာတာက စတာပဲ။ အထူးသျဖင့္ ေမာ္လၿမိဳင္နဲ႔ မုတၱမေတြမွာေပါ့။
အဲ့ဒီကတဆင့္ ရထားခရီးစဥ္ေတြတေလွ်ာက္ ရထားေပၚမွာ လိုက္ပါရင္း အငွားလုပ္ငန္းေတြ တိုးခ်ဲ႔လာၾကတယ္။ ဒါေတြကို ျမင္ေတြ႔ရာက ရန္ကုန္မွာ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ေဈးေတြ၊ ဘူတာ႐ုံေတြမွာ စာအုပ္အငွားဆိုင္ေလးေတြ ဖြင့္လာတယ္။ ေဈးဆိုေတာ့ အခ်ိန္အကန္႔အသတ္ ရွိေလေတာ့ ႐ုံးဝန္ထမ္းေတြအတြက္ အဆင္မေျပရာက ရပ္ကြက္ထဲမွာ အငွားဆိုင္ေလးေတြ အစီအရီ ေပၚလာေတာ့တာပါပဲ။ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ထဲမွာဆိုရင္ လွည္းတန္းရပ္မွာ အငွားဆိုင္ေပါင္း ရာေက်ာ္ရွိတယ္။ လွည္းတန္းဟာ စာအုပ္အငွားဆိုင္ အမ်ားဆုံးလို႔ ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ) က ေျပာတာကို မွတ္သားရဖူးတယ္။
အခုေတာ့ အဲ့ဒီအငွားဆိုင္ေလးေတြဟာ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေပ်ာက္ကြယ္ေနပါၿပီ။ ဒါကလည္း ေခတ္ရဲ႕ျပ႒ာန္းခ်က္ပါပဲ။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ သိသိသာသာ ေလ်ာ့နည္းလာခဲ့တာပါ။ လူထုဆက္သြယ္ေရး မီဒီယာရဲ႕ အလွည့္အေျပာင္းလည္း ပါမွာပါ။ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ေပၚလာတာ၊ အီလက္ထေရာနစ္ နည္းပညာနဲ႔ စာၾကည့္တိုက္ေတြ အလွ်ဳိအလွ်ဳိ ေပၚလာတာေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ေခတ္စနစ္ အေျပာင္းအလဲကလည္း ဒီမိုကေရစီကို မေရာက္ေသးေပမယ့္ ဦးတည္ေနတာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေခတ္စနစ္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲၾကားမွာ စာအုပ္အငွားဆိုင္ေလးေတြ တေရြ႕ေရြ႕ျခင္း ေလ်ာ့ပါးလာတာကို ေတြ႔ေနရတယ္။ ေပၚထြက္လာတဲ့ ရပ္ကြက္/ေက်းလက္ စာၾကည့္တိုက္ငယ္ေလးေတြက လူထုလိုအပ္ခ်က္ မျဖည့္ဆည္းႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ဆိုင္ေလးေတြ ေလ်ာ့ပါးသြားေပမယ့္ လုံးဝ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြာမယ္လို႔ေတာ့ မဆိုႏုိင္ေသးေၾကာင္းပါခင္ဗ်ာ။
ဆရာေ႒း
