ဇူလိုင် ၇ ရက်နေ့မှာ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ပ်ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံကို ပို့မယ့်  ပို့ကုန်တွေကို အခွန်တိုးမြှင့်ကောက်ခံမယ့်အကြောင်း နိုင်ငံ ၁၄ နိုင်ငံဆီကို အသိပေးတဲ့စာတွေ ပို့ခဲ့ပါတယ်။

ဒီစာတွေဟာ နိုင်ငံအများအပြားမှာ ဘယ်လောက်ဂယက်ရိုက်သွားလဲဆိုတာ စာဖတ်သူတို့ သိရှိပြီး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနတွေ အနေနဲ့လည်း ကုန်သွယ်ခွန်လျှော့ပေါ့ပေးဖို့ အမေရိကန်သမ္မတနဲ့ ဘယ်လိုဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရင် ကောင်းမလဲလို့ ဆွေးနွေးနေကြပါပြီ။

ဒီစာကို မြန်မာနိုင်ငံကလည်း လက်ခံရရှိခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အမေရိကန်အတွက်တော့ စီးပွားရေးအရ အရေးပါမှု အလွန်နည်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အထည်အလိပ်နဲ့ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန် တင်ပို့မှုတန်ဖိုးဟာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကနေ ပြန်တင်သွင်းတဲ့ ပမာဏထက် ပိုလျှံနေပါတယ်။

သမ္မတထရမ့်ပ်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တင်ပို့ကုန်တွေကို အခွန် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်ကောက်ခံဖို့ အကြောင်းကြားလာပါတယ်။ ဒါဟာ အသစ်သတ်မှတ်လိုက်တဲ့ အခွန်နှုန်းထားတွေထဲမှာ အမြင့်ဆုံးပမာဏပါ။ ဒီအတွက် အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်သွားစေတယ်လို့ ထင်ပါသလား။ မင်းအောင်လှိုင်က ဒီအတွက် တစက်ကလေးမှတောင် စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ပုံမရပါဘူး။

မင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ သူ့ရဲ့ပြန်စာထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ “ဖွံ့ဖြိုးမှုအနိမ့်ဆုံးနိုင်ငံ” ဖြစ်တဲ့အတွက် သက်ညှာစဉ်းစားပေးဖို့ ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ ထရမ့်ပ်ဆီက အကြောင်းကြားစာကို လက်ခံရရှိတဲ့အတွက် ကြည်နူးနေတာကို ဖုံးထားလို့မရနိုင်ပါဘူး။ သူ့ရဲ့ပြန်စာထဲမှာ ထရမ့်ပ်ကို “His Excellency…” ဆိုတဲ့ ပဋိသန္ဓာရ အသုံးအနှုန်းနဲ့ ခေါ်ဆိုပြီး အစပြုထားပါတယ်။ ဒါဟာ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ကျေနပ်ဝမ်းသာမှုကို ပြနေတာပါပဲ။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေးကို အနည်းငယ်မျှ တန်ဖိုးထားတဲ့ ဘယ်နိုင်ငံကမှ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ စစ်ကောင်စီကို အသိအမှတ်မပြုကြပါဘူး။ အာဆီယံနိုင်ငံတွေရဲ့ ပစ်ပယ်မှုကိုတောင် ခံထားရတဲ့ မင်းအောင်လှိုင်ဟာ အခုလို သူ့ဆီလိပ်မူပြီး ရေးထားတဲ့ သံတမန်ရေးရာ ပေးစာမျိုး သိပ်လက်ခံရရှိလေ့ မရှိပါဘူး။

မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ပြန်စာထဲမှာ အခွန်နှုန်းတိုးမြှင့်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သိပ်များများစားစား မရေးထားပါဘူး။ ၃ မျက်နှာရှည်လျားတဲ့ သူ့ရဲ့စာထဲမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ NLD ပါတီက အနိုင်ရရှိခဲ့တာကို သူ့အနေနဲ့ အသိအမှတ် မပြုခဲ့တဲ့ကိစ္စနဲ့ ထရမ့်ပ် ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကို ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရတဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲကို နှိုင်းယှဉ်ရေးထားပါတယ်။

မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ သူ့လုပ်ရပ်ကို “တိုင်းပြည်တာဝန်တွေကို တခဏလွှဲပြောင်းယူတယ်” လို့ အကြောင်းပြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ တခဏဆိုတဲ့ အချိန်ကာလဟာ ၄ နှစ်နဲ့ ၆ လကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး ခုထိလည်း အဆုံးမသတ်သေးပါဘူး။ ဒီတခဏဆိုတဲ့ကာလမှာပဲ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေ သေဆုံးခဲ့ရတယ်။ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ပြည်သူတွေ အကျဉ်းချခံခဲ့ရတယ်။ စီးပွားရေး ပြိုလဲခဲ့ရတယ်။ နိုင်ငံဟာလည်း ပဋိပက္ခတွေ ဒုက္ခဆင်းရဲတွေအောက်မှာ ခေါင်းမဖော်နိုင်တော့ပါဘူး။

ဒါ့အပြင် စစ်ခေါင်းဆောင်ဟာ Voice of America နဲ့ Radio Free Asia တို့လို အမေရိကန် သတင်းဌာနတွေကို ထောက်ပံ့ငွေ ရပ်ဆိုင်းလိုက်တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထရမ့်ပ်ကို ကျေးဇူးတင်ခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒီသတင်းဌာနတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံက ဖြစ်ရပ်တွေကို ဖော်ထုတ်ရေးသားနေတဲ့အတွက် စစ်ခေါင်းဆောင်က အမြင်ကြည်ပုံမရပါဘူး။

မြန်မာနိုင်ငံ ပြိုလဲရခြင်းရဲ့ အဓိကတရားခံဖြစ်တဲ့ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ပြန်စာဟာ မြှောက်ပင့်မှုတွေ၊ အလိမ်အညာတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတယ်။ ဒီပြန်စာကြောင့် သူ လိုလားတဲ့ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုမှုမျိုးကိုတော့ ရမှာမဟုတ်ပေမဲ့ ဒီဖြစ်ရပ်ဟာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး မူဝါဒရှုထောင့်အရ ကြည့်ရင်တော့ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှု မရှိပါဘူး။

ပေးစာရေးခြင်းအနုပညာဟာ အရင်ကလောက် ခေတ်မစားတော့တာ အမှန်ပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့အခြေခံမူတွေကို မလိုက်နာခဲ့ရင်တော့ စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့ စာထဲမှာပါတဲ့အကြောင်း အရာထက် အရေးအသားကိုသာ ပိုပြီး သတိပြုမိကြပါလိမ့်မယ်။

ရှောင်တာနယ်

Ref: Lowy Institute/ The Interpreter  

(Lowy Institute ထုတ်ဝေတဲ့ The Interpreter ဝက်ဆိုက်တွင် ဩစတြေးလျ စီးပွားရေးပညာရှင် ပါမောက္ခရှောင်တာနယ် ရေးသားထားသည့် “False recognition, tariffs, Myanmar, and the lost art of letter writing” ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုဖော်ပြသည်။)