ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းတကျ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ အစိုးရဆီကနေ မြန်မာစစ်တပ် အာဏာလုယူကာ နိုင်ငံကို ပြည်တွင်းစစ်ထဲရောက်အောင် ဆွဲခေါ်ခဲ့တာ သုံးနှစ်ခန့် ကြာလာပြီးတဲ့နောက် အလှည့်အပြောင်းတွေ ပေါ်လာခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အခုတစ်ခေါက် အပြောင်းအလဲကတော့ အာဏာလုယူထားခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာရှင်တို့အကြိုက် မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ အချိန်ကာလအတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ကြာဦးမှာဖြစ်ပေမဲ့လည်း ဒီအပြောင်းအလဲအတွက် စစ်အာဏာရှင်တွေ ကျရှုံးသွားပြီးတဲ့နောက် ဘာဆက်လုပ်ကြမလဲဆိုတာကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက ကြိုတင်စဉ်းစားထားကြရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တစ်ခုတည်းသော ဒီမိုကရေစီအင်အားစု ဖြစ်တဲ့ NUG ( အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ)နဲ့ တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေ ဆောင်ရွက်ကြဖို့ လိုပြီဆိုတဲ့ သဘောပဲဖြစ်ပါတယ်။

လက်နက်ကိရိယာအပြည့်အစုံနဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့မှာ မြန်မာစစ်တပ်ကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ တွန်းလှန်အောင်မြင်ခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်နေ့မှာ စတင်ခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံးစစ်ဆင်ရေးမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့မြောက်ဘက်က ရှမ်းပြည်နယ်မှာ မြို့နယ်တွေနဲ့ စစ်စခန်းတွေ အတော်များများကိုသာမက တရုတ်နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ရေး ဂိတ်တချို့ကိုပါ  သိမ်းယူနိုင်ခဲ့တဲ့အထိ အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနောက်မြောက်ဘက်မှာရှိတဲ့ ချင်းပြည်နယ်နဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွေမှာလည်း တခြားတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့  အလားတူအောင်မြင်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

တိုက်ပွဲတွေမှာ အခုလက်ရှိ အောင်မြင်မှုရနေတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေဟာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအတွက်တော့ အခုချိန်အထိ သိသာထူးခြားတဲ့ အကျိုးအမြတ် မရရှိသေးပါဘူး။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရဟာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ နိုဘယ်ဆုရှင် ပြည်သူ့ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီဖွဲ့ချုပ်က အမတ်တွေနဲ့ တခြားနိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူတွေ ပူးပေါင်းဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အစိုးရဖြစ်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အစည်းအဝေးတွေမှာလည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ထိုင်ခုံနေရာ ရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော်လည်း အမေရိကန်အပါအဝင် တခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ သိသာထင်ရှားတဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုနဲ့ ထောက်ပံ့မှုတွေ မရရှိသေးတာကတော့ ရှင်းပြရခက်တဲ့ ကိစ္စတခုပဲဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ အမြောက်အမြားရဲ့ဒဏ်ကို မြန်မာ့နယ်စပ်တလျှောက်မှာ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ ချီပြီး ခံခဲ့ကြရပါတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့တွေဟာ သူတို့ကိုယ်ပိုင်ရည်ရွယ်ချက်၊ သူတို့ကိုယ်ပိုင်လက်နက်တွေရှိကြပြီး တခါတရံမှာ တခြားနိုင်ငံတွေကနေ လျှိုဝှက်ထောက်ပံ့မှုတွေ ရရှိကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ထောက်ပံ့ကူညီမှုတွေ ရရှိကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အခုချိန်မှာတော့ အဲဒီတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေဟာ အသာစီးရနေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း အများစုဟာ လူကုန်ကူးခြင်း၊ မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်ခြင်း၊ သစ်နဲ့သဘာဝတောရိုင်းတိရစ္ဆာန် တရားမဝင်ရောင်းဝယ်ခြင်းတို့လို တရားမဝင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေကနေ ဝင်ငွေရှာပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ရပ်တည်နေခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲတွေဟာ တရားမဝင် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုတွေ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ တရုတ်ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းတွေကို တရုတ်အစိုးရက ဖြိုခွဲဖမ်းဆီးဖို့ ကြိုးစားရာကနေ စတင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတိုက်ပွဲတွေရဲ့ မူလရည်ရွယ်ချက်ဟာ စစ်အာဏာရှင်တွေကိုဖြုတ်ချပြီး ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်လည်အသက်သွင်းဖို့ဆိုတာတော့ မဖြစ်နိုင်သလောက်ပါပဲ။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မြန်မာစစ်တပ်ကတော့ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ များစွာဖွင့်ပြီး တိုက်ခိုက်နေရတာ ကြောင့် အင်အားနည်းလာနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ မြေပြင်မှာ သူ့ရဲ့တပ်ဖွဲ့တွေ လွတ်လပ်စွာ နေရာရွှေ့ပြောင်းနိုင်ခြင်းမရှိတော့ဘဲ လေတပ်ကိုသာ အဓိကအားကိုးနေရတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ရွာတွေကို ဗုံးကြဲပြီး အပြစ်မဲ့ အရပ်သားတွေကို သတ်ဖြတ်တာတွေ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေကလည်း မြန်မာစစ်တပ်က ဓာတုလက်နက်သုံး တိုက်ခိုက်တာတွေရှိတယ်လို့ စွပ်စွဲလာတာတွေ့ရပြီး အမှန်တကယ်သာ မြန်မာစစ်တပ်က ဓာတုလက်နက်သုံးပြီး တိုက်ခိုက်ကြောင်း တွေ့ရှိရရင် ဒါဟာ ပိုမိုဆိုးရွား ကြီးလေးတဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေ ချိုးဖောက်မှုဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်ခုံရုံးမှာ စစ်ဆေးအရေးယူရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် လူပေါင်းများစွာ ကပ်ဘေးကြုံနေရတဲ့ အခြေအနေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားတဲ့ တခြားဖြစ်ရပ်တွေကို နိုင်ငံတကာ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အာရုံစိုက်နေရချိန်နဲ့ တိုက်ဆိုင်နေပါတယ်။ သို့သော်လည်း မြန်မာ့ပြည်တွင်းက တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ပြည်တွင်းမှာတင် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဒုက္ခသည်ဖြစ်ခဲ့ရသူ နှစ်သန်းကျော်ရှိပြီး အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ ဒုက္ခသည်အဖြစ် သွားရောက်ခိုလှုံနေရသူ တစ်သန်းကျော်ရှိပြီဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက ဒုက္ခသည်တွေကို ကူညီထောက်ပံ့ဖို့ လိုနေတဲ့ ရန်ပုံငွေရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံတောင်ပြည့်အောင် မရသေးဘူးလို့ တိုက်ပွဲတွေ စတင်ပြင်းထန်လာတဲ့ အချိန်မှာ ကုလသမဂ္ဂက ပြောခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်အနေနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကိုလည်း မြန်မာ့အရေးမှာ အားကိုးလို့ မရပါဘူး။ အာဆီယံအဖွဲ့ဟာ အလုပ်ဖြစ်မယ်လို့ယူဆထားတဲ့ သူတို့ရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက်ရရှိရေးနဲ့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုမပြုရေးဆိုတဲ့ မူဝါဒတွေကို ကိုင်စွဲကာ သူတို့ရဲ့ အလုပ်မဖြစ်မှုနဲ့ မထိရောက်မှုတွေကို သက်သေပြခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ တချို့အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့ ညှိနှိုင်းဆွေနွေး ဆက်ဆံမှုတွေရှိနေပြီး တချို့အဖွဲ့တွေကတော့ မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေနဲ့ ဆက်လက် ဆက်ဆံနေဆဲဖြစ်တာကြောင့် မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံဟာ မျှော်လင့်ချက်မဲ့စွာ နှစ်ပိုင်းကွဲခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်ဟာ နိုဝင်ဘာလထဲမှာ မြန်မာစစ်တပ်လက်အောက်ခံ ရေနံကုမ္ပဏီနဲ့ ငွေကြေး ဆက်ဆံမှုအားလုံး ဖြတ်တောက်လိုက်ပြီး စစ်အာဏာရှင်တွေအပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေ ပိုမိုတင်းကျပ်လိုက်ပါတယ်။ အဲဒီမြန်မာစစ်တပ်လက်အောက်ခံ ရေနံကုမ္ပဏီကို ဥရောပသမဂ္ဂက ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တည်းက စီးပွားရေးပိတ်မှု ချမှတ်အရေးယူခဲ့တာဖြစ်ပြီး အမေရိကန်က နောက်ကျနေတာဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်က စစ်တပ်လက်အောက်ခံ မြန်မာ့ရေနံလုပ်ငန်းအပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှု အပြည့်အဝ ချမှတ်ခြင်းမရှိတာကြောင့် စစ်တပ်ရဲ့ အဓိက နိုင်ငံခြား ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းအဖြစ် ကျန်ရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ အရပ်သားတွေအပေါ် မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက် အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကူညီထောက်ပံ့နေတဲ့ မြန်မာလုပ်ငန်း သုံးခုနဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ် ငါးယောက်တို့ကိုလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ အေက်တိုဘာလထဲမှာ ကနေဒါ၊ ဗြိတိန်တို့နဲ့အတူ အမေရိကန်က စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေ ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအရင် ဩဂုတ်လထဲမှာလည်း မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေဆီ လေယာဉ်ဆီ မရောက်စေရေးရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အမေရိကန်က စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေ ချမှတ်ခဲ့ပါသေးတယ်။

စစ်အာဏာရှင်တွေဟာ အားနည်းလာနေပြီဖြစ်ပြီး နောက်ထပ်ဖိအားနည်းနည်းပေးလိုက်တာနဲ့ သူတို့ရဲ့ ပြိုလဲမှုဟာ ပိုပြီးတော့ မြန်မြန်ဆန်ဆန်ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေက မတူညီတဲ့ နယ်မြေတွေကို သူတလူ ငါတမင်း အုပ်စိုးထားပြီး အလယ်ခေါင်မှာ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ ကင်းလွတ်နေတာတွေရှိလာနိုင်ပါတယ်။ တရုတ်ကလည်း နယ်စပ်တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကို အကြောင်းပြပြီးဝင်လာနိုင်ပါတယ်။ အခုတောင် နယ်စပ်တလျှောက်မှာ စစ်ရေးပြတာတွေလုပ်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုးဆုံးဖြစ်သွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျရှုံးနိုင်ငံ (failed state) ဖြစ်လာပြီး လူကုန်ကူးမှု၊ တရားမဝင် မူးယစ်မှောင်ခိုမှုတွေနဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ ပိုမိုထူပြောလာနိုင်ပါတယ်။

အဲဒီလို အခြေအနေဆိုးတွေဖြစ်မလာအောင် ကြိုတင်တားဆီးနိုင်ဖို့အတွက် အမေရိကန်အနေနဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကို တခြားနိုင်ငံတွေကပါ လက်ခံထောက်ပံ့လာအောင် ကူညီရင်း ကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့စပြီး အလေးအနက်ဆွေးနွေး တိုင်ပင်သင့်ပါပြီ။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရကလည်း တိုင်းရင်းသားတွေကို အသိအမှတ်ပြုပြီး လူနည်းစုအဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် အခွင့်အရေးကို အာမခံတဲ့ ပြည်ထောင်စုဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံအဖြစ်နဲ့ အနာဂတ်မြန်မာကို ပုံဖော်ချင်တယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် ဒီနည်းလမ်းတစ်ခုတည်းသာရှိတာဖြစ်ပြီး အနာဂတ် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အခြေခံဥပဒေသစ်ကိုရေးဆွဲတဲ့ အခါမှာ သူတို့ပြောထားတဲ့စကားနဲ့ အညီ ဆောင်ရွက်ရဖို့လိုပါတယ်။ အနာဂတ်အတွက် စီမံကိန်း အသေးစိတ်သေချာပြင်ဆင်ခြင်းကို အခုတည်းကနေ စတင်ဆောင်ရွက်ထားရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘာသာပြန်- ဥဿာဆန်း

(The Washington Post သတင်းစာမှာ အယ်ဒီတာအဖွဲ့က ရေးသားတဲ့ “Myanmar’s junta is losing. The U.S. should prepare for its collapse” ဆောင်းပါးကို  ဘာသာပြန်ဆိုဖော်ပြသည်။ ) 

Ref: Washington Post

Photo-DSINFO