မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၁၉၆၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂ ရက်နေ့ကစလို့ ကံမကောင်း အကြောင်းမလှစွာ ပေါက်ရောက်ရှင်သန်ခွင့်ရလာခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာရှင် အဆိပ်ပင်ကြီးဟာ တစတစ ကြီးထွားလာရင်း နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော် တိုင်းပြည်ကို ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှာ အဆိုးဝါးဆုံး ပျက်စီးထိခိုက် နိမ့်ကျစေခဲ့ရာက အခုနောက်ဆုံး ကမ်းကုန်အောင် ယုတ်မာရက်စက်တဲ့အဆင့် ရောက်လာပြီး သက်တမ်းမကုန်ခင် အမြစ်ခြောက် အသက်ပျောက်ရမယ့် လက္ခဏာတွေ ထင်ရှားသထက် ထင်ရှားလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုရေးရတာဟာ ကိုယ်ဖြစ်စေချင်တဲ့ဆန္ဒစွဲနဲ့ ရေးတာမဟုတ်သလို အကြောင်းအကျိုးမဲ့ ရေးတာလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ စစ်အာဏာရှင် အဆိပ်ပင်ကြီး သက်တမ်းဘယ်လောက် ကျန်သေးသလဲ ဆိုတာကို သက်ရှိသတ္တဝါတွေနဲ့ ရှင်သန်-အဆုံးသတ်ပုံခြင်း ဆင်တူတဲ့ သစ်ပင်တွေ ပုံမှန်သက်တမ်းအတိုင်း မရှင်သန်နိုင်ဘဲ ညိှုးခြောက် သေဆုံးစေရတဲ့ အကြောင်းတရားတွေ နိှုင်းယှဉ်ကြည့်ပြီးမှ ရေးသားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

သစ်ပင်တွေမှာလည်း တခြားသက်ရှိသတ္တဝါတွေလိုပဲ သဘာဝသက်တမ်း (Natural Lifespan) ရှိကြသလို အချိန်မတန်ခင် သက်တမ်းတိုတိုနဲ့ မြန်မြန်ဆန်ဆန် သေဆုံးရတတ်တာလည်း ရှိကြပါတယ်။ တချို့သစ်ပင်တွေဟာ သူ့သက်တမ်းရှိသလောက်‌ ရှင်သန်ကြပေမဲ့ တချို့သစ်ပင်တွေကတော့ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ လျှင်မြန်စွာ (သို့) ရုတ်တရက် သေဆုံးရတာလည်း ရှိပါတယ်။

သစ်ပင်တွေ ပုံမှန်သက်တမ်းအတိုင်း မရှင်သန်နိုင်ဘဲ သေဆုံးစေတဲ့ အကြောင်းတရားတွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။

၁။ မှို၊ ဘက်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်စ်တွေကြောင့် အပင်ရောဂါ‌တွေဖြစ်လာရပြီး အမြစ်ပုပ်၊ အခေါက်ပုပ်ပြီး အပင်အတွက်လိုအပ်တဲ့ ရေနဲ့ အာဟာရ မြေဩဇာတွေကို မြေကြီးထဲက စုပ်မယူနိုင်၊ အကိုင်းအခက်အရွက်တွေဆီ အပြန်အလှန် မပို့ဆောင်နိုင်တော့ဘဲ ညိှုးခြောက် သေဆုံးကြရခြင်း၊

၂။ အခေါက်နဲ့ ပင်စည်ကို ထိုးတဲ့ပိုးကောင် (Beetles နဲ့ Tree Borers) တွေ‌၊ အပင်ဖျက် အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေ၊ ခူကောင် (Caterpillars) ကြောင့် အခေါက်၊ ပင်စည် အကိုင်းအခက်တွေဟာ သူတို့အလုပ်တွေဖြစ်တဲ့ အပင်ရှင်သန်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ အစာရေစာ အာဟာရတွေ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုတွေ မလုပ်နိုင်တာ၊ သစ်ရွက်တွေရဲ့ နေရောင်နဲ့ အစာချက်လုပ်မှု (photosynthesize) အလုပ်ကောင်းစွာ မလုပ်နိုင်ဘဲ ညိှုးခြောက်သေဆုံးရခြင်း၊

၃။ လူသားတွေပရောဂနဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း (Climate Change) ကြောင့် အပူပြင်းထန်လွန်းခြင်း၊ မိုးခေါင်ခြင်း၊ ရေလွှမ်းမိုးတိုက်စားခြင်း၊ ရေထု၊ လေထု၊ မြေထု ညစ်ညမ်းခြင်းကြောင့် သေဆုံးရခြင်း၊

၄။ လူသားတွေရဲ့ စားဝတ်‌နေ‌ရေး၊ စိုက်ပျိုး‌ရေး လိုအပ်ချက်တွေအတွက် တောမီးရှို့ခြင်း၊ လူ့အသုံးအဆောင်အဖြစ် အသုံးပြုဖို့ သစ်ခုတ်ရခြင်း၊ သင်းသတ်ခံရခြင်း၊ မြို့ပြချဲ့ထွင်မှုအတွက် ခုတ်ထွင်ဖယ်ရှားခံရခြင်းတွေကြောင့် သေဆုံးရခြင်း၊

၅။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေဖြစ်တဲ့ မုန်တိုင်းကျခြင်း၊ မိုးကြိုးပစ်ချခံရခြင်း တောမီးလောင်ခြင်းတွေကြောင့် သေဆုံးရခြင်း စတာတွေဖြစ်ပါတယ်။

သေဆုံးသွားတဲ့သစ်ပင် (Dead Tree) တွေမှာ အောက်ပါလက္ခဏာတွေ ပြသလေ့ရှိပါတယ်။

၁။ အပင်မှာ အစိုဓာတ်ခန်းခြောက်လာပြီး အခေါက်တွေကွာလာခြင်း၊ ပင်စည်ကွဲအက်လာခြင်း၊

၂။ သစ်ပင်အခြေ၊ အမြစ်အုံတဝိုက် မှိုများပေါက်လာခြင်း၊

၃။ အကိုင်းအခက်များမှာ အတက်နု အညွန့်အဖူးများ မရှိတော့ခြင်း၊

စတဲ့လက္ခဏာတွေပြလာတဲ့ သစ်ပင်ဟာ ၃ လနဲ့ ၁ နှစ်ကြားသာခံပြီး ခြောက်သွေ့ပျက်စီးသွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်အာဏာရှင် အဆိပ်ပင်ကြီးကို မှီတွယ်ရှင်သန်နေကြရတဲ့ စစ်ကပ်ပါးမြှောင် အခွင့်ထူးခံ အသိုင်းအဝိုင်းဟာ သူတို့ရဲ့ စစ်အဆိပ်ပင်ကြီး ရှင်သန်နိုင်အောင်၊ အကြောက်တရား ဖန်တီးအုပ်ချုပ်တဲ့နည်း၊ အခွင့်အ‌ရေးနဲ့မျှား အုပ်ချုပ်တဲ့နည်း၊ တိုင်းချစ်ပြည်ချစ် မျိုးချစ်အတုအယောင်ဝါဒ အားဆေးသွင်းတဲ့နည်း၊ အမျိုးဘာသာ၊ သာသနာ ဗန်းပြ မှိုင်းတိုက်နည်း စတဲ့နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ သက်ဆိုးရှည်အောင် ဆွဲဆန့်ထားခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါပေမဲ့လည်း ဒီစစ်အာဏာရှင် အဆိပ်ပင်ဟာ သက်တမ်းများများစားစား မကျန်တော့တဲ့ လက္ခဏာတွေ ပြသလာရုံသာမက နေ့ချင်းညချင်း ပြိုလဲနိုင်မယ့် အကြောင်းတရားတွေ ထင်ရှားလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ သစ်ပင်တပင်ရဲ့ ရေသောက်မြစ်က ပုပ်၊ သစ်ခေါက်‌တွေခြောက်ပြီး အလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ဘဲ မြေကြီးထဲက ရေအပါအဝင် အာဟာရဓာတ်တွေ မစုပ်ယူနိုင် မရနိုင်တော့သလို စစ်အာဏာရှင်အဆိပ်ပင်ဟာ မြေကြီးနဲ့တူတဲ့ ပြည်သူလူထုအများစုရဲ့ ဝိုင်းဝန်းငြင်းပယ်ဆန့်ကျင်ခြင်း ခံရတာမို့ ရေသောက်မြစ်ပုပ်သွားတဲ့ သဘောပါပဲ။

ပြည်သူလူထုထောက်ခံမှု မရတာကြောင့် အခွန်ကောက်လို့မရ၊ မီတာခပုံမှန်ကောက်လို့မရ အောင်ဘာလေထီ ရောင်းလို့မရ၊ စစ်တပ်ပိုင်ထုတ်ကုန်တွေ အားမပေး၊ ဝိုင်းဝန်းသပိတ်မှောက်ကြတာမို့ အာဟာရမြေဩဇာနဲ့တူတဲ့ ဝင်ငွေရပေါက်ရလမ်းတွေ နည်းလာပြီး ဘတ်ဂျက်လိုငွေတွေ ကြီးမား တနေ့တခြား ဘဏ္ဍာချို့တဲ့လို့ ညိှုးခြောက်လာနေတာ အားလုံးမြင်တွေ့နေကြရပါတယ်။

သစ်ပင်က အကိုင်းအခက်အရွက်တွေ နေရောင်နဲ့အစာချက်လုပ်မှု (photosynthesize) အလုပ်ကို ကောင်းစွာမလုပ်နိုင်သလိုဘဲ ပြည်သူကိုသတ်၊ ရွာလုံးကျွတ်မီးရှို့၊ အရပ်သားပစ်မှတ်တွေကို လေယာဉ်နဲ့ဗုံးကြဲ စတဲ့ တရားမဲ့ ရိုင်းစိုင်းယုတ်မာမှု အကျိုးဆက်တွေဟာ စစ်အာဏာရှင်အဆိပ်ပင်ရဲ့ အကိုင်းအခက်အရွက်တွေနဲ့တူတဲ့ စစ်ဗိုလ် စစ်သား၊ ရဲ၊ စသုံးလုံး၊ အစိုးရဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ်ကို ယိမ်းယိုင်ပျက်ပြားစေခဲ့တာမို့ သူတို့ထမ်းဆောင်ရမယ့် တာဝန်တွေကို မထမ်းဆောင်နိုင်တော့တဲ့ အခြေကို ရောက်လာပါပြီ။ စစ်သား ရဲသားတွေရဲ့ တိုက်ရည်ခိုက်ရည်ကျ၊ စစ်စွမ်းရည် သိသိသာသာ ကျလာတာမို့ အခုဆို PDF တွေ၊ စစ်မှန်တဲ့ တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေး လက်နက်ကိုင်တပ်တွေနဲ့ အာဏာရှင် ခါးပိုက်ဆောင်စစ်တပ်ရဲ့ စခန်းကုန်းတွေကို အလွယ်တကူ သိမ်းပိုက် အောင်ပွဲခံလာကြတဲ့ သတင်းတွေ ခပ်စိတ်စိတ် ကြားလာကြရပါပြီ။

အရင်တုန်းကဆိုရင် “ငါမသေ ငါ့စခန်းမကျစေရ” လို့ ကြွေးကြော်ခဲ့တဲ့ စစ်ဓားပြတပ်ဟာ အခုဆို အလွယ်တကူ စခန်းကို စွန့်ခွာထွက်‌ပြေးကြ၊ လက်နက်ချ အညံ့ခံလာကြပြီး လက်နက်ကြီးပစ်ကူမပါရင်၊ လေကြောင်းပစ်ကူမပါရင် စစ်မတိုက်ရဲလောက်အောင် စစ်စွမ်းရည်ကျ တိုက်စွမ်းရည်မဲ့လာခဲ့တာ အာဏာလုသက်တမ်း ၂ နှစ်အတွင်း သိသာလာပါပြီ။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း (Climate Change) ကြောင့် အပူပြင်းထန်လွန်းခြင်း၊ မိုးခေါင်ခြင်း၊ ရေလွှမ်းမိုးတိုက်စားခြင်း၊ မုန်တိုင်းကျခြင်း၊ မိုးကြိုးပစ်ချခံရခြင်းတွေကြောင့် သစ်ပင်တွေ သက်တမ်းတိုတိုနဲ့ သေဆုံးရသလို နိုင်ငံတဝန်းလုံးက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ၅၀၀ ကျော်၊ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးတပ်တွေဖြစ်တဲ့ KNU၊ KIA၊ CDF၊ KNPP စတဲ့ EAOs တွေရဲ့ ဝိုင်းဝန်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ၊ မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်မှု၊ ဒရုန်းချတိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်ကြောင်းအလိုက်၊ တပ်ရင်းအလိုက်ပြုတ်ပြီး စစ်ဓားပြတပ်သား ၂ သောင်းကျော်ဟာ သက်တမ်းတိုတိုနဲ့ သေဆုံးခဲ့ပြီးပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်အဆိပ်ပင်ကြီးရဲ့ သစ်ရွက်တွေထဲက Non CDM ဝန်ထမ်းတွေ ဆိုတာကလည်း ပြည်သူကို ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ ဝန်ထမ်းအလုပ်ကို မလုပ်ကြတော့ အမြစ်ပုပ်၊ အခေါက်ပုပ် သစ်ပင်က သစ်ရွက်ခြောက်များပမာ ပြည်သူ့ထံက တောင်းစားရာက‌နေ ခိုးဆိုးလုယက် ဓားပြတိုက်ယူလာကြတာမို့ လူထုရဲ့ အမုန်းမီးတောက်အောက်မှာ ကျက်သရေခြောက်ကပ်စွာ ညိှုးခြောက်သထက် ညှိုးခြောက်လာနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီဆောင်းပါးကို နိဂုံးချုပ်ရရင် အရာရာဟာ ဖြစ်ပြီးပျက်ကြရတဲ့ လောကဓမ္မတာနဲ့ သင်္ခါရတရား သဘောသာလျှင် ရှိတာမို့ ဖြစ်ချိန်တန်ဖြစ်ပြီးရင် ပျက်ချိန်တန်ရောက်ရင် ပျက်ကြရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပြည်သူတွေကို ရာစုနှစ်ဝက်ကျော် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက် ဒုက္ခပေးခဲ့တဲ့ စစ်အဆိပ်ပင်ဟာ သမ္မတရူး မင်းအောင်လှိုင် အာဏာလုယူပြီးတဲ့နောက် သေဆုံးသွားတဲ့သစ်ပင်ကြီး ဖြစ်ပါတယ်။

လက်နက်ကိုင်စစ်တပ်တတပ်ရဲ့ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်တဲ့ စစ်စည်ကမ်းတွေ အကုန်ဖောက်ဖျက်၊ စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ်တွေ တချက်မကျန်အောင် ကင်းမဲ့သွားတဲ့ စစ်တပ်ဆိုတာ အသက်မဲ့သွားတဲ့ သစ်ပင်ပမာလိုပါပဲ။ စစ်ရေးစွမ်းရည်၊ စည်းရုံးရေးစွမ်းရည်၊ တိုက်ခိုက်ရေးစွမ်းရည်၊ ကာကွယ်ရေးစွမ်းရည် စတဲ့ ရှိရှိသမျှစွမ်းရည်တွေ အားလုံး ပျောက်ဆုံးသွားပြီဖြစ်တဲ့ ပြည်သူလူထုက လက်မခံတော့တဲ့ တပ်ပျက်တပ်‌သေကြီး ဖြစ်သွားပါပြီ။

သေသွားတဲ့သစ်ပင်တပင်မှာ ပြတတ်တဲ့ လက္ခဏာတွေဖြစ်တဲ့…

၁။ အစိုဓာတ်ခန်းခြောက်လာပြီး အခေါက်တွေကွာလာ၊ ပင်စည်ကွဲအက်လာတဲ့ လက္ခဏာလို ဓားပြတပ်ကိုစွန့်ခွာပြီး ပြည်သူ့ရင်ကို ခိုလှုံလာတဲ့ CDM  စစ်သည် သောင်းကျော်ရှိလာခြင်း၊

၂။ အပင်အခြေအမြစ်အုံတဝိုက်မှာ မှိုများပေါက်လာတဲ့ လက္ခဏာလို စစ်အဆိပ်ပင်ရဲ့ အမိန့်နာခံမှု အခြေခံအမြစ်အုံမှာ စစ်မတိုက်လိုတဲ့ ငြင်းဆန်မှု၊ တပ်တွင်းအာဏာဖီဆန်မှု မှိုများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း၊

၃။ အကိုင်းအခက်များမှာ အတက်နု အညွန့်အဖူးများ မရှိတာ့တဲ့ လက္ခဏာလို ဓားပြတပ်ထဲကို ဝင်ရောက်လိုတဲ့ တပ်သားသစ်များ မရှိတော့ခြင်း၊

အထက်ပါလက္ခဏာတွေပြနေတဲ့ ပြည်သူ့အမုန်းနဲ့ ကျိန်စာသင့် ဓားပြတပ်ဟာ သေသွားတဲ့ သစ်ပင်ခြောက်တပင်လိုပဲ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မကုန်ခင် လပိုင်းအနည်းငယ်အတွင်း ညိှုးခြောက်သထက် ညိှုးခြောက်လာဖို့မှတပါး အခြားမရှိတော့ပါဘူး။ ဒီထက်ပိုမြန်ချင်ရင်တော့ နိုင်ငံသူနိုင်ငံသားတိုင်း မိမိပါဝင်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေမှာ အခုထက်ပို ပါဝင်ကြပြီး သေပြီးသား စစ်အဆိပ်ပင်ကြီး အမြန်ပြိုလဲအောင် ညီညီညွတ်ညွတ် ဝိုင်းတွန်းလှဲကြဖို့လိုပါကြောင်း။

ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုသစ် မုချပေါ်ထွန်းရမည်။

မင်းကောင်းချစ်