ကယားျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အပါအဝင္ ျပည္နယ္စီမံ/ဘ႑ာဝန္ႀကီးနဲ႔ ေၾကး႐ုပ္ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မတီကို ကရင္နီအမ်ိဳးသား သစၥာေဖာက္ဆုိၿပီး ကရင္နီလူငယ္ေတြက ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာလုိက္ပါတယ္။ ဒီလုိထုတ္ျပန္ေၾကညာလုိက္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကရင္နီလူငယ္ ေျပာခြင့္ရသူ ခူးၾကဴးပက္ေကးကုိ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး- ကရင္နီလူငယ္ေတြက ဘာေၾကာင့္ ခုလို ထုတ္ျပန္ေၾကညာရတာပါလဲ။ ေျဖ။ “ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္ရင္ေတာင္သမုိင္းက က်န္ေသးတယ္ေပါ့။ သမုိင္းေဖ်ာက္ခံရရင္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးက ေပ်ာက္ၿပီေပါ့။ ဆုိေတာ့ သမုိင္းေဖ်ာက္တဲ့လူေတြက ႏုိင္ငံေရးရာဇ၀တ္ေကာင္ ေတြျဖစ္တယ္။ ကရင္နီအမ်ဳိးသား သစၥာေဖာက္ေတြျဖစ္တယ္။ ႏုိင္ငံေရး ရာဇ၀တ္မႈကုိ က်ဴးလြန္ ေၾကာင္းကို တရား၀င္ထုတ္ျပန္လုိက္တာျဖစ္တယ္။ ” ေမး။ ျပည္နယ္လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ရန္ပံုေငြေတြကို ႐ုပ္တုထားရွိဖို႔ ကိစၥနဲ႔ အသံုးျပဳတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာဏာအလြဲသံုးတယ္ အဂတိလိုက္စားတယ္ဆိုၿပီးလည္း ေၾကညာခ်က္မွာ ေရးထားတယ္။ ဒီကိစၥ အဂတိလုိက္စားမႈေကာ္မရွင္ကို တုိင္ၾကားထားတာရွိလား။ ေျဖ။ “ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္ၾကားဖုိ႔ရွိတယ္။ အဂတိတုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ကုိလည္း က်ေနာ္တုိ႔စာပုိ႔ဖုိ႔ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တု႔ိ ဒီအပတ္ထဲမဟုတ္ရင္ ေနာက္အပတ္ထဲ ေရာက္ေအာင္ ပုိ႔ပါလိမ့္မယ္။ ” ေမး။ အခုဒီလုိ တဖက္နဲ႔တဖက္ ေၾကညာခ်က္ေတြထုတ္ျပန္ၿပီး အျပစ္တင္ေနၾကတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကယားျပည္နယ္က လူထုေတြ ႏွစ္ျခမ္း ကြဲသြားသလုိျဖစ္ေနတဲ့ ဒီအေျခအေနကုိ ဘယ္လုိေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းလုိ႔ရမယ္လုိ႔ ထင္လဲ။ ေျဖ။“အဓိကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ လူထုက က်ေနာ္တုိ႔ကုိ mandate (လုပ္ပိုင္ခြင့္) ေပးထားတာရွိတယ္။ လူထုက ဒါကုိ ျပည္နယ္ျပင္ပမဟုတ္ရင္ အမ်ားနဲ႔ မသက္ဆုိင္တဲ့ေနရာကုိ ေၾကး႐ုပ္ကုိေရႊ႕ေပးဖုိ႔ လူထုက ေတာင္းဆုိထားၿပီးျဖစ္တယ္။ အရင္လ ၁၂ ရက္ေန႔ လမ္းေပၚထြက္တဲ့အခ်ိန္မွာ လူထုက ေသြးေျမက်ခဲ့ရတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၂ရက္ကုိ ကရင္နီျပည္လူထုအ ေရးေတာ္ပုံကုိလည္း တရား၀င္သတ္မွတ္ေၾကာင္း ေၾကညာတယ္။” “ထုိနည္းတူပဲ ေၾကး႐ုပ္ျဖစ္ ေျမာက္ေရးေကာ္မီတီနဲ႔ အစုိးရဘက္က အယူလြဲေနတာရွိတယ္။ အဲဒီအယူလႊဲေနတာက ဘာလဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္ေထာင္စုအဖြဲ႔၀င္ ျပည္နယ္တခုျဖစ္တဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ ကရင္နီျပည္ရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ ၀ိေဒသကုိ သူတုိ႔က လက္မခံေပးဘူး။ လက္မခံႏုိင္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္တုိ႔က က်ေနာ္တုိ႔ ကရင္နီျပည္မွာ တန္းတူညီမွ်တဲ့ ကတိက၀တ္ေတြ အရင္ေဖာ္ေဆာင္ၿပီးမွပဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း႐ုပ္ထုကုိ ထားပါလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတုိ႔က ဘာနဲ႔တြဲျမင္လဲဆုိ ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္ေထာင္စု ေက်ာက္တုိင္ကုိပါ ျဖဳတ္ခုိင္းတယ္လု႔ိ က်ေနာ္တုိ႔ကုိ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ မသက္ဆုိင္တဲ့ ပုံစံေျပာပါတယ္။” “က်ေနာ္တုိ႔အၿမဲတမ္းေတာက္ေလွ်ာက္ေျပာလာတာက ေတြ႕ဆုံညိႇႏႈိင္းေရး လမ္းစဥ္ကသာ ဒီကိစၥကုိအေျဖရွာေပးႏုိင္မွာျဖစ္တယ္။ ေတြ႕ဆုံညိႇႏႈိင္းေရးလမ္းစဥ္ဆုိတာက လည္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏုိင္တဲ့ ႏွစ္ဖက္ကုိယ္စားလွယ္ေတြပါမွပဲ (bargaining) ညိႇႏိႈင္းတာ လုပ္လုိ႔ရပါမယ္။ အေလ်ာ့ အတင္းရွိရပါမယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ေတာင္းဆုိလာတာက ေတြ႔ဆုံညိႇႏႈိင္း ေရးလမ္းစဥ္ပဲ။ ၿပီးေတာ့ လူထုရဲ႕အသံကုိ လစ္လွ်ူမရွႈဖုိ႔လုိတယ္။ ဒီကိစၥကုိ ေျဖရွင္းေပးႏုိင္ဖုိ႔ တခုတည္းေသာ နည္းလမ္းက က်ေနာ္တုိ႔လူထုရဲ့ ေတာင္းဆုိသံကုိ လုိက္ေလ်ာေပးဖုိ႔လုိပါတယ္။ ” ေမး။ ဆုိေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေၾကး႐ုပ္ကုိေနာက္မွပဲ တည္ခ်င္တည္လုိ႔ရတယ္ဆုိတဲ့သေဘာကုိ ေျပာတာလား။ ေျဖ။ “က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္နယ္မွာ ထူးျခားတဲ့ ၀ိေသသ တခုက က်ေန္ာတုိ႔က ျပည္ေထာင္စုကုိ စေပါင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၿဗိတိသွ်ကိုလုိနီေပးခဲ့တဲ့နယ္ေလးနယ္နဲ႔ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ကရင္နီျပည္နယ္က  ေပါင္းခဲ့တာကုိး။ ဆုိေတာ့ လြတ္လပ္ေရးရတဲ့အခ်ိန္မွာ သုံးခဲ့တဲ့အလံက ၾကယ္ျဖဴႀကီး ၅ ပြင့္က ၾကယ္ျဖဴတပြင့္ကုိ ျပည္ေထာင္စုကုိ ၀န္းရံခဲ့ၾကတယ္ဆုိတဲ့အလံေတြနဲ႔ သုံးခဲ့ၾကတာပါ။ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္နယ္ရဲ့ထူးျခားတဲ့ ၀ိေသသကုိ လက္ခံဖုိ႔လုိတယ္။  က်ေနာ္တုိ႔ျပည္နယ္မွာ ဒါေတြရွိခဲ့တယ္။ ျပည္ေထာင္စုျပည္နယ္ရဲ့ထူးျခားတဲ့ ၀ိေသသကုိ လက္ခံႏုိင္မွပဲ ျပည္ေထာင္စုႀကီးက ပုိၿပီးအဓိပၸါယ္ရွိ မယ္လုိ႔က်ေနာ္တု႔ိ ယူဆပါတယ္။” “အဲလုိမွမဟုတ္ဘဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက က်ေနာ္တုိ႔ အျမင္မွာက ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္တေယာက္ပါ။ ဆုိေတာ့ သူတေယာက္ထဲ ဒီလြတ္လပ္ေရး တုိက္ပြဲကုိ၀င္ခဲ့တာမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔နဲ႔အတူ ေပးဆပ္ခဲ့တဲ့ အညတရ သူရဲေကာင္းေတြ အမ်ားႀကီးရွိ တယ္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေၾကး႐ုပ္တုကို ဖယ္ခုိင္းတာက က်ေနာ္တုိ႔ျပည္နယ္ရဲ့ ၀ိေသသ တခုနဲ႔ဆုိင္လုိ႔ပါ။ သမုိင္းေၾကာင္းဆုိင္ရာအရ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္ေထာင္စုမွာ တသီးတျခားပါ၀င္ခဲ့တဲ့ coming together ပုံစံနဲ႔လာခဲ့တဲ့ျပည္နယ္တခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုလက္ခံေပးဖုိ႔ ေျပာတာပါ။” “က်ေနာ္တုိ႔ရဲ့ ေျပာဆုိမႈေတြ ေတာက္ေလွ်ာက္မွာ ေၾကး႐ုပ္ကုိဖယ္ေပးဖုိ႔ပဲေျပာပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ သမုိင္းေၾကာင္းအရ ေၾကး႐ုပ္ကုိ ဖယ္ေပးရမယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္လပ္ေရးေက်ာက္တုိင္ကုိဖယ္ေပးပါဆုိတဲ့ စကားတခြန္းတေလကုိမွ က်ေနာ္တုိ႔ ထြက္ခဲ့တာမရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္ေထာင္စုကေန ခြဲထြက္ခ်င္တယ္လို႔ တစြန္းတေစ့မွ မရွိပါဘူး။ က်ေန္ာတုိ႔ အၿမဲတမ္းေျပာခဲ့တာက က်ေနာ္တုိ႔ ကရင္နီျပည္နယ္ရဲ့ ထူျခားတဲ့၀ိေသသ ထူျခားတဲ့သမုိင္းကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးပါ။ အသိအမွတ္ျပဳခံခ်င္႐ံုေလးပါ။ အသိအမွတ္ျပဳေပးဖုိ႔လုိပါတယ္။ အသိအမွတ္ မျပဳေပးဘူးဆုိရင္ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ျပည္ေထာင္စုဆုိတာက အဓိပၸါယ္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဆုိေတာ့ က်ေန္ာတုိ႔က ျပည္ေထာင္စုအဖြဲ႔၀င္ ျပည္နယ္တခုျဖစ္တယ္။ က်ေန္ာတုိ႔ကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးမႈေလး လုိခ်င္ပါတယ္။ ဒါကုိေတာက္ေလွ်ာက္ေျပာလာတဲ့အခ်ိန္မွာ အစုိးရက က်ေနာ္တုိ႔ကုိ အၿမဲတမ္းလ်စ္လ်ဴ႐ႈခဲ့ပါတယ္။” ေမး- ႐ုပ္တုကို မေရႊ႕ေပးဘူးဆုိရင္ေကာ ဘာေတြလုပ္ေဆာင္မယ္လုိ႔ ေျပာထားတာရွိလဲ။ ေျဖ- “လူထုက ေရႊ႕ခ်င္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က Bargaining သီအုိရီကုိေကာင္းေကာင္းနားလည္ တဲ့လူေတြျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ Plan A၊ Plan B၊  Plan C ဆုိတာ ရွိပါတယ္။ ျပင္ပကုိေရႊ႕ေပးဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ရတိျပတ္ေျပာတယ္။ သူတုိ႔ဘက္က မျဖစ္ႏုိင္ဘူးေျပာရင္ က်ေနာ္တုိ႔က ျပည္နယ္အတြင္းမွာ အမ်ားနဲ႔ မသက္ဆုိင္တဲ့ေနရာမွာ ေရြ႕ဖုိ႔ ေျပာတယ္။ ဒီမွာအတိအလင္းေျပာခ်င္တာက ႐ုပ္တုက ႏုိင္ငံေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ယူကရိန္းကုိ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စုက က်ဴးေက်ာ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ယူကရိန္းမွာလည္း လီနင္ပုံေတြ စတာလင္ပုံေတြ ထုခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ ႐ုပ္တုက ႏုိင္ငံေရးျဖစ္တယ္။ ဒါကုိက်ေနာ္တုိ႔ နားလည္ဖုိ႔လုိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ လူထုနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႕ဆုံတဲ့အခ်ိန္မွာ လူထုက က်ေနာ္တုိ႔ကုိ ဒါကုိျဖစ္ေအာင္သြားေဆြးေႏြးပါဆုိတဲ့ လူထုက ေရႊ႕ဖုိ႔ Mandate ေပးလုိက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ဒီအေပၚမွာပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးတာျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က တဆင့္ေလ်ာ့ၿပီး ေဆြးေႏြးႏုိင္တယ္။ ျပည္နယ္ျပင္ပ မဟုတ္သည့္ တုိင္ေအာင္ ျပည္နယ္ အတြင္းမွာ အမ်ားနဲ႔ မသက္ဆုိင္တဲ့ေနရာကုိေရႊ႕၊ အန္အယ္လ္ဒီက စလုပ္တယ္။ အန္အယ္ဒီ႐ံုးကုိေရႊ႕ပါ။ ပရဟိတက လုိခ်င္တယ္။ ပရဟိတ႐ံုးကုိ ေရႊ႕ပါ။ ” ေမး။ ဒီ႐ုပ္တုကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ဥပမာအေရးႀကီး အဆုိတင္သြင္း တာမ်ဳိးတုိ႔၊ တုိက္တြန္းခ်က္ေတြ မရွိဘူးလား။ ေျဖ။ “ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ ၾကံ့ခုိင္ေရးပါတီအမတ္တေယာက္က တင္သြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေတာင္ဒီကိစၥက မရဘူးျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔အၿမဲတမ္းေျပာတာက ေၾကး႐ုပ္တုကုိ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေရးျဖစ္ပါတယ္။ ၾကံ့ခုိင္ေရးက တင္သြင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္မွာ ပယ္ခ်ျခင္း ခံခဲ့ရတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မွာက ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္နယ္အစုိးရက တပါတီထဲက လာတဲ့သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈ အင္မတန္မွအားနည္းတယ္။ ဆုိေတာ့က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးစားတဲ့ေနရာတုိင္းမွာ အျမဲတမ္းပဲ လ်စ္လ်ဴ႐ႈျခင္းခံခဲ့ရတယ္။ ” ေမး။ ေနာက္တခုက ၿပီးခဲ့တဲ့ ၅ ပြင့္ဆိုင္ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ အဆုိျပဳထားတဲ့ကိစၥ ကရင္နီျပည္နယ္မွာ အားလုံးေလးစားရတဲ့သူတဦးရဲ႕ ႐ုပ္တုကုိ ထားမယ္ဆုိရင္ ဘယ္သူ႔ကုိ ထားမွာလဲ။ ေျဖ- “က်ေနာ္တုိ႔ ျဖစ္စဥ္ေတာက္ေလွ်ာက္တခုလုံးမွာ က်ေနာ္တုိ႔ အၿမဲတမ္းေျပာလာတာ တခုရွိ တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေတာင္းဆုိေနတာက က်ေနာ္တုိ႔ေတြရဲ႕ သမုိင္းေၾကာင္းကို အသိအမွတ္ျပဳ ေပးဖုိ႔ပါပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္႐ုပ္တုကုိမွ၊ ႐ုပ္တုႏုိင္ငံေရးကုိ ေတာင္းဆုိခဲ့တာမရွိဘူး။ ဆုိလုိတာက ဒီ႐ုပ္တုကုိ နည္းတူ ယွဥ္ၿပိဳင္ က်ေနာ္တုိ႔ေတြထဲက ႐ုပ္တုတခု ေထာင္ရမယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ မေျပာပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ေျပာတာက ႐ုပ္တုႏုိင္ငံေရးမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာတာက တန္းတူညီမွ် ေရးကုိေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ေတြရဲ့ ျပည္နယ္သမုိင္းေၾကာင္းကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပး ဖုိ႔ကုိပဲ ေျပာတာပါ။ ေၾကး႐ုပ္တုေနာက္ တခုထပ္ထားေပးဖုိ႔ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ” ေမး။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလုိ အမ်ားက ေလးစားအတုယူရမယ့္ ကရင္နီေခါင္းေဆာင္ေတြထဲက ေလးစားအတုယူရမယ့္ေခါင္းေဆာင္ဆုိရင္ ဘယ္သူရွိမလဲ။ ေျဖ-     “က်ေနာ္တုိ႔ကရင္နီမွာ မ်ဳိးႏြယ္စု ၇ခုရွိပါတယ္။ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ ဒီအေပၚမွာ ဘာမွ ကံေသကံမ ေျပာထားတာမရွိဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔လည္းတရား၀င္မထုတ္ျပန္ပါဘူး။ ဆုိေတာ့ ဒီအေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာလုိ႔မရႏုိင္ေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေျပာႏုိင္တာတခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ႐ုပ္တုေနာက္တခု ထပ္ထားဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ေတာင္းဆုိေနတာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ေတြရဲ့ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ေတြရဲ့ လူနည္းစုအခြင့္အေရးကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးဖုိ႔ပါပဲ။ ”