ေမွ်ာ္တာၾကာေပါ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီးကတည္းက ေမွ်ာ္လင့္ေနခဲ့ၾကတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲက မၾကာခင္လာပါေတာ့ မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရက္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ေရႊ႕ဆိုင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ေနာက္ဆံုးမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုၿပီး မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔ကို ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပဖို႔ ေၾကညာလိုက္ပါၿပီ။ လႊတ္ေတာ္ကလည္း ဇန္နဝါရီလ ၂၃ ရက္ေန႔က ေတာ္၀င္ေဂဇက္ (royal gazette) အျဖစ္ ဆံုးျဖတ္ထုတ္ျပန္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ မစၥယင္လတ္ ရွင္နာဝပ္ကို စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပရာယြတ္ ခ်န္အိုခ်ာ ျဖဳတ္ခ်ၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာ သူကပဲ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တာဝန္ယူထားခဲ့တာပါ။ မစၥယင္လတ္က ယခင္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း သက္ဆင္ ရွင္နာဝပ္ရဲ႕ ညီမေတာ္စပ္သူပါ။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း သက္ဆင္တုန္းကလည္း စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းျဖဳတ္ခ် တာခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ေရြးေကာက္ပြဲျပန္လုပ္ေတာ့လည္း၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ယင္လတ္တို႔ပါတီက အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရၿပီး၊ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရွပ္ဝါ (ဒီမိုကရက္ပါတီဂိုဏ္းသား) ေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာမွာေတာ့ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ယင္လတ္က လႊတ္ေတာ္ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး၊ ၂၀၁၄ ေဖေဖၚဝါရီမွာ ေရြးေကာက္ပြဲသစ္ က်င္းပမယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ဆႏၵျပပြဲေတြ ေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲအထမေျမာက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းပံုခံုရံုးက ေရြးေကာက္ပြဲကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ေမလမွာေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံုခံု႐ံုးက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ယင္လတ္နဲ႔ ဝန္ႀကီး ၉ ဦးကို တရားမဝင္ေတာ့ေၾကာင္း ေၾကညာဖ်က္သိမ္း ျဖဳတ္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ဆႏၵျပပြဲေတြက ဆက္ျဖစ္ေနၿပီး၊ ဒါနဲ႔ က်န္ဝန္ႀကီးေတြထဲက တေယာက္က အိမ္ေစာင့္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ သဖြယ္ ဆက္လက္တာဝန္ေပးေနရင္းက စစ္အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။ စစ္အာဏာသိမ္းတဲ့အခ်ိန္တုန္းက စစ္တပ္က ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး၊ ယာယီဥပေဒ အစားထိုးခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေကာင္စီ (NCPO) ကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေနခဲ့တာပါ။ ႏိုင္ငံေရးသမားတခ်ဳိ႔ကို ဖမ္းဆီးၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီ လႈပ္ရွားမႈေတြကိုလည္း ပိတ္ပင္တားဆီးထားခဲ့ပါတယ္။ အာဏာသိမ္း အစိုးရက အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတိုက္ဖ်က္မယ္၊ ျပည္သူေတြကို ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ထားမယ္ဆိုၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါ အျပင္ စစ္အစိုးရက ထိုင္းနိယံု ယန္ယင္ (Thai Niyom Yangyuen) လို႔ေခၚတဲ့ အစီအစဥ္ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ေရရွည္တည္တံ့တဲ့ ထိုင္းဝါဒ (sustainable Thai-ism) လို႔ ဘာသာျပန္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါမယ္။ ဆိုလိုတာက ေဒသႏၱရ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျပည္သူေတြ ဘာလိုအပ္ခ်က္ရွိသလဲ၊ ဘာဆႏၵရွိသလဲ နားေထာင္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္က ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ စီမံကိန္းအတြက္ ဘတ္ ၉၉.၅ ဘီလီယံ သံုးစြဲဖို႔ လ်ာထားပါတယ္။ ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျမႇင့္တင္ေရးဌာနက အဖြဲ႔ ၇,၈၀၀ ေက်ာ္ဖြဲ႔ၿပီး ျပည္သူ႔နဲ႔ေဆြးေႏြး၊ အသံနားေထာင္ၾကဖို႔ပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုတေလာ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္ စံညႊန္းတိုင္းတာမႈေတြမွာေတာ့ မ်က္ႏွာပန္းလွစရာ သိပ္မရွိခဲ့ပါဘူး။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႔ (Transparency International) က တိုင္းတာတဲ့ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈအေပၚ ထင္ျမင္ခ်က္ညႊန္းကိန္း (CPI) မွာ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၀ မွာအဆင့္က ၉၉ ျဖစ္သြားပါတယ္။ (ယခင္ႏွစ္က ၉၆ ကေန ဆင္းသြားတာပါ။) အလားတူပဲ စီးပြား ေရးလုပ္ကိုင္ရ လြယ္ကူမႈညႊန္းကိန္း (Ease of doing business) (ကမၻာ့ဘဏ္တိုင္းတာမႈ) မွာလည္း မႏွစ္က ၂၆ ကေန၊ အခုႏွစ္ (၂၀၁၉) မွာ ၂၇ ကို တဆင့္ ဆင္းခဲ့ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္လာပါေတာ့မယ္။ ထိုင္းအစိုးရက ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမယ္၊ က်င္းပေပးမယ္ဆိုၿပီး ေရႊ႔ဆိုင္းလာခဲ့တာ ၅ ႀကိမ္ ရွိပါၿပီ။ အခုေတာ့ တကယ္မဲေပးရပါေတာ့မယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက ေပ်ာ္ရႊင္စရာေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ေတြက အလုပ္ပိတ္ေပးၿပီး၊ ၿမိဳ႔ေပၚက လူေတြကနယ္ျပန္ၾက၊ မဲေပးၾက ၾကာရွည္ မေတြ႔ၾကတဲ့ မိသားစု ျပန္ေပါင္းစည္းခ်ိန္နဲ႔ေတာင္တူပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာက မဲမေပးမေနရသေဘာ စနစ္လုပ္ထား ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာက မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ မဲေပးခ်င္ေပး-မေပးလည္း ေနလို႔ရပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာက အဲသလို မဟုတ္ပါဘူး။ မဲမေပးတဲ့ ႏိုင္ငံသားကို ဒဏ္ခတ္တဲ့အေနနဲ႔ အဲဒီေရြးေကာက္ပြဲ သက္တမ္းအတြင္း မေက်နပ္လို႔ တိုင္ၾကားတာ၊ ေစာဒကတက္တာေတြ လုပ္ခြင့္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မတ္လ ၂၄ မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံသားေတြ တကယ္မဲေပးၾကရပါေတာ့မယ္။ မဲေပးတဲ့အခါ မဲဆႏၵရွင္ေတြက မဲ ၂ ခုေပးရပါမယ္။ တခုကေတာ့ ကိုယ္ႀကိဳက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ကို ေရြးခ်ယ္တာျဖစ္ၿပီး၊ က်န္တမဲကေတာ့ (party lists) ပါတီစာရင္းက ကိုယ္စားလွယ္အတြက္ ႀကိဳက္တဲ့ ပါတီကို မဲထည့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံေရး အရႈပ္နဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး အာဃာတေတြ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ယခင္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း သက္ဆင္ (၂၀၀၁-၂၀၀၆) နဲ႔ ေနာက္တခါ သူ႔ညီမ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ယင္လတ္ ရွင္နာဝပ္ (၂၀၁၁-၂၀၁၄) တို႔က တရားခံေျပးအျဖစ္နဲ႔ ျပည္ပမွာ ရွိေနၾကပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ျပန္လာခြင့္မရၾကေသးပါဘူး။ သူတို႔အေပၚမွာလည္း ေတာ္ဝင္မိသားစုနဲ႔ စစ္တပ္က ရန္ညိႇဳးထားတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ အဂတိလိုက္စားမႈ၊ ဘ႑ာအလြဲသံုးစားမႈေတြနဲ႔ အမႈဖြင့္ထားပါတယ္။ သက္ဆင္မိသားစုကလည္း ေျပာရရင္- မိသားစုမ်ဳိးဆက္အလိုက္ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္သလို ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ သက္ဆင္ရဲ႕ ထိုင္းက ထိုင္းကိုခ်စ္သည္ပါတီ (Thai Rak Thai party) ဖ်က္သိမ္းခံရၿပီး၊ ေနာက္ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းတဲ့ ေဖြ႔ထိုင္းပါတီ (ထိုင္းလူမ်ဳိးတို႔အတြက္ ပါတီ) (Pheu Thai Party) ကလည္း မဲထပ္ႏိုင္ျပန္တာပါပဲ။ သက္ဆင္-ယင္လတ္အျပင္ ၾကားထဲမွာ သက္ဆင္ရဲ႕ ေယာက္ဖေတာ္စပ္သူ ဆုမ္ခ်ဳိင္း ဝုန္ဆဝပ္ (၂၀၀၈) (People’s Power Party) ကလည္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ခဏ ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ သက္ဆင္တို႔ပါတီ မဲႏိုင္သလဲဆိုတာေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ လူဦးေရဖြဲ႔စည္းထားပံုနဲ႔ ဆိုင္ပါတယ္။ သူတို႔က ထိုင္းႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း နဲ႔ အေရွ႔ေျမာက္ပိုင္း (အိဆန္) ေဒသကို အမာခံျပဳထားၾကပါတယ္။ က်န္ဒီမိုကရက္ပါတီက ဘန္ေကာက္နဲ႔ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း အေျခစိုက္ပါ။ လူဦးေရအရ ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ အိဆန္ေဒသဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံလူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုႏွစ္ပံုေလာက္ရွိေတာ့ သူတို႔ေထာက္ခံတဲ့ပါတီက အျမဲမဲႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဒသကဆင္းရဲေတာ့ သက္ဆင္အပါအဝင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြက လူထု သည္းေျခႀကိဳက္ ေထာက္ပံ့ေရးအစီအစဥ္ေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ဘန္ေကာက္သားေတြကေတာ့ သူတို႔က အခြန္ေတြအမ်ား ႀကီးေဆာင္ရတယ္။ ဒီေငြေတြကို လူဆင္းရဲေတြအတြက္ သံုးၿပီး အစိုးရက မဲဆြယ္ေနတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ အခုတခါ ဖြဲ႔စည္းပံုေရးတဲ့အခါ၊ ေျမာက္ပိုင္းအေျချပဳပါတီေတြ မဲႏိုင္ေသာ္လည္း မႏိုင္ရေအာင္ ၾကံဖန္ညစ္တဲ့ အကြက္မ်ဳိးေတြ ထည့္ၿပီးစီရင္လာပါေတာ့တယ္။ စစ္အစိုးရဆြဲတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕စစ္အစိုးရဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဝဖန္သံုးသပ္မႈေတြလည္း အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ စစ္အစိုးရက ႏွစ္ ၂၀ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္းကိုလည္း ဆြဲထားတာ ရွိပါေသးတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အဓိက ေဝဖန္ေနၾကတာကေတာ့ ဒီမိုကေရစီအားနည္းၿပီး၊ စစ္အစိုးရ လႊမ္းမိုးမႈ ဆက္ရွိေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ဖြဲ႔စည္းပံုက ၁၉၃၂ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အႀကိမ္ ၂၀ ေျမာက္ ဖြဲ႔စည္းပံု ဥပေဒပါ။ အဓိကေဝဖန္ေနၾကတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႔ အခန္းက႑၊ အာဏာကို ေလွ်ာ့ခ်ထားတာပါ။ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို စစ္အစိုးရက တိုက္႐ိုက္ခန္႔အပ္ထားႏိုင္ၿပီး၊ ဆီးနိတ္မွာ ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅၀ ရွိပါမယ္။ အဲဒီမွာ စစ္တပ္က ကိုယ္စား လွယ္ ၆ ဦး ေနရာရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ စနစ္က အခ်ဳိးက်စနစ္ (PR) စနစ္ျဖစ္လို႔၊ ပါတီေတြရဲ႔ ၾသဇာကို နည္းေစႏိုင္ ပါေသးတယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုခံု႐ံုးကို အာဏာတိုးေပးထားၿပီး၊ လူထုေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ အစိုးရကို ျပစ္တင္႐ႈတ္ခ်ျခင္း အယံုအၾကည္မရွိ အဆို တင္တာမ်ဳိးလည္း လုပ္ခြင့္ေပးထားပါတယ္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ၅၀၀ ကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ရမွာပါ။ ဆီးနိတ္ရဲ႕ အေရအတြက္ ႏွစ္ဆ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္ ၅၀၀ ထဲက ၃၅၀ ကို၊ တိုက္႐ိုက္ေရြးခ်ယ္ မဲေပးရမွာပါ။ က်န္တဲ့ ၁၅၀ ကေတာ့ ကိုယ္စားျပဳအခ်ဳိးက်စနစ္ (PR) နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြထဲက စာရင္းတို႔ထားသူ (Party-lists) က ပါတီက မဲရတဲ့အေရအတြက္ အခ်ဳိးအလိုက္ တက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ၿပိဳင္ဆိုင္ၾကမယ့္ ပါတီႀကီး ၃ ခု ရွိေနပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္ခံမဟုတ္တဲ့ သူကလည္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ မဲေပးရာမွာ ဆီးနိတ္ + ေအာက္လႊတ္ေတာ္ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅၀ က မဲေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပါတီတခုက အျပတ္အသတ္ႏိုင္မွသာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ကိုယ္စားလွယ္အနည္းဆံုး ၃၇၆ ဦး (၇၅၀ ရဲ႔ တဝက္ေက်ာ္) ႏိုင္ထားဖို႔ လိုပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္အစိုးရကို လိုလားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီက်ေတာ့ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၂၆ ဦးပဲ ႏိုင္ဦး၊ အထက္လႊတ္ေတာ္က ခန္႔အပ္ထားတဲ့ ဆီးနိတ္မဲမ်ားနဲ႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရႏိုင္ပါေသးတယ္။ ထိုင္းလူထုေတြအတြက္ေတာ့ ေရြးခ်ယ္စရာ သိပ္မရွိလွပါဘူး။ တဝက္တပ်က္ ဒီမိုကေရစီကို ယူမလား၊ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ဆက္ေနမလားဆိုတာ ေရြးခ်ယ္ရမယ့္ ကိန္းျဖစ္ေနပါတယ္။ ထူးထူးျခားျခား ပဏာမေရြးေကာက္ပြဲ (Primary elections) ဒီတေခါက္ ထိုင္းႏိုင္ငံေရြးေကာက္ပြဲမွာ ထူးျခားတာက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေရြးခ်ယ္ရာမွာPrimary လို႔ ေခၚတဲ့ ေအာက္ေျခထုကေန ကိုယ္စားလွယ္ေရြးခ်ယ္ေရး မဲေပးေစရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုစနစ္မ်ဳိးက အေမရိကန္သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ရွိပါတယ္။ သမၼတလုပ္မယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းက သူပါတီေအာက္ေျခထုၾကားထဲမွာ အႀကိတ္အနယ္ ၿပိဳင္ဖက္ေတြနဲ႔ ႏႊဲၿပီးမွ ႏိုင္ငံအဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို တက္လာရတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီလို ပဏာမေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ကို က်င့္သံုးဖို႔ စစ္အစိုးရခန္႔အပ္ထားတဲ့ လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒဆြဲရာမွာ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီအၾကံကိုစၿပီးအဆိုျပဳသူက စစ္အစိုးရကို ေထာက္ခံသူ ဆီးနိတ္တာေဟာင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဆုမ္ဂ်က္ ဘြန္ထႏြန္ (Somjet Boonthanom) ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအတြက္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြ ေရးဆြဲဖို႔ ေကာ္မတီကို ဦးေဆာင္ရသူပါ။ ၾကားျဖတ္လႊတ္ေတာ္က ၂ နာရီၾကာ ေဆြးေႏြးၿပီး၊ မဲ ၁၈၀-၀နဲ႔ အတည္ျပဳခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကေတာ့ ကန္႔ကြက္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ပါတီႏိုင္ငံေရးကို ဝင္စြက္ဖက္တဲ့သေဘာဆန္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ MP ေဟာင္း နီပစ္ အင္တရာဆုမ္ဘတ္ (Nipit Intrasombat) ကေတာ့ အခုလို ပဏာမေရြးေကာက္ပြဲေတြက ေဒသခံေတြအတြင္း ကိုယ့္ေဆြမ်ဳိးေကာင္းစားေရးၾကည့္တဲ့ ဝါဒ (local nepotism) ျဖစ္လာေစမယ္၊ ေဒသခံ အက်ဳိးစီးပြားအုပ္စုေတြအတြက္ ျဖစ္လာေစမယ္လို႔ ေဝဖန္ပါတယ္။ “ဆိုပါစို႔၊ တေယာက္ေယာက္က မၿပိဳင္ဘူးဆိုရင္ေတာင္ သူ႔ဇနီး၊ သူ႔သားသမီးေတြကို ထည့္ၿပီး ၿပိဳင္ေစႏိုင္တာေပါ့” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေထာက္ခံသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီမိုကရက္ပါတီ MP ေဟာင္း ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္အစိုးရျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေကာင္စီမွာ ခန္႔အပ္ခံရသူ အေလာင္ေကာင္ ပြန္လာဘုတ္ (Alongkorn Ponlaboot) ကေတာ့ “အခုလို primary ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပေစတာဟာ ပါတီ ႏိုင္ငံေရးကို ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈေလွ်ာ့ခ်တာ (decentralize party politics) ျဖစ္တယ္။ မဲဆႏၵရွင္ေတြအတြက္ ခြန္အားအာဏာ တိုးေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံေရးက ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ ရွိလာၿပီ။ ေဆြမ်ဳိးေကာင္းစားေရး (Nepotism)၊ ေငြေၾကး၊ ထိပ္သီး အီလိုက္လူနည္းစုက ခ်ယ္လွယ္လႊမ္းမိုးတာေတြပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ ျပႆနာေဟာင္းေတြအတြက္ အေျဖေဟာင္းေတြနဲ႔ သြားလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ေဝဖန္သူ နိပစ္ကေတာ့ “အခု ဖြဲ႔စည္းပံုဥပေဒက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ မခံရသူကို ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေပးႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ဥပေဒ၊ အခုလို ပရိုင္မရီစနစ္က ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ပိုအားနည္းခ်ိနဲ႔ ေစမယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အခု ဥပေဒအသစ္အရ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ပါတီဝင္ေတြဟာ သူတို႔ေဒသခံကိုယ္စားလွယ္ကို ေအာက္ေျခပါတီေရြးေကာက္ပြဲေတြကတဆင့္ မဲေပးေရြးခ်ယ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္အမတ္ေဟာင္း၊ ရွပ္နီ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူတဦး ျဖစ္တဲ့ ဝင္တိုဂ်ီရာကန္ (Weng Tojirakarn) ကေတာ့ ေထာက္ခံပါတယ္။ “မဲဆႏၵနယ္ေျမတခုက လူထုေတြက ဘယ္သူက MP အျဖစ္သူတို႔ကို ကိုယ္စားျပဳတာ ပိုေကာင္းတယ္ဆိုတာ ေကာင္းေကာင္းေရြးခ်ယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ထူးျခားတာကေတာ့ အတိုက္အခံဝါရင့္ပါတီ ဒီမိုကရက္ပါတီက သူတို႔ရဲ႔ ပရိုင္မာရီ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ဘေလာ့ခ်ိန္း နည္းပညာ (Blockchain) နဲ႔ က်င္းပခဲ့တာပါ။ သူတို႔က ႏိုဝင္ဘာ ၁ ရက္ကေန ၉ ရက္အထိ Live e-voting system အြန္လိုင္းမဲေပးစနစ္ကို သံုးၿပီး၊ ဇက္ကိြဳင္း ဘေလာ့ခ်ိန္း Zcoin blockchain နည္းပညာပံ့ပိုးမႈကို သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ မဲေပးသူ ေပါင္း ၁၂၀,၀၀၀ ရွိခဲ့ပါတယ္။ မိုင္းဘိုင္းမဲေပး Mobile voting apps နဲ႔ မဲေပးႏိုင္ၿပီး၊ အဲသလိုေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဓာတ္ပံု ID လိုအပ္ပါတယ္။ မဲ႐ံုကို လူကိုယ္တိုင္လာေပးလည္း ရပါတယ္။ အဲဒီမွာေတာ့ Raspberry Pi system သံုးၿပီး မွတ္တမ္းယူပါတယ္။ သူတို႔ေရြးေကာက္ပြဲကို IPFS စနစ္ (က်ေနာ္လည္း ေသခ်ာမသိပါ) သံုးၿပီး မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြရဲ႔ မွန္ကန္မႈကို အာမခံပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းေတြကို ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကလည္း စစ္ေဆးၾကည့္ႏိုင္သလို၊ ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကလည္း ျပန္လည္ စစ္ေဆးၾကည့္ရႈႏိုင္ေၾကာင္း အာမခံမႈရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံေရးပါတီေတြမွာ ပထမဦးဆံုးနည္းပညာသံုး ေရြးေကာက္ပြဲပါပဲ။ က်န္ပါတီေတြကေတာ့ သူတို႔နည္း၊ သူတို႔ဟန္ ေဆာင္ ရြက္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေလာင္းအျဖစ္လ်ာထားသူေတြ ပါတီ ၄ခုက ေပၚလာပါတယ္။ စစ္အစိုးရကို ေထာက္ခံတဲ့ Phalang Pracharath (ျပည္သူ႔ခြန္အား) ပါတီက လက္ရွိဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပရာယြတ္ ခ်န္အိုခ်ာ၊ ဒီမိုကရက္ပါတီက အဖိခ်စ္ဝိခ်ာခ်ီဝ၊ Pheu Thai (ျပည္သူ႔အတြက္ပါတီ) က အမ်ဳိးသမီးေခါင္းေဆာင္ ဆူဒါရတ္ ခီယူရာဖန္၊ အနာဂတ္သစ္ပါတီ (Future Forward Party) က ေခါင္းေဆာင္လူငယ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ ထနာထြန္ ဂ်ဳံေရာင္းရူအန္ကစ္ တို႔ပါပဲ။ ထိုင္းႏိုင္ငံက လူထုဆႏၵသေဘာထား စစ္တမ္း (Poll) ေကာက္ယူမႈေတြအရေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပရာယြတ္ပဲ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျပန္ ျဖစ္မယ္လို႔ ေရွ႔ေျပးေနတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာလည္း ပရိုင္မာရီတို႔၊ ဘေလာ့ခ်ိန္းတို႔ ဘယ္ေတာ့ၾကားရမွန္း မသိပါဘူး။ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေစာင့္ၾကည့္စရာဆိုလို႔ ပါတီႀကီး ၃ ခုနဲ႔ တက္သစ္စပါတီတခု ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္ၾကေတာ့ မူဝါဒေတြက လူထုသည္းေျခႀကိဳက္ (populist) မူဝါဒေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနတယ္ လို႔ ေဝဖန္သူေတြက ဆိုၾကတယ္။ သမၼာဆတ္တကၠသိုလ္က ပညာရွင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဆုမ္ဂ်ဳိင္ ဖာဂါဖာဝိဝတ္ (Somjai Phagaphasvivat) ကေတာ့ “ႏိုင္ငံေရးပါတီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႔ စီးပြားေရး မူဝါဒေတြက အနည္းနဲ႔အမ်ား ဆိုုသလို လူထုသည္းေျခႀကိဳက္ဝါဒ (populism) ဖက္ ဦးတည္ေနၾကတယ္” လို႔ ေျပာတယ္။ “ဒါမွပဲ မဲဆႏၵရွင္ေတြကို ထိထိေရာက္ ေရာက္ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္မယ္၊ (အရင္) ထိုင္းရတ္ထိုင္းပါတီလို အလားတူ မူဝါဒေတြေပါ့။ လူထုသည္းေျခႀကိဳက္ဝါဒမွာ အေကာင္းေရာ၊ အဆိုးေရာ အက်ဳိးဆက္ေတြရွိပါတယ္။ မူဝါဒ အဆိုးဘက္အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ ဘ႑ေရးစည္းမ်ဥ္းေတြ ခ်ိနဲ႔လာမယ္၊ အစိုးရဘက္ဂ်က္ေငြေတြ ေလ်ာ့မယ္၊ အစိုးရေႂကြးၿမီေတြ ပိုတိုးလာမယ္” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနတဲ့ လိဒ္တကၠသိုလ္ (University of Leeds) က ပါေမာကၡ ဒန္ကန္ မက္ကာဂိုကေတာ့ “ထင္ရွားတာက ပါတီေတြအားလံုးက ဒီအေျပာ၊ ဒီအဆို အတူတူေတြပဲ။ သူတို႔မူဝါဒေတြေၾကာင့္ သာမန္မဲဆႏၵရွင္ ျပည္သူေတြရဲ႔ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈ တိုးတက္လာမယ္လို႔ ဆိုၾကတာခ်ည္းပါပဲ” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဘယ္ပါတီကမွ အလယ္အလတ္နဲ႔ ေရရွည္ စီးပြားေရးမူဝါဒေတြကို ခ်ျပတာ မရွိပါဘူး။ ဘ႑ာေရးစည္းမ်ဥ္းေတြ ၾကပ္မတ္ လိုက္နာဖို႔ဆိုတာလည္း ခ်ဳိ႔တဲ့ေနၾကပါတယ္။ မစၥတာဆုမ္ဂ်ဳိင္ကေတာ့ လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူထု သည္းေျခႀကိဳက္မူဝါဒေတြရဲ႔ ဆိုးက်ဳိးကို သတိထားသင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သက္ဆင္ေနာမစ္ (Taksinomics) ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ၁၉၉၇ ေငြေၾကး အက်ပ္အတည္ၿပီးေနာက္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ သက္ဆင္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္၊ အာဏာရလာပါတယ္။ သူက ကက္ဘိနက္ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔ကို CEO တေယာက္လို အုပ္ခ်ဳပ္သလို၊ လူထုသည္းေျခႀကိဳက္ အစီအစဥ္ေတြ အမ်ားအျပားလည္း ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆင္းရဲသားျပည္သူေတြ (ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ အေရွ႔ေျမာက္ အိဆန္ေဒသ) က ေထာက္ခံၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေဆးရံုတခါျပ ဘတ္ ၃၀ (Unversal health insurance) လို ကိစၥမ်ဳိးေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ေက်းရြာတရြာ ဘတ္တသန္းေခ်းေပးတာ၊ ေက်းရြာတခု ထုတ္ကုန္တခု (OTOP) စီမံကိန္းမ်ဳိး၊ ေႂကြးၿမီ ေလ်ာ္ပစ္တာေတြ၊ သက္သာခြင့္ေပးတာေတြ၊စိုက္ပ်ဳိးေရးထြက္ကုန္ပစၥည္း ေစ်းႏႈန္းအာမခံေပးတာမ်ဳိးေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက ဒီလိုမူဝါဒေတြနဲ႔ ၁၈ ႏွစ္ေက်ာ္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရပါတယ္။ သက္ဆင္ရဲ႕ ထိုင္းရတ္ထိုင္းပါတီ၊ ေနာက္ပိုင္းဖ်က္သိမ္းခံရၿပီး ျပန္ဖြဲ႔တဲ့မ်ဳိးဆက္ Pheu Thai ပါတီတို႔က ဒီလိုမူဝါဒကို ဆက္ခံလုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ မဲရဖို႔အတြက္ အလုပ္လည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ မၾကာခင္ ရက္ပိုင္းက ေဆာင္းပါးရွင္ လယ္ရီေယဂင္က Sukyinomics ဆိုၿပီး ေဆာင္းပါးတပုဒ္ေရးပါေသးတယ္။ သူဘာဆိုလိုတာလည္း က်ေနာ္ေတာ့ နားမလည္ပါဘူး။ ေဖြ႔ထိုင္းပါတီ (Pheu Thai) ယခင္ သက္ဆင္ဝါဒီေတြကို ဆက္ခံသူေတြလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အာဏာရခဲ့ဖူး- အာဏာကလည္း ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ရွပ္နီ အုပ္စုေတြနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ပါတီလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီပါတီရဲ႕ အမ်ဳိးသမီးေခါင္းေဆာင္ ဆူဒါရတ္ ခီယူရာဖန္ကို ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေလာင္းအျဖစ္ လ်ာထားၾကပါတယ္။ အရင္ကာလေတြမွာ ဒု-ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ တာဝန္ယူဖူးသူပါ။ ၄ ႏွစ္တာ စစ္အစိုးရေအာက္မွာ ျပည္သူေတြဟာ စီးပြားေရးက်ပ္တည္း အခက္အခဲၾကားထဲ ျဖတ္သန္းေနရတာ ၾကာပါၿပီလို႔ ဆူဒါရတ္က ေျပာပါတယ္။ ေႂကြးၿမီဝန္ပိလာတယ္။ အေျခအေနေတြ ယိုယြင္းလာတယ္လို႔သူက ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တရုတ္- အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ စီးပြားေရးထိုင္းမိႈင္းမယ့္ အလားအလာေတြလည္း ရွိေနပါေသးတယ္။ “က်မတို႔က စီးပြားေရးကို အေလးမထားတဲ့ အစိုးရမ်ဳိးသာရခဲ့ရင္ေတာ့၊ လူထုေတြ ပိုၿပီးနစ္နာက်ပ္တည္းရမွာပဲ” လို႔ ဆူဒါရတ္က ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ပါတီအေနနဲ႔ ျပည္သူေတြ ဝင္ေငြတိုးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ နည္းလမ္းေတြ မခက္ခဲပါ ဘူးလို႔လည္း ဆိုပါေသးတယ္။ ပါတီရဲ႕ စီးပြားေရးမူဝါဒ ၅ ခ်က္ ရွိတယ္ ဆိုပါတယ္။ ပထမအခ်က္က လယ္သမားေတြက သူတို႔စိုက္ခ်င္တာ စိုက္ႏိုင္ေအာင္ ခြန္အားအာဏာ ရွိေစမယ္။ ေဖ႔ထိုင္းပါတီအေနနဲ႔ ထိုင္း အမွတ္တံဆိပ္ (Thai brand) ကို အားေကာင္းေစမယ္၊ ထိုင္းတံဆိပ္နဲ႔ ေစ်းကြက္ထိုးေဖာက္မႈ ျမႇင့္ၿပီးလုပ္မယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ အငယ္စားနဲ႔ အလတ္စားလုပ္ငန္းမ်ား (SMEs) ကို နည္းပညာသံုးေစမယ္။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ထိုး ေဖာက္ႏိုင္ေအာင္ အားေပးမယ္။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့ကုန္သြယ္မႈ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား (Free trade agreements) ကို ညိႇႏိႈင္းၿပီး ျပည္ပပို႔ကုန္ ပမာဏ ျမင့္ေစမယ္။ စတုတၳအခ်က္ကေတာ့ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက ဝင္ေငြျမင့္ေစမယ္ ျပည္နယ္ေတြအေနနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အဦ စီမံကိန္းေတြအတြက္ ေငြမရွိလို႔ ေစာင့္ေနရတာမ်ဳိး မျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မယ္။ ပဥၥမအခ်က္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းက မ်ဳိးဆက္သစ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို အားေပးမယ္၊ လူထုေတြရဲ႕ ဝယ္လိုအား (purchasing power) ကို ျမင့္ေစမယ္ ဆိုပါတယ္။ ဒီမိုကရက္ပါတီ (Democratic party) ဝါရင့္သက္တန္းရွည္ ထိုင္းႏိုင္ငံေရးပါတီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႔က ဘုရင့္ဘက္ေတာ္သားေတြလို႔ ဆိုႏိုင္သလို၊ ဘန္ေကာက္နဲ႔ ထိုင္းေတာင္ပိုင္းမွာ အားေကာင္းပါတယ္။ ရွပ္ဝါ အုပ္စု ေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ႔ ေရရွည္ၾကာ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ ဖက္စံု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈက ထိုင္းႏိုင္ငံ စီးပြားေရးအတြက္ အဓိကျပႆနာလို႔ သူတို႔က ယူဆၾကၿပီး၊ လယ္သမားေတြအတြက္ သီးႏွံ (ဆန္၊ ပေလာပီနံ၊ ေျပာင္း၊ ရာဘာ၊ ဆီအုန္း.. စသျဖင့္) ကေန အနိမ့္ဆံုးဝင္ေငြကို အာမခံေပးမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သူတို႔ ဒီမိုကရက္ပါတီသာ အစိုးရျဖစ္ရင္ လယ္သမားေတြကို အငယ္စား သမဝါယမ်ား ဖြဲ႔စည္းေစၿပီး၊ သီးႏွံအမ်ဳိးအစားအလိုက္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အႀကီးစား သမဝါယမႀကီးေတြနဲ႔ ေစ်းႏႈန္းညိႇႏိႈင္းႏိုင္တဲ့ အာဏာရေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးမယ္ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ လယ္သမားေတြကို ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ဳိးနည္းေတြနဲ႔ သူတို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးသီးႏွံထုတ္ကုန္ ေစ်းကြက္ ဖန္တီးဖို႔ အားေပးမယ္ ဆိုပါတယ္။ ဆင္းရဲမႈကိုတိုက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔ နည္းနာတခုအေနနဲ႔ အမ်ဳိးသားဆင္းရဲမႈသတ္မွတ္မ်ဥ္း (National poverty line) ကို တႏွစ္လူတဦး ၁၂၀,၀၀၀ ဘတ္ (ေဒၚလာ ၃၈၀၀ ခန္႔) ထားမယ္၊ အဲဒီမ်ဥ္းေအာက္က်သူ ေတြကို အစိုးရက ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြေပးမယ္၊ လက္ရွိ အနိမ့္ဆံုး လုပ္ခလစာကို ျပင္ဆင္သတ္မွတ္မယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံစီးပြားတက္ေနတာကို ျပသမႈအေနနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ စေတာ့ေစ်းကြက္ညႊန္းကိန္း အမွတ္ (SET) ကို ၂၀၂၃ က်ရင္ ရမွတ္ ၂,၅၀၀ မွာ ထားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ေငြေၾကး ပိုင္ဆိုင္မႈကို ေရာင္းဝယ္၊ ဖလွယ္ဖို႔ တရားဝင္ ေစ်း ကြက္သတ္မွတ္ လုပ္ေဆာင္မယ္ ဆိုပါတယ္။ ဒီမိုကရက္ပါတီကေတာ့ ထိုင္း-တရုတ္ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထား စီမံကိန္းကို ျပန္လည္သံုးသပ္ခ်င္တယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔ဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကသာ အဓိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူ ျဖစ္ေနရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒါအစား ဟိုက္ေဝး (motor way) နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မယ္၊ ႏွစ္လမ္းသြား ရထားလမ္း ခ်ိတ္ဆက္တာက ပိုအက်ဳိးျဖစ္ေစမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေတာင္ပိုင္းေဒသမွာ လည္း Motorway ေဖာက္ဖို႔ (ဘန္ေကာက္ကေန၊ မေလးရွားနယ္စပ္ ပဒန္း ဘာဆာ (Padand Besar) ကို ဟိုက္ေဝးလမ္း) သူတို႔က လိုလားပါတယ္။ ဖလန္ပရာခ်ာရသ္ ပါတီ (Palang Pracharath Party) စစ္အစိုးရရဲ႔ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံပါတီပါတီ ျဖစ္ၿပီး၊ ဒီပါတီရဲ႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အခုစစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ပရာယြတ္ ခ်န္အိုခ်ာကိုပဲ လ်ာထားပါတယ္။ ဒီပါတီ (PPRP) ကေတာ့ သူတို႔ရဲ႔ စီးပြားေရးမူဝါဒမ်ားအျဖစ္ အဓိကလုပ္ငန္း တာဝန္ ၃-ခု (3 core missions) လုပ္မယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ၁။ ဝင္ေငြနည္းျပည္သူမ်ားအတြက္ လူမႈ ဖူလံုေရး အေထာက္အပံ့မ်ားေပးျခင္း၊ ၂။ ပရာခ်ာရသ္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း (အစိုးရ-ပုဂၢလိက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ) ထူေထာင္ျခင္း၊ ၃။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႔ ၿပိဳင္ဆိုင္ႏိုင္စြမ္း (competitiveness) ျမင့္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပါတီရဲ႕ စီးပြားေရးမူဝါဒကေတာ့ ေယဘုယ်ေျပာရင္ လက္ရွိအစိုးရေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ ရြက္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါတီေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူျဖစ္သူ ဥတၱမ ဆာဗာနာရန (Uttama Savanayana) ကေတာ့ သူတို႔ရဲ႔ မူဝါဒေတြဟာ သာမန္ျပည္သူေတြနဲ႔ စကားေျပာဆိုရာကေန၊ ပါတီအဖြဲ႔ဝင္ေတြနဲ႔ ဦးေႏွာက္မုန္တိုင္းဆင္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးရာကေန ေပၚထြက္လာတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ သူတို႔ပါတီ PPRP ကေတာ့ လက္ရွိ လူမႈဖူလံုေရးေထာက္ပံ့ေပးေနတဲ့ စမတ္ကတ္စနစ္ (social welfare smartcard) ကို ဆက္ၿပီး လုပ္ခ်င္တယ္၊ ဝင္ေငြနည္းသူေတြအတြက္ သင္တန္းေတြပံ့ပိုးေပးၿပီး၊ သူတို႔အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း တိုးတက္လာေအာင္ ဖန္တီးေပးခ်င္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါအျပင္ မတူကြဲျပားတဲ့အုပ္စုေတြ ျဖစ္တဲ့ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြ၊ မသန္စြမ္းသူေတြ၊ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြေပၚက လုပ္သားေတြ၊ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ SMEs၊ ေက်ာင္းသားေတြ စသည္ျဖင့္အတြက္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေထာက္ပံ့ေပးခ်င္တယ္လို႔ ပါတီေခါင္းေဆာင္ ဥတၱမက ေျပာပါတယ္။ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား၊ ဝန္ထမ္း၊ ေက်ာင္းဆရာ၊ ေက်ာင္းသားေတြ ထမ္းေနရတဲ့ ေႂကြးၿမီ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးသက္သာလာေအာင္ အစီအစဥ္ေတြ ရွိပါတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ PPRP ပါတီအေနနဲ႔ အဖိုးနည္းအိမ္ယာ စီမံကိန္းေတြဆက္လုပ္မယ္၊ လယ္သမားေတြကို စိုက္ပ်ဳိးေျမ ေဝေပးမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ လယ္ယာက႑မွာေတာ့ အျခားေရြးခ်ယ္စရာ သီးႏွံမ်ား (alternative crops) အေပၚ အေလးထားျခင္း၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈ၊ ထုတ္လုပ္မႈတို႔ကို အေျခခံၿပီး စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းမႈ အစီအစဥ္မ်ားေဆာင္ရြက္ သြားမယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ပါတီအေနနဲ႔ ရပ္ရြာကဦးေဆာင္တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို အားေပးမယ္၊ ရပ္ရြာအေျခခံ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို အားေပးမယ္၊ တိုးရစ္ေတြ မ်ားမ်ားေပါက္ေရာက္ႏိုင္ဖို႔ အေျခခံအေဆာက္အဦ စီမံခ်က္ေတြကို လုပ္မယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ပါတီ ဒု-ေခါင္းေဆာင္က ေျပာတာကေတာ့ အေရွ႔ပိုင္း အထူးစက္မႈဇုန္ စၾကၤံ (Eastern Economic Corridor) အျပင္၊ အျခားစက္မႈဇုန္ေဒသေတြပါ တိုးခ်ဲ႔ခ်င္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္းေတာင္ပိုင္းေဒသကိုပါ။ ဒါအျပင္ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ကေမၻာဒီးယား၊ လာအို၊ ျမန္မာ၊ ဗီယက္နမ္ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ေျမာက္ပိုင္း စီးပြားေရးစၾကၤံ၊ လန္းနား စီးပြားေရးစၾကၤံေတြ ခ်ဲ႔ထြင္သြားမယ္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံကို အာဆီယံ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနည္း ၄-ႏိုင္ငံ (CLMV) ရဲ႕ ဆံုခ်က္ (hub) အျဖစ္ ဖန္တီးသြားမယ္လို႔လည္း ဆိုထားပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ၂၀၁၈ ဇူလိုင္လက ထိုင္းလႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳထားတဲ့ ႏွစ္၂၀ အစီအစဥ္ကိုလည္း ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ ၂၀ အစီအစဥ္အေၾကာင္း က်ေနာ္ေရးဖူးပါတယ္။ ထိုင္း ႏွစ္၂၀ အစီအစဥ္မွာေတာ့ ဧရိယာ ၆ ခု ပါဝင္ပါတယ္။ (၁) လံုျခံဳေရး၊ (၂) ၿပိဳင္ဆိုင္ႏိုင္စြမ္း (competitiveness) ျမႇင့္တင္ေရး၊ (၃) လူသား အရင္းအျမစ္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး၊ (၄) လူမႈေရးတန္းတူညီမွ်မႈ၊ (၅) အစိမ္းေရာင္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔ (၆) အစိုးရက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ျပန္လည္ ခ်ိန္ညိႇေရးတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အနာဂတ္သစ္ပါတီ (Future Forward Party) သူတို႔ပါတီက တက္သစ္စ လူငယ္ပါတီပါ။ အခ်ိန္တိုအတြင္း လူအာရံုစိုက္မႈ၊ စိတ္ဝင္စားမႈ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ပါတီကို ဦးေဆာင္သူေတြက လူငယ္ေတြ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံက ကားအစိတ္အပိုင္းေတြ ထုတ္တဲ့ လူငယ္သန္းႂကြယ္သူေဌးတဦးျဖစ္သူ ထနာထြန္ ဂ်ဳံေရာင္းရူအန္ကစ္ကို ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေလာင္းအျဖစ္ လ်ာထားပါတယ္။ အျခားဦးေဆာင္သူေတြက အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔ အစည္းက၊ တကၠသိုလ္က ဆရာေတြ ပါဝင္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈစနစ္ မူေဘာင္ (development paradigm) ကို ေျပာင္းလဲပစ္ခ်င္ပံုရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေဟာင္းကို စိတ္ပ်က္ေနၾကတဲ့သူေတြကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္မလား ေစာင့္ၾကည့္ရ ပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔စည္းရံုးပံု ေႂကြးေၾကာ္သံေတြကိုလည္း သေဘာက်မိပါတယ္။ Thailand 2X (ထိုင္းႏိုင္ငံ ၂ ဆ) လို႔ အဓိပၸါယ္ရမွာေပါ့။ 2X ဆိုတာကေတာ့ (က်ေနာ္တို႔ အက်ၤီဆိုဒ္ေတြမွာ X, XX ဆိုသလိုမ်ဳိးပါ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တန္းတူညီမွ်မႈနဲ႔ ေခတ္ေပၚျဖစ္မႈ (equality and modernity) ၂ဆ ျဖစ္လာေစရမယ္လို႔ ဆိုလိုတာပါ။ သူတို႔ေျပာတာကေတာ့ ထိုင္းစီးပြားေရးစနစ္က အေပၚအလႊာမွာ ထိုင္ေနသူကသာ ေမာင္းႏွင္ေနၾကတာ၊ သာမန္ေအာက္ေျခထုေတြ မပါဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္- ထိုင္းက ျပည္ပပို႔ကုန္ကို မွီခိုေနရတာပါ။ တိုင္းျပည္ရဲ႔ ျပည္ပပို႔ကုန္တန္ဖိုး (export value) ၄၀% က ေဒသခံ ကုမၸဏီႀကီး ၅၀ ေလာက္က ေဆာင္ရြက္ေနတာပါ။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ စီးပြားေရးအရ တေနရာမွာ သိပ္သည္းဆမ်ားေနတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ စီးပြားေရးကို လႈ႔ံေဆာ္ဖို႔ ကုမၸဏီႀကီးအနည္းငယ္ကိုပဲ မွီခိုေနရတယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေျပာရရင္ ကုမၸဏီ ၁၀၀၀ ပတ္ဝန္းက်င္ပဲ၊ သူတို႔က ေကာ္ပိုရိတ္အခြန္ ၇၀-၈၀% ေလာက္ကို ေပးေဆာင္ေနတာလို႔ Future forward party ရဲ႕ မူဝါဒ ေရးရာ ဒါရိုက္တာ ဆီရီကန္ယာ (Sirikanya Tansakul) က ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ပါတီကေတာ့ ေအာက္ေျခကစတဲ့ ခ်ည္းကပ္ပံုနဲ႔ စီးပြားေရးအရ ထက္ျမက္တိုးတက္မႈရွိဖို႔ လုပ္ေဆာင္မယ္ ဆိုပါတယ္။ နည္းနာ ၃-ခုပါ။ ၁။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး (decentralization)၊ ၂။ အေျခခံ အေဆာက္အဦတိုးတက္မႈ၊ ၃။ စိုက္ပ်ဳိးေရး အေျခခံခရီးသြားလုပ္ငန္း (agricultural tourism) နဲ႔ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ဆီရီကန္ယာက ေျပာတာက ထိုင္းႏိုင္ငံက သူမ်ားေနာက္လိုက္မျဖစ္သင့္ဘူး။ လူနည္းနည္းပဲရွိေသးတဲ့လုပ္ငန္းက႑ industry ေတြမွာ တိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္တယ္လည္း ဆိုပါေသးတယ္။ သူေျပာခ်င္တာက ဉာဏ္ရည္တု (AI) နဲ႔ စက္မႈေျပာင္းလုပ္ငန္း (automation) ကိစၥမ်ဳိးကို ဦးေဆာင္ဖို႔ပါ။ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားမ်ား ထြက္ေပၚလာေစေရးအတြက္ ပညာေရးက႑ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲဖို႔၊ ေရရွည္ ဝင္ေငြရရွိေစမယ့္ လုပ္ငန္းမ်ား တိုးပြားလာေစဖို႔လည္း ဆိုထားပါေသးတယ္။ ကဲ… မတ္လ ၂၄ ေရြးေကာက္ပြဲကိုေတာ့ အေျဖႀကိဳသိၿပီးသား ျဖစ္သလို ရွိေပမယ့္၊ ရင္ခုန္ၾကရေအာင္ပါ။ ေအာင္သူၿငိမ္း (အကိုးအကား) -Masuyuki Yuda, 5 Things to Know about Thailand’s Long-awaited Elections, Jan 4, 2019. Nekki Asian Review. -Charuvastra, Teeranai. “Primary system proposed for Thailand’s next election”. (Khaosod - June 20, 2017) http://www.khaosodenglish.com/…/primary-system-proposed-th…/ -Hundayin, David. Thailand’s Main Opposition Party Holds Primary Election on (Blockchain”- CCN November 18, 2018.) https://www.ccn.com/thailands-main-opposition-party-holds-p… -Post reporters. “The More Things to Change”. Bangkok Post. Feb 4, 2019.