“လူကုုန္ကူးခံရမႈ ပုုိမ်ားလာတယ္။ အားလံုးက စစ္ပြဲမွာဘဲ အာ႐ံုေရာက္ေနၾကေတာ့ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးေရးကုိ အရင္က လုပ္ေနၿပီဆုိၿပီး ဆက္မလုပ္ၾကဘူး” ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း လက္ရွိ လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခအေနေတြကို ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ အေျခစုိက္ ထြယ္ဂ်န္ဒါ အမ်ဳိးသမီးဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအဖြဲ႔မွ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးစီမံကိန္းရဲ႕ မန္ေနဂ်ာ မေခါဆြမ့္က ေျပာပါတယ္။ “အဲဒါကုုိ အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ပြဲစားေတြက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကုိ ပုိ႔ၾကတယ္။ သူတုိ႔က ေရာင္းစားတယ္ ဆိုေပမယ့္ အိမ္ေထာင္က်တယ္ဆုိၿပီး အခ်ဳိသတ္သြားတယ္။ တခ်ဳိ႕ကုိေတာ့ ဆုိင္မွာ အလုပ္လုပ္ခုိင္းၾကတယ္” ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း တပ္မေတာ္နဲ႔ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (KIA) တုိ႔အၾကား စစ္ပြဲေတြ တေက်ာ့ျပန္ျဖစ္ပြားခဲ့တာ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ ၇ ႏွစ္ျပည့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က စစ္ပြဲေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့တဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ စုစုေပါင္း ၁၂၀,၀၀၀ ေက်ာ္သာ ရွိရာမွ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လထိ ၁၃၀,၀၀၀ ေက်ာ္ထိ ရွိလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကေနစၿပီး ေဒသခံ ျပည္သူေတြ လုပ္ကုိင္စားေသာက္ေနၾကတဲ့ တႏိုင္းၿမိဳ႕နယ္က ပယင္းေမွာ္၊ ေရႊ႕ေမွာ္ေတြမွာ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့လိုု႔ ျပည္သူေတြ ေထာင္ခ်ီကာ ထပ္မံ ထြက္ေျပးခဲ့ရျပန္ပါတယ္။ အခုဆုိရင္ စစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူေတြဟာ ျမစ္ႀကီးနား၊ ဝုုိင္းေမာ္၊ ဖားကန္႔၊ မုိးေကာင္း၊ နမၼတီး၊ တႏိုင္း၊ တန္ဖရဲ စတဲ့ေဒသေတြမွာ ဒုုကၡသည္စခန္းေပါင္း ၁၂၀ ေက်ာ္မွာ ခုိလႈံေနၾကရပါတယ္။ ဒီလုိတုိက္ပြဲေတြ ျပင္းထန္လုိ႔ ကခ်င္ေဒသက ျပည္သူေတြအတြက္ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆုုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းေတြ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေရွာင္ေတြအတြက္ အစုိးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ေဒသတြင္း လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက ကူညီေထာက္ပံ့မဲ့ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈေတြကုိ အစုိးရက ခြင့္ျပဳခ်က္ မေပးတာေတြ၊ တပ္မေတာ္က တားဆီးဟန္႔တားမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေရွာင္လူထုအတြင္း ဒီလို အခက္အခဲ ႀကံဳေတြ႔မႈေတြက လူကုုန္ကူးမႈ ပစ္မွတ္ေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။ စစ္ေဘးေရွာင္ေတြသာမက ကခ်င္ျပည္နယ္က ျပည္သူလူထုုေတြ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းေတြေၾကာင့္ မိသားစု စားဝတ္ေနေရးအတြက္ အရြယ္ေရာက္တဲ့ လူငယ္လူရြယ္ေတြက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ အလုပ္ လုပ္ကုိင္ရာကေန လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ လူကုန္ကူးမႈက အခုႏွစ္ပိုင္းမွာ ပုိမ်ားလာၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ အလုပ္အကုိင္မရွိျခင္းနဲ႔ မိသားစု စားဝတ္ေနေရး ခက္ခဲလုိ႔ အခုလုိ လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ပုိမ်ားလာရတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ အေျခစုိက္ ထြယ္ဂ်န္ဒါ အမ်ဳိးသမီးဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအဖြဲ႔မွ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးကာကြယ္ေရး စီမံကိန္းရဲ႕ မန္ေနဂ်ာ မေခါဆြမ့္ ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္မွာ လူကုန္ကူးသူေတြက အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး လူကုန္ကူးမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတာေၾကာင့္ ပုိမ်ားလာေနတယ္လုိ႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။ အလုပ္သြားလုပ္ရင္း လူကုုန္ကူးခံရျခင္း၊ အငွားကုိယ္ဝန္ေဆာင္ေပးျခင္းနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ျခင္း စတဲ့ လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ထူးျခားတာက မိ႐ိုးဖလာ ဓေလ့ထံုးစံကိုု အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး မိဘထံ ေတာင္းရမ္းယူကာ ကြမ္းဖုိးထည့္ၿပီး တရားဝင္ လက္ထပ္ထိမ္းျမားယူတာေတြလည္း လူကုန္ကူးမႈေတြကုုိ အားေပးသလို ျဖစ္ေနတယ္လိုု႔ မေခါဆြမ့္က ေျပာပါတယ္။ “တခ်ဳိ႕ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ေရာင္းစားခံရတာကုုိ မသိၾကဘူး။ တခ်ဳိ႕မိဘေတြက ကြမ္းဖုိး နည္းနည္းမ်ားမ်ား ထည့္ရင္ ဝမ္းသာၿပီး ေပးစားလုိက္တယ္” လို႔ မေခါဆြမ့္က ေျပာျပပါတယ္။ “လူကုန္ကူးမႈ ျဖစ္ဖိုု႔ အားေပးတာန႔ဲ အတူတူဘဲ၊ တခ်ဳိ႕က ကေလးတေယာက္ ေမြးေပးရင္ က်ပ္သိန္း ၂၀ နဲ႔ သေဘာတူၿပီး သြားလုိက္တဲ့ လူေတြလည္း ရွိတယ္” လူကုန္ကူးမႈ ပေပ်ာက္ဖုိ႔အတြက္ အသိပညာေပးျခင္း၊ အေရးေပၚ အကူအညီေပးျခင္း၊ အၾကံေပးျခင္းနဲ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ တုုိင္ပင္ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပဳလုုပ္ျခင္း၊ လူကုန္ကူးခံရမႈကေန လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ မိန္းကေလးေတြကုိ ဝင္ေငြရရွိေရး အလုုပ္အကုိင္ ရွာေဖြေပးတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ အေျခစုိက္ ကခ်င္အမ်ဳိးသမီးအစည္းအ႐ံုး (KWAT) ကလည္း လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းကုုိ တစုိက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္ေနေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈေတြေၾကာင့္ တားဆီးႏိုင္ျခင္းမရွိဘဲ ပိုမုိမ်ားျပားလာေနတယ္လုုိ႔ KWAT ရဲ႕ အေထြေထြမန္ေနဂ်ာ ေဒၚမြန္းေနလီက ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္တဲ့အတြက္ အလုပ္အကုိင္လည္း ရွားပါးလို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကုိ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ကုိင္တဲ့သူေတြ မ်ားျပားလာေနၿပီး အခုဆုိရင္ ကခ်င္ျပည္နယ္သာမက ျမန္မာႏိုင္ငံေအာက္ပုိင္းက သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ ျမန္မာမိန္းကေလးေတြပါ လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ “ေအာက္ပုိင္းက လူေတြလည္း အလုပ္အကုိင္ မရွိေတာ့ ဝင္ေငြရဖုိ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကုိ အလုပ္သြားလုပ္ေတာ့ ေရာင္းစားခံရတာ ကခ်င္ေတြခ်ည္း မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ေအာက္ပုိင္းက တျခားလူမ်ဳိးေတြ ပါဝင္လာေတာ့ အမႈပမာဏလည္း ပုိမ်ားလာတာ ေတြ႔ရတယ္” ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးေရးအဖြဲ႔ကလည္း လူကုန္ကူး တားဆီးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးေနေသာ္လည္း အားနည္းေနေသးေၾကာင္း ကခ်င္အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔အစည္းေတြက ေျပာပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း လူကုန္ကူးတားဆီးမႈ အသိပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ ပံုမွန္ လုပ္ေဆာင္ေနေပမယ့္ လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ဆက္လက္ရွိေနေသးတာဟာ စီးပြားေရး က်ပ္တည္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူကုန္ကူးမႈတားဆီးေရးဌာနမွ ရဲအုပ္သက္လြင္က ေျပာပါတယ္။ “အဓိက စီးပြားေရးပါပဲ။ ဒီကခ်င္ျပည္နယ္တခုုပဲ ျဖစ္တာေတာ့ မဟုုတ္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ အရပ္ေဒသေတြလည္း စီးပြားေရး အဆင္မေျပဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ မေကြး၊ မႏၲေလး၊ ဧရာဝတီပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အလုပ္အကုိင္ေတြ ရွားလာမယ္။ အလုပ္ေပါတဲ့ေနရာေတြ သြားမယ္။ အေပါင္းအသင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေတြ႔မယ္။ အဲဒီမွာ အၾကံသမားနဲ႔ ေတြ႔မယ္။ အဲဒီလိုုမ်ဳိးေတြ ရွိတာေပါ့” လိုု႔ ရဲအုုပ္သက္လြင္က ေျပာပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသုိ႔ အလုပ္ သြားေရာက္လုပ္ကုိင္ရာကေန အလုပ္ အဆင္မေျပဘဲ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာအျဖစ္ လုပ္အားခ ေခါင္းပံုျဖတ္ခံရတာေတြ၊ တရားမဝင္ လုပ္ကုိင္ျခင္းေၾကာင့္ အတင္းအဓမၼ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းခံရတာေတြ စတဲ့ လူကုန္ကူးခံရမႈေတြ ပုိမ်ားတယ္လုိ႔ သူက ေျပာပါတယ္။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕က လူကုန္ကူးတားဆီးကာကြယ္ေရးဌာနကေတာ့ လူကုန္ကူးတားဆီးေရး အသိပညာေပးလုပ္ငန္းေတြကုိ တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္ ဂိတ္ေတြ၊ မီးရထား၊ ေလေၾကာင္း၊ စာသင္ေက်ာင္း၊ ခရစ္ယာန္ ဘုုရားေက်ာင္းရွိ အခမ္းအနားေတြ စတဲ့ ေနရာ၊ စစ္ေရွာင္စခန္းေတြမွာ အသိပညာေပး ေဟာေျပာျခင္း၊ လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ ျဖန္႔ေဝျခင္းေတြ ျပဳလုုပ္ေနၿပီး အေရးၾကံဳလာပါက ဆက္သြယ္ရမယ့္ ဖုန္းနံပါတ္ေတြကုုိ မၽွေဝပးၿပီး ျမန္မာ့အသံကေနလည္း စေနေန႔တုိင္း လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တပတ္အတြင္း ျဖစ္ပြားတဲ့ အမႈေတြ၊ လူကုန္ကူးခံရသူေတြရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံေတြကုိ ထုတ္လႊင့္ေနတယ္လုိ႔ သူက ေျပာပါတယ္။ “ဒီေလာက္လုပ္ေနတာေတာင္ လူကုုန္ကူးမႈေတြက ရွိေနတုန္းပါပဲ။ လူကုန္ကူးတဲ့ ပြဲစား၊ တရားခံ အသုိင္းအဝုိင္းကေတာ့ တခ်ဳိ႕ဆုုိရင္ ကုိယ္ကုိယ္တုုိင္ လူကုန္ကူးခံရၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာ သူက ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိ သိသြားေတာ့ လူကုုန္ကူးသူအျဖစ္ကုိ ေျပာင္းသြားတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ စီးပြားေရးေပါ့ေနာ္။ ေငြေၾကးအခက္အခဲကုိ အလြယ္တကူ ေျဖရွင္းတဲ့ သေဘာေပါ့”လုိ႔ ရဲအုပ္သက္လြင္က ေျပာပါတယ္။ လူကုုန္ကူးခံရသူေတြဟာ မိမိတုိ႔ဆႏၵနဲ႔ အလုပ္ရွာရင္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာင္းစားခံၾကရသူေတြ မ်ားေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ တ႐ုတ္အမ်ဳိးသားေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တရားဝင္ ဇနီးမယားအျဖစ္ လက္ထပ္ၿပီးမွ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ေရာက္မွ ေနာက္တဆင့္ ေရာင္းစားတာမ်ဳိးေတြလည္း ရွိေနၿပီး ရင္ေသြးတေယာက္ ရတဲ့အထိ ေပါင္းသင္းရတဲ့ ေပါက္ေဈးေငြ အနည္းဆံုုး က်ပ္သိန္း ၂၀ ကေန အမ်ားဆံုးက်ပ္သိန္း ၅၀ ခန္႔ထိ ရွိပါတယ္။ လက္ရွိ အစုိးရလက္ထက္မွာ ထုိင္းႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူကုန္ကူးမႈ ျပႆနာေတြကုုိ အမ်ားအျပား ေလၽွာ့ခ် တားဆီးႏုိင္ခဲ့ေပမယ့္လည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံန႔ဲပတ္သက္တဲ့ အမႈေတြကုုိေတာ့ ေျဖရွင္းဖို႔ အခက္အခဲေတြ ရွိေသးလုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးႏွိမ္နင္းေရး ရဲတပ္ဖြဲ႔က ဒုရဲမႉးႀကီးသက္ေနာင္က ၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၉ ရက္က ေနျပည္ေတာ္မွာ က်င္းပတဲ့ ၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ျပဳလုပ္တဲ့ လူကုန္ကူးခံရသူေတြကုိ စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေပးျခင္းနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ အစီအစဥ္တခုမွာ ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ လူကုုန္ကူးမႈ တားဆီးကာကြယ္ေရး ဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္မွာ မည္သူမဆုိ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ ကေလးသူငယ္ႏွင့္ လူငယ္မ်ားအား လူကုန္ကူးမႈ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ျခင္းခံရလၽွင္ အနည္းဆံုး ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္မွ အမ်ားဆံုး ေထာင္ဒဏ္ တသက္အထိ ခ်မွတ္မယ့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မ်တ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလက ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ လူကုန္ကူးမႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးဥပေဒ ျပ႒ာန္းလုိက္ေပမယ့္ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ၊ လူကုန္ကူးမႈ ပေပ်ာက္ေရး လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔ေတြကလည္း ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ႏိုင္ဘဲ အားနည္းေနၿပီး ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ရန္ပံုေငြေတြကလည္း လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြထံ တုိက္႐ိုက္မေရာက္ႏုိင္တဲ့အတြက္ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္လို႔ အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔ေတြက ေျပာပါတယ္။ “အစုုိးရက ၂၀၀၅ ႏွစ္မွာ လူကုန္ကူးတားဆီးေရး ဥပေဒထုတ္လုိက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူကုန္ကူးမႈ ပေပ်ာက္ဖို႔လုပ္တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႔ေတြ ထားေပမယ့္ အလုပ္လုပ္ဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေငြေရးေၾကးေရးကအစ မလံုေလာက္ဘူး။ အဲဒီမွာ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ လူေတြကလည္း အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးဆိုတာကုိ ေသခ်ာမသိဘူး။ ဒီလုိ လူကုန္ကူးမႈ ပေပ်ာက္ဖုိ႔ အစုိးရဘက္က လုပ္ေဆာင္တာေတြ အားနည္းတယ္”လုုိ႔ KWAT က ေဒၚမြန္းေနလီက ေထာက္ျပပါတယ္။ အေျခအေနအရပ္ရပ္က လူကုန္ကူးခံရမႈကို တြန္းပို႔ေနတဲ့ၾကားက မရပ္တန္႔ႏိုုင္ေသးတဲ့ စစ္ပြဲေတြကလည္း ဒါကို အေျခအေန ပိုဆိုုးေစတယ္လို႔ ေဒၚမြန္းေနလီက ေျပာပါတယ္။ “က်မတိုု႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ေဒသမွာက စစ္ပြဲေၾကာင့္ စစ္ေရွာင္ေတြလည္း မ်ားလာတယ္။ လုပ္ကုိင္စားေသာက္ရ ခက္လာတယ္။ အုိင္ဒီပီစခန္း ေရာက္လာတဲ့လူေတြကလည္း ရိကၡာ မဖူလံုုေတာ့ ေငြရွာရေတာ့ လူကုန္ကူးခံရတာေတြ ရွိလာတယ္။ မိန္းကေလးေတြအတြက္ လူကုန္ကူးခံရဖုုိ႔ စိန္ေခၚမႈႀကီး ျဖစ္လာတယ္” မလိခ (hiburma.net ဝက္ဘ္ဆုိက္မွ ျပန္လည္ေဖာ္ျပသည္။)