၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ စားသုံးသူကာကြယ္ေရးဥပေဒ ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ ၂ ႏွစ္အၾကာမွာ စားသုံးသူကာကြယ္ေရး ဥပေဒၾကမ္း ထပ္မံထြက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၂ ႏွစ္သာ ကြာျခားေသးတယ္။ ဘာလို႔ အသစ္ျပန္လည္ေရးဆြဲရသလဲ။ အေဟာင္းမွာ ဘာေတြ အားနည္းခ်က္ရွိေနလို႔လဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။ တကယ္ေတာ့ စားသုံးသူကာကြယ္ေရးဆိုတာ ေရာင္းသူ ဝယ္သူ ဆက္ဆံေရးအေပၚ အေျခခံၿပီး ေပၚလာခဲ့တာ။ ေရာင္းသူ ဝယ္သူၾကားမွာ ႏွစ္ဦးသေဘာတူညီခ်က္အရ ျဖစ္လာေပမယ့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ တာဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈ ပ်က္ကြက္ခဲ့ရင္ စားသုံးသူဘက္မွာ အကာအကြယ္ရွိဖို႔ လိုအပ္သလို ေရာင္းခ်သူဘက္ကလည္း ထုေခ်ပိုင္ခြင့္ေတာ့ ရွိရပါမယ္။ ခက္ေနတာက “စားသုံးသူ” ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရရဲ႕ သေဘာမွာကိုက အစားအေသာက္ တခုတည္းနဲ႔ ဆိုင္သလို ထင္ျမင္စရာ ျဖစ္ေနျခင္းပဲ။ မၾကာမီက ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းမွာေတာ့ “စားသုံးသူ ကာကြယ္ေရး” ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို “ကုန္စည္ သို႔မဟုတ္ ဝန္ေဆာင္မႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ စားသုံးသူ၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ အကိ်ဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေပးျခင္းႏွင့္ စားသုံးသူႏွင့္ လုပ္ငန္းရွင္တို႔အၾကား ေကာ္မရွင္ႏွင့္ ေကာ္မတီအဆင့္ဆင့္တို႔မွ သတ္မွတ္ေဆာင္ရြက္ေပးသည့္ မၽွတမႈရွိေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ဆိုလိုသည္။” လို႔ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္ကေတာ့ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စားသုံးသူကာကြယ္ေရးဥပေဒမွာ မပါခဲ့ပါဘူး။ အခုဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ကုန္စည္သာမက ဝန္ေဆာင္မႈအပိုင္းကိုပါ ထည့္သြင္းထားတာကို ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ အတန္ငယ္ျပည့္စုံတဲ့ ဖြင့္ဆိုခ်က္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဝန္ေဆာင္မႈဆိုရာမွာ အဓိကကေတာ့ က်န္းမာေရးက႑ ရွိတယ္။ ပညာေရးက႑တို႔လည္း ပါဝင္တယ္။ က်န္းမာေရးက႑မွာဆိုရင္ ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ ျဖန္႔ျဖဴးတာကအစ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းအဆုံး အားလုံး ပတ္သက္ေနေတာ့ အလြန္က်ယ္ဝန္းပါတယ္။ ဆရာဝန္ရဲ႕ မွားယြင္းခ်က္ေၾကာင့္ အသက္ဆုံး႐ႈံးသည္အထိ ျဖစ္လာတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ိဳးေတြ၊ ေဆးမွားေပးတာ၊ ကုသခ်က္ ခြၽတ္ယြင္းမႈေၾကာင့္ နစ္နာရတာေတြ၊ ဒါ့အျပင္ ျဖစ္ေနတဲ့ေရာဂါက တခု စစ္ေဆးခ်က္အရဆိုၿပီး အျခားေရာဂါကို ေျပာၿပီး ေငြေၾကးအမ်ားႀကီးယူ ကုသတာေတြ စတာေတြလည္း ပါဝင္တယ္။ ျပည္သူလူထုက အစားအေသာက္နဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကို စားသုံးသူ ကာကြယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြက ေဆာင္ရြက္ေပးေနတယ္လို႔ သိေပမယ့္ ဝန္ေဆာင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကိုေတာ့ တိုင္ၾကားရမွန္း မသိေသးဘူး။ အထူးသျဖင့္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေၾကာ္ျငာေရးက႑ေတြမွာ တိုင္ၾကားရေကာင္းမွန္း မသိသလို ဘယ္ကစၿပီး ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရမွန္း မသိတာေတြက အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီေတာ့ မ႐ိုးသားသူေတြက ဒီလိုမ်ိဳး ျပစ္မႈေတြကို လက္တလုံးျခား က်ဴးလြန္ေနတာေတြကိုလည္း ျမင္ေတြ႔ေနရတယ္။ ဒီေတာ့ အခု ေၾကညာလိုက္တဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းကေရာ ဘယ္ေလာက္အထိ လူထုကို  အကာအကြယ္ေပးႏိုင္မလဲ ဆိုတာကို DVB Law Lab (ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဥပေဒေရးရာ) အစီအစဥ္က စိတ္ဝင္စားတဲ့အတြက္ “စားသုံးသူကာကြယ္ေရး ဥပေဒၾကမ္းအေပၚ ႐ႈျမင္ခ်က္” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြတင္ဆက္သြားဖို႔ ဦးေမာင္ေမာင္ (ဥပေဒပညာရွင္)၊ ဦးေမာင္ေမာင္ (ျမန္မာႏိုင္ငံ စားသုံးသူကာကြယ္ေရးသမဂၢ အတြင္းေရးမႉး) တို႔ကို ဖိတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အစီအစဥ္တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ ဥပေဒပညာရွင္ ဦးေမာင္ေမာင္က “ေရာင္းသူဝယ္သူ ဆက္ဆံေရးမွာ အာမခံခ်က္ရွိရတယ္။ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔လာတာနဲ႔အမၽွ ကုန္စည္အရည္အေသြး၊ အေရအတြက္ေတြမွာ ျပႆနာရွိလာၿပီ။ ပဋိညာဥ္ေလာက္နဲ႔ မၿပီးျပတ္ေတာ့ဘူး။ အႏၲရာယ္က ႀကီးမားလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရားမနဲ႔ မလုံေလာက္ဘူး။ ဒီမလုံေလာက္မႈေၾကာင့္ စားသုံးသူ ကာကြယ္ေပးေရး ဥပေဒ ေပၚလာတာပဲ” လို႔ ဆိုပါတယ္။ အရင္ဥပေဒမွာဆိုရင္ အစိုးရက တာဝန္ယူတဲ့အပိုင္းလည္း မပါ။ ျပႆနာျဖစ္ရင္ တိုင္ရမယ့္ အဖြဲ႔အစည္းလည္း မရွိ။ ဒီမျပည့္စုံမႈေတြေၾကာင့္လည္း ၂ ႏွစ္အၾကာမွာ အသစ္ထပ္မံေရးဆြဲရျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စားသံုးသူမ်ား ကာကြယ္ေရးအသင္း အတြင္းေရးမႉး ဦးေမာင္ေမာင္ကလည္း “စဥ္ဆက္မျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ လိုအပ္တယ္။ တဦးတေယာက္တည္းကို ေပးအပ္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ သိပ္မ်ားလြန္းတာဟာ အဂတိတရားကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တတိယအဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တဲ့ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို အသိအမွတ္ျပဳသင့္တယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေဆြးေႏြးသူ ႏွစ္ဦးစလုံးကေတာ့ ရဲအေရးပိုင္တဲ့ကိစၥအျဖစ္ ဥပေဒၾကမ္းမွာ ထည့္သြင္းထားတာ ေကာင္းမြန္ေၾကာင္း၊ ဒါေပမယ့္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြကို ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ေက်းအထိ တိုးခ်ဲ႔သင့္ေၾကာင္း၊ ဒီဥပေဒအျပင္ ပဋိညာဥ္ဥပေဒ၊ စီးပြားကူးသန္းဥပေဒ၊  ဆက္စပ္ေနတဲ့ က်န္းမာေရး၊ ေဆးဝါးဥပေဒ၊ ပညာေရး ဥပေဒေတြ၊ ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒေတြနဲ႔လည္း ခ်ိတ္ဆက္မိၿပီး ဥပေဒခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡမျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မၾကာမီကာလအတြင္း စားသုံးသူကာကြယ္ေရး ဥပေဒသစ္ ျပ႒ာန္းလာေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။ လက္ရွိကာလမွာေတာ့ စားကုန္ေသာက္ကုန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အကာအကြယ္ လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတာကို သတင္းမီဒီယာေတြမွာ မၾကာခဏ ေတြ႔ျမင္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဝန္ေဆာင္မႈက႑နဲ႔ ပတ္သက္တာေတြမွာေတာ့ မျမင္ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။ မီဒီယာအသီးသီးမွာ ေန႔စဥ္ ျမင္ေတြ႔ေနရတဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြ၊ ကံစမ္းမဲေဖာက္တာေတြဟာ အမွန္တကယ္ ေၾကညာတာနဲ႔ ရလဒ္မတူညီမႈေတြ၊ ကတိကဝတ္ပ်က္ကြက္မႈ (ကားမဲေဖာက္မယ္ ေၾကညာေပမယ့္ မေဖာက္ဘဲ အေယာင္ျပ လုပ္ေဆာင္မႈ) ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ႀကီးၾကပ္မႈ မရွိတာေတြဟာ ဥပေဒသာရွိၿပီး အသက္မဝင္သလို ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီလို သက္ဝင္မႈမရွိတဲ့ ဥပေဒတရပ္က လူထုကို ဘယ္ေလာက္ အကာအအကြယ္ေပးႏိုင္မလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ရင္ေလးစြာ ေမၽွာ္ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။      ။ ထြန္းေဇာ္ေဌး