ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ပုဂၢလိကသတင္းစာေတြ ထုတ္ေဝခြင့္ေပးခဲ့တာ ဧၿပီ ၁ ရက္ေန႔က ၅ ႏွစ္ ျပည့္ခဲ့ပါၿပီ။ စၿပီး ေပးခဲ့တုန္းကေတာ့ ပုဂၢလိကသတင္းစာ လိုင္စင္ ၃၇ ခု၊ ဌာနဆိုင္ရာ ၇ ခုနဲ႔ ေပးခဲ့ပါတယ္။ အခု ၅ ႏွစ္အတြင္း တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ေန႔စဥ္သတင္းစာ ၇ ေစာင္ေလာက္ပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ကိစၥမွာ ၅ ႏွစ္တာအတြင္း ပုဂၢလိက သတင္းစာေတြ ဘာေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့လဲ၊ ဘာေတြလုပ္ဖုိ႔ က်န္ေသးလဲဆုိတာ ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ The Voice Weekly အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးေက်ာ္မင္းေဆြနဲ႔ 7Day Daily အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးအားမာန္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာ ဦးေက်ာ္မင္းေဆြကို စေမးပါရေစ။ ပုဂၢလိက သတင္းစာေတြ ထုတ္ေဝခြင့္ေပးခဲ့တာ ၅ ႏွစ္ေတာ့ ျပည့္ခဲ့ၿပီ။ ဘာေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့လဲ၊ ဒီ ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ အဓိက ဘာေတြကိုမ်ား ရင္ဆိုင္ရလဲ၊ ဘယ္လိုအခက္အခဲရွိလဲ။ အဲဒါေလး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးေက်ာ္မင္းေဆြ (အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ - The Voice Weekly) “၅ ႏွစ္သက္တမ္းအတြင္းမွာေတာ့ ပုဂၢလိက သတင္းစာေတြအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စတုတၳမ႑ိဳင္လို႔ပဲ ေျပာေျပာ၊ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ မီဒီယာလို႔ပဲ ေျပာေျပာ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ျပည္သူလူထုအတြက္ သတင္းတာဝန္ ေက်ပြန္ေအာင္ ထမ္းခဲ့တယ္။ အဓိကတာဝန္ျဖစ္တဲ့ မ႑ိဳင္ ၃ ခုကို Check and Balance လုပ္ဖို႔အတြက္ ေစာင့္ၾကည့္တယ္၊ တည့္မတ္တယ္၊ ေဝဖန္ေထာက္ျပတယ္။ ဒီအလုပ္ေတြ ေတာက္ေလၽွာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ လိုအပ္တဲ့ကိစၥေတြလည္း အသိအမွတ္ျပဳရမယ့္ ကိစၥေတြလည္း အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တယ္။ တိုင္းျပည္မွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကိစၥေတြ၊ Transition ကိစၥေတြ၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ေျပာင္းကိစၥေတြေပါ့။ ဒီကိစၥေတြအားလံုးမွာ မီဒီယာအေနနဲ႔က က်ေနာ္တို႔ တတ္ႏိုင္သေလာက္ တာဝန္ေက်ပြန္ေအာင္ ထမ္းခဲ့တယ္။ တဖက္မွာလည္း အခက္အခဲေတြ ရွိတာေပါ့။ အခက္အခဲက မီဒီယာေလာကမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလမွာ နယ္ပယ္တိုင္း၊ က႑တိုင္း၊ လုပ္ငန္းတိုင္းက အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာပဲေလ။ တိုင္းျပည္ထူေထာင္ဆဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အတိုင္းအတာ တခုေလာက္အထိ အခက္အခဲ ဘယ္လိုပဲႀကံဳႀကံဳ သည္းခံခဲ့ရတာေတြလည္း ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕အခက္အခဲေတြကေတာ့ တခ်ဳိ႕ အင္စတီက်ဴးရွင္း သေဘာေလးေတြ ျပဳျပင္ ေျဖေလၽွာ့လိုက္မယ္ဆိုရင္ ေျပလည္သြားႏိုင္တဲ့ အခက္အခဲေလးေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီအခက္အခဲေတြက ေတာ္ေတာ္ေလးၾကာၾကာ ေျဖေလၽွာ့မေပးဘဲနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အခက္အခဲ ႀကံဳခဲ့ရတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ သတင္းမီဒီယာေတြ၊ သတင္းစာေတြ၊ Editorial စာမ်က္ႏွာေတြေပၚကတဆင့္ ေဝဖန္ ေထာက္ျပခဲ့တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ သတင္းစာ စာမ်က္ႏွာေတြအားလံုးကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ အားလံုး သိသမၽွ ထိန္ခ်န္ဖုံးကြယ္မထားဘဲနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အားလံုးေဖာ္ျပခဲ့တာေပါ့။ ဒါ က်ေနာ္တို႔ ထမ္းခဲ့တဲ့တာဝန္။ အခက္အခဲကေတာ့ ေျပာေနရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီးေပါ့။ အဓိက အႀကီးမားဆံုး အခက္အခဲကေတာ့ ေငြေၾကးပိုင္းဆိုင္ရာ ေရရွည္သြားရတဲ့ အခါက်ေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေနေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တယ္။ အစိုးရက ေျဖေလၽွာ့ေပးရမယ့္ ကိစၥေတြမွာ ေႏွာင့္ေႏွးခဲ့တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ အခက္အခဲျဖစ္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ျမင္သာထင္သာရွိတဲ့ အခက္အခဲေပါ့။ က်န္တာကေတာ့ HR ပိုင္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲတို႔၊ ေျပာင္းလာတဲ့ ေခတ္သေဘာသဘာဝအရ Digital Media ေတြ၊ အြန္လိုင္းမီဒီယာေတြ ေပၚလာတဲ့အခါမွာ တကမာၻလံုးမွာ Print Media ေတြ ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲေတြ က်ေနာ္တို႔လည္း ႀကံဳရတာပဲေပါ့။ ဒါေတြကေတာ့ ေယဘုယ် ေျပာရမွာေပါ့။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာေက်ာ္မင္းေဆြကေတာ့ ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ စတုတၳမ႑ိဳင္အေနနဲ႔ တကယ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့တာ လုပ္သင့္တာ လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒါနဲ႔တၿပိဳင္တည္း တကယ္လက္ေတြ႔မွာ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာေပါ့။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ ေပၚလစီကိစၥေတြ။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ အဖဲြ႔အစည္းရဲ႕ ကိစၥေတြေပါ့။ အဲဒီလိုပဲ ဆရာအားမာန္ကိုလည္း ေမးပါရေစ။ 7 Day လည္း ၅ ႏွစ္ထဲ ေရာက္လာၿပီ။ အခုဆိုရင္ ထုတ္ခဲ့တဲ့ သတင္းစာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ တႏိုင္ငံလံုးအတုိင္းအတာ ၇ ေစာင္ေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ အဓိက ဘာေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့လဲ၊ အေရးႀကီးဆံုး ဘယ္စိန္ေခၚမႈကို ႀကံဳေနရလဲ။ အဲဒါေလး ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးအားမာန္ (အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ - 7 Day Daily) “က်ေနာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္ခဲ့တာက မီဒီယာအတြက္က ပုဂၢလိကသတင္းစာ ထုတ္ခြင့္ေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားတဲ့ အေျပာင္းအလဲလို႔လည္း ေျပာလို႔ရမယ္။ တဖက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔အတြက္ ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ ပုဂၢလိကသတင္းစာ ထုတ္ခြင့္က အစိုးရအေနနဲ႔ ရပ္လိုက္တာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီလက္ထက္ ေနာက္ပိုင္းဆိုေတာ့ ဆယ္စုႏွစ္ ၅ ခုနီးနီးေလာက္ မ်ဳိးဆက္ျပတ္သြားတာ။ အခုထုတ္ေနတဲ့ မ်ဳိးဆက္အားလံုးက တခါမွ ကိုယ္ပိုင္ပုဂၢလိကသတင္းစာ ထုတ္ဖူးတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိဘူး။ ၂၀၁၃ ဧၿပီမွာ စထုတ္တယ္။ လုပ္ရင္း၊ သင္ရင္းနဲ႔ က်ေနာ္တို႔လုပ္ရေတာ့ အခက္အခဲကေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္။ အေစာပိုင္းကာလေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ ႀကံဳရတာက တခါမွ အေတြ႔အႀကံဳမရွိဘဲ လုပ္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ Capacity နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြမွာေရာ၊ အယ္ဒီတာေတြမွာေရာ အပတ္စဥ္ထုတ္ သတင္းဂ်ာနယ္ပဲ ထုတ္ဖူးရာကေန ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းဂ်ာနယ္ ေျပာင္းတဲ့အခါမွာ အကုန္ ျပန္သင္ေနရတာ။ HR မွာလည္း စိန္ေခၚမႈက ႀကီးပါတယ္။ တဖက္ကလည္း ပုဂၢလိကသတင္းစာေတြ အပတ္စဥ္ကေန ေန႔စဥ္ ေျပာင္းလိုက္ေပမယ့္ တဖက္ သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူခြင့္က အစိုးရဌာနေတြက အနည္းစုပဲ ေျပာင္းတယ္။ အမ်ားစုက မေျပာင္းဘူး။ အခ်က္အလက္ ရယူပိုင္ခြင့္က ဘာမွမေျပာင္းတဲ့ အေနအထားမွာ စိန္ေခၚမႈက ေတာ္ေတာ္ေလးႀကီးပါတယ္။ အႀကီးဆံုးကေတာ့ ေန႔စဥ္ထုတ္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ စစခ်င္းမွာလည္း ျဖစ္တယ္၊ ေဈးကြက္က က်ဥ္းက်ဥ္းေလး။ ထြက္လိုက္ေတာ့ ဝုန္းခနဲ အမ်ားႀကီး ထြက္လိုက္ၾကတယ္ေပါ့။ ေဈးကြက္ေသးေသးေလးကို ဝိုင္းၿပီးေတာ့ ယွဥ္ၿပိဳင္လုရတာေပါ့။ အဲဒီမွာ အစပိုင္းက ဘယ္သူမွ ျမတ္တယ္ဆိုတာ မရွိဘူး။ အ႐ံႈးခံတဲ့ ကာလေတြ အကုန္လံုးက ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့အခါက်ေတာ့ ေငြေၾကးပိုင္းကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ ၅ နွစ္တာ ျပန္ၿပီးသံုးသပ္ရင္ေတာ့ ေက်နပ္တာတခုက ၂၀၁၃ ဧၿပီမွာ စခြင့္ျပဳခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္ အဲဒီကာလက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အေရးႀကီးဆံုး ကာလလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့အစိုးရသက္တမ္း ထက္ဝက္ေက်ာ္ေနၿပီ။ ၂၀၁၅ ဆိုုတာ ဒီ ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ ႀကံဳရတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ တကယ့္ကို အေရးႀကီးတဲ့ အကူးအေျပာင္းကာလ။ အဲဒီေရွ႕ႏွစ္ကလည္း စာေပစိစစ္ေရးကလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္လည္း ေရးလို႔ရၿပီ။ တခါမွ မထုတ္ဘူးတဲ့ သတင္းစာေတြလည္း ကိုယ္တိုင္ထုတ္လို႔ရၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလို တကယ္ထုတ္လို႔ရၿပီ ဆိုေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သံသယနဲ႔ ၾကည့္ေနတာ။ တကယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ ပုဂၢလိကေန႔စဥ္ သတင္းစာေတြ ထုတ္လာတဲ့အခါမွာ လုပ္ႏိုင္ပါ့မလား။ ေရးသားတာေတြက အထိန္းအကြပ္မရွိဘဲ အရမ္းဆိုးေနမလားေပါ့ေနာ္။ တိုင္းျပည္ကလည္း အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့ကာလ ျဖစ္ေနတာ။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ေတြေရာ၊ က်ေနာ္တို႔ကိုယ္တိုင္ေရာ ျပန္ၾကည့္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဂုဏ္ယူလို႔ရတာက ပုဂၢလိကသတင္းစာေတြေၾကာင့္ ဘာမွ ျပႆနာႀကီးႀကီးမားမား တက္သြားတာ မရွိဘူး။ ျဖစ္တုိင္း ျဖစ္တိုင္း Issue ေတြတိုင္းမွာ မီဒီယာအခန္းက႑ကေန ေထာက္ျပသင့္တာ ေထာက္ျပတယ္။ ေဝဖန္သင့္တာ ေဝဖန္တယ္။ တခ်ဳိ႕ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း လုပ္သင့္တာေတြမွာ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း ေရးၿပီးေတာ့ မီဒီယာေတြက ျပန္ၾကည့္ရင္ တာဝန္ေက်ခဲ့တယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ၂၀၁၃ ကေန အခုထိက အေရးႀကီးတဲ့၊ တကယ့္ကို ျပႆနာႀကီးမားတဲ့ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရး ျပႆနာမ်ဳိးေတြ ေပၚတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာတဲ့ အေရးကိစၥေတြ ရွိတယ္။ မီဒီယာေတြက လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာ ပုဂၢလိကသတင္းစာေတြ ဆိုရင္လည္း တာဝန္ေက်ပြန္ လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ ျမင္တယ္။ အေတြ႔အႀကံဳက နည္းေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေက်နပ္စရာလို႔ ျမင္ပါတယ္။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖုိင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။