အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈ ျဖစ္လာၿပီဆိုတာနဲ႔ သတိထားရမယ့္ အခ်က္ကေတာ့ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ဆက္ဆံေရးဟာ ကန္ထ႐ိုက္စာခ်ဳပ္ေပၚ အေျခခံေနတယ္။ ကန္ထ႐ိုက္ဆုိင္းထိုးၿပီးၿပီ ဆိုကတည္းက လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ စီမံခန္႔ခြဲခြင့္ အားလုံးဟာ အလုပ္ရွင္လက္ထဲ ေရာက္သြားခဲ့တာပါ။ အလုပ္သမားဟာ အလိုအေလ်ာက္ ခ်ည့္နဲ႔သြားၿပီး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အလုပ္ရွင္ရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲမႈဟာ အလုပ္သမားရဲ႕ အခြင့္အေရးကို က်ဴးေက်ာ္ထိပါးလာရင္ ကာကြယ္ဖို႔ ဘဝတူခ်င္း စုစည္းရာက၊ အလုပ္သမားသမဂၢဆိုတာ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ေနထိုင္ရင္ ျပႆနာဆိုတာ ရွိစၿမဲမို႔ အျငင္းပြားမႈေတြကိုေတာ့ ေျဖရွင္းၾကရစၿမဲပါ။ အမ်ားဆုံး ေျဖရွင္းရတဲ့ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈကေတာ့ အလုပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈပါပဲ။ အလုပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမား အျငင္းပြားတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ “အလုပ္ရွင္ အလုပ္သမား အဓိကျပႆနာက ဥပေဒနဲ႔ ညီညြတ္ျခင္းမရွိဘဲ အလုပ္သမားကို အလုပ္က ထုတ္ပယ္ျခင္းပဲ” လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ စက္မႈလက္မႈ ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းစုံ သမဂၢမ်ားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဦးေနာ္ေအာင္က ေျပာပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အထိ တရားဥပေဒနဲ႔မညီတဲ့ အလုပ္ထုတ္ခံရမႈေၾကာင့္ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈဟာ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိတယ္လို႔ သိရတယ္၊ ၂၀၁၆-၁၇ ခုႏွစ္ဟာ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈ အမ်ားဆုံးႏွစ္လို႔ေတာင္ ဆိုၾကပါတယ္။ ၂၀၁၆ ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇြန္လအထိ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈေပါင္း ၈၈ မႈ ရွိတယ္။ ဒီအထဲက ၁၈ မႈကိုေတာ့ ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းညိႇႏိႈင္းေပးႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အင္အားဦးစီးဌာနရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ဆက္ဆံေရးဟာ ကန္ထ႐ိုက္ဆိုင္းထုိးမႈအေပၚ အေျခခံေနေပမယ့္ အစိုးရရဲ႕ မူဝါဒနဲ႔ ရပ္တည္ ေျဖရွင္းေပးရတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး ဥပေဒေရာ နည္းဥပေဒပါ ရွိေနပါလ်က္နဲ႔ ဘာေၾကာင့္ ေျဖရွင္းညႇိႏိႈိင္းမႈ အားနည္းေနတာလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြလည္း ထြက္ေပၚေနခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမဆို အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားၾကား ဟန္ခ်က္ညီညီ ေဆာင္ရြက္ညိႇႏိႈင္း လုပ္သြားႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္။ အလုပ္ရွင္ကလည္း ဥပေဒမဲ့ အလုပ္ထုတ္မႈကို ေရွာင္ရွားသင့္သလို အလုပ္သမားကလည္း အလုပ္ရွင္ အက်ိဳးစီးပြား ထိခိုက္မႈနည္းတဲ့ နည္းနဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ကို ေတာင္းဆိုသင့္တာပါပဲ။ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားၾကား ပဋိပကၡျဖစ္လာရင္ အလုပ္ရွင္သာ နစ္နာတာ မဟုတ္ဘူး၊ အလုပ္သမားလည္း နစ္နာရသလို ႏိုင္ငံေတာ္လည္း နစ္နာတယ္။ သုံးဦး သုံးဖလွယ္ နစ္နာစၿမဲပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စစ္အစိုးရကာလက ဉာဥ္ေတြ မေပ်ာက္ေသးေတာ့ ပဋိပကၡ ေျဖရွင္းေပးမယ့္ ခုံသမာဓိ ေရြးခ်ယ္ရာမွာေတာင္ လုပ္ငန္းရွင္အလိုက် အဂတိမကင္းႏိုင္တာၾကာင့္ အလုပ္သမားထု ကန္႔ကြက္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္။ ခုံသမာဓိမွာေတာင္ သမာဓိပ်က္ယြင္းၿပီး ယုံၾကည္မႈကင္းေနမွေတာ့ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈကို ေျဖရွင္းလို႔ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါ့မလား ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။ ဒါကိုေရာ အစိုးရက ဘယ္လိုမူဝါဒေတြ ျပ႒ာန္းၿပီး ေျဖရွင္းေပးမလဲ ဆိုတာကလည္း အားလုံး ေစာင့္စားေနတဲ့ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္တခုပါ။ ဒီလို အေျခခံအေၾကာင္းအခ်က္ေတြေၾကာင့္ DVB Law Lab (ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ ဥပေဒေရးရာ) အစီအစဥ္ကေန “အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရး ဥပေဒကို ဘယ္လိုျပင္မလဲ” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ အဓိက ေဆြးေႏြးၾကသူေတြကေတာ့ ဦးေအာင္သန္း (အလုပ္သမားဥပေဒ႐ံုး၊ ဥပေဒအရာရွိ-ၿငိမ္း) နဲ႔ ဦးေနာ္ေအာင္ (ျမန္မာႏိုင္ငံ စက္မႈလက္မႈ ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေပါင္းစုံ သမဂၢမ်ားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အစီအစဥ္တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ ဦးေအာင္သန္းက “ျပင္ဆင္ခ်က္မူၾကမ္းဟာ အေတာ္အတန္ ျပည့္စုံပါတယ္။ အလုပ္သမားေရးရာဥကၠ႒၊ အတြင္းေရးမႉး ေရြးရာမွာ အမ်ားဆႏၵမဲနဲ႔ ေရြးတာ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ခုံသမာဓိေကာင္စီမွာ အဖြဲ႔ဝင္ ၁၁ ဦး ရွိတဲ့အတြက္ ဝန္ႀကီးဌာနက လႊမ္းမိုးမသြားႏိုင္ဘူး” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဦးေနာ္ေအာင္ကေတာ့ “အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈဥပေဒမွာ အစိုးရဝန္ထမ္းေရာ ပုဂၢလိကဝန္ထမ္းပါ အလုပ္သမား အျငင္းပြားမႈ ဥပေဒဟာ သက္ဆိုင္တယ္ ဆုိေပမယ့္ တကယ္တမ္း အစိုးရဝန္ထမ္းေတြကို အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းရာမွာ ဒီဥပေဒက အက်ဳံးမဝင္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ဌာနဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲရဲ႕ ေျဖရွင္းခ်က္ကို မေက်နပ္ရင္ ထပ္တက္စရာ မရိွေတာ့ဘူး။ ဒီအတြက္ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြဟာ နစ္နာေနတယ္။ တကယ္လို႔သာ ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းဥပေဒအရပဲ ေျဖရွင္းရမယ္ဆိုရင္ အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈဥပေဒထဲမွာ အစိုးရဝန္ထမ္း ပါဝင္မႈကို ထည့္သြင္း မျပ႒ာန္းသင့္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ႏွစ္ဦးစလုံး ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို ၾကည့္ရင္ အလုပ္သမား တရား႐ံုးမ်ား သီးသန္႔ထားရွိဖို႔ လိုမယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ခုံသမာဓိကို ပါဝါအျပည့္ေပးျခင္းျဖင့္ အဂတိလိုက္စားမႈကို ဖိတ္ေခၚေနသလို ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခုံသမာဓိေကာင္စီရဲ႕ လုပ္ကုိင္ဆုံးျဖတ္ခြင့္ကို အက်ိဳးစီးပြားဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈကိုသာ ဆုံးျဖတ္ခြင့္ျပဳသင့္တယ္လို႔ ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ပါတယ္။ အားလုံးကေတာ့ အလုပ္သမားနဲ႔ အလုပ္ရွင္ၾကားက အျငင္းပြားမႈကို ဟန္ခ်က္ညီညီ ေျဖရွင္းလိုဟန္ပါပဲ။ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနက ႏွစ္ဖက္ အျမင္မတူမႈၾကားမွာ ကြာဟခ်က္က ႀကီးလြန္းေနတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ တြက္စစ္ၾကည့္ရင္ အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမား ဆက္ဆံေရးမွာ ကန္ထ႐ိုက္ဆုိင္းထိုးၿပီးတာနဲ႔ အလုပ္ရွင္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ စီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္ ပိုမ်ားလာတာပါပဲ။ ပိုမုိတ့ဲလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို တရားမၽွတစြာ အသုံးျပဳျခင္းထက္ အက်ိဳးစီးပြား ေရွ႕တန္းတင္လာၾကတာေတြေၾကာင့္ ဥပေဒမဲ့ အလုပ္ထုတ္မႈေတြဟာ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္အထိ မ်ားလာတာကို သုေတသနျပဳခ်က္အရ သိေနရတဲ့အတြက္ အလုပ္သမားေရးရာ အျငင္းပြားမႈ ေျဖရွင္းေရးမွာ အလုပ္သမားကို ဥပေဒမဲ့ အလုပ္ထုတ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးရန္ လုိအပ္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။       ။ ထြန္းေဇာ္ေဌး