ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ရက္ပိုင္းအတြင္းက ေနျပည္ေတာ္မွာ ဆန္စပါးက႑ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ Seminar တခုကို လုပ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ တက္ေရာက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဆန္စပါးက႑ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးကို ဘက္ေပါင္းစံုကေန ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဆန္စပါးဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ မွာ ၃ သန္းအထိ ျပည္ပတင္ပို႔ႏိုင္တာရွိသလို ျမန္မာလူမ်ဳိးဟာ တေန႔ကို ကီလိုဂရမ္ ၁၉၀ ေလာက္ စားသံုးၿပီးေတာ့ ျပည္တြင္းစားသံုးမႈမွာ အျမင့္ဆံုးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ စိုက္ဧက တဝက္ေက်ာ္ကလည္း ဆန္စပါးကို စိုက္ပ်ဳိးပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဆန္စပါးက႑ ဖံြ႔ၿဖိဳးမႈဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးဖံြ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔ တိုက္႐ိုက္က်ပါတယ္။ ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္ၿပီး ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းခ်ဳပ္ အမႈေဆာင္ ဦးမ်ဳိးသူရေအးနဲ႔ ျမန္မာ့အေရးသုံးသပ္သူ ဦးတင္ေမာင္သန္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) "ဒီရက္ပိုင္းက စပါး တင္း ၁၀၀ ကို အေျခခံရည္ညႊန္းေဈးႏႈန္း ၅ သိန္းနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ဘာေၾကာင့္ သတ္မွတ္တာလဲ။ ဘာကို ရည္ရြယ္တာလဲ။ ဘယ္လို အက်ဳိးရွိႏိုင္လဲ။ ေနာက္ဆက္တဲြ ဘာရွိလဲ၊ ဆရာ စၿပီး ေဆြးေႏြးေပးပါ။” ဦးမ်ဳိးသူရေအး (အမႈေဆာင္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း) "ဆန္စပါး အေျခခံရည္ညႊန္းေဈးႏႈန္းကို ၅ သိန္းေဈး သတ္မွတ္ဖို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အေၾကာင္းရပ္ေတြ ရွိပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ပို႔ကုန္ပမာဏ ဒီႏွစ္မွာ ၃ ဒသမ ၄ သန္း ပမာဏေပါ့။ ျပည္တြင္းမွာ ထုတ္လုပ္မႈပမာဏရဲ႕ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ပို႔ဖို႔အထိ ပို႔ကုန္ပမာဏ ျမႇင့္လာပါတယ္။ ေဈးကြက္အရ ကာလတိုတခု ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ ေဈးကြက္ရဲ႕ ျဖစ္တာေလးကို ထိန္းသိမ္းဖို႔အတြက္ လိုအပ္တယ္လုိ႔ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ဘက္ကေရာ၊ အသင္းမွာ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အႀကံေပးပုဂိၢဳလ္ေတြကေရာ ဒါကို တြက္ဆမိတဲ့အတြက္ လုပ္ေဆာင္သင့္တဲ့ ကာလေတြကို အစိုးရပိုင္းကို တင္ျပပါတယ္။ အစိုးရပိုင္းက ဒါကို မူအားျဖင့္ သေဘာတူတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လယ္/ဆည္ဌာနတို႔၊ အသင္းခ်ဳပ္နဲ႔ စီးပြားကူးသန္းနဲ႔ အႀကိတ္အနယ္ ေဆြးေႏြးၾကတယ္ေပါ့။ ဒါကို ေဆာင္ရြက္ဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္လာပါတယ္။ တကယ္ေဆာင္ရြက္မယ့္ကိစၥကေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမား ကာကြယ္ေရးဥပေဒအရ ပထမ ကာကြယ္ေရး ဦးေဆာင္အဖဲြ႔ကေနပဲ ေဆာင္ရြက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလံုးက အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးေတာ့ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္က စၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာခင္မွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္းက ေတာင္သူလယ္သမား ကာကြယ္ေရး ဦးေဆာင္အဖဲြ႔က ဒါကို ျပ႒ာန္းၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္လို႔ အမ်ားႀကီး ေမၽွာ္လင့္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေငြေရးေၾကးေရးပိုင္း၊ Infrastructure ပိုင္းေတြလည္း အစိုးရရဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးမႈေတြ အမ်ားႀကီး လိုပါတယ္။ ဒါမွ ဒီလုပ္ငန္းက ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။" ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “အဓိကကေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမားေတြရဲ႕ အက်ဳိးအတြက္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ဆက္တဲြ လုပ္ရမယ့္ process ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေသးတာေပါ့။ ေတာင္သူလယ္သမား ကာကြယ္ေရးအဖဲြ႔ကေန လုပ္ရမယ္၊ အစိုးရရဲ႕ ပါဝင္မႈေတြလည္း လိုေနတယ္လို႔ ဆရာကေတာ့ ေျပာသြားပါတယ္။ အဖဲြ႔အစည္းတခုကေန Price Setting အေျခခံေဈးႏႈန္း သတ္မွတ္ေပးတယ္။ ဒီဟာရဲ႕ အက်ဳိးအျမတ္က ဘယ္သူေတြ ရမွာလဲ။ လုပ္စရာေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးက်န္ေသးတယ္။ အေရးတႀကီး ဘာေတြမ်ား က်န္ေသးလဲလို႔ ဆရာ့အေနနဲ႔ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးတင္ေမာင္သန္း (ျမန္မာ့အေရးသံုးသပ္သူ) “အေရးတႀကီး လုပ္ရမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ မိန္႔ခြန္မွာ မူဝါဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားစရာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပါတယ္။ ဒီလို ဆန္ေဈးသတ္မွတ္ျဖစ္တာက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ကို ေမတၱာရပ္ခံလို႔ ဒီေၾကညာခ်က္တခု ထြက္လာတယ္။ သူ႔မိန္႔ခြန္းမွာ ႏွစ္ခါေတာင္ ထပ္ၿပီး ေျပာသြားတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒီမိန္႔ခြန္းကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ပိုၿပီးေတာ့ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ အျမင္တခု ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ သူေျပာတဲ့စကားကိုပဲ ျပန္ၾကည့္ရမယ္ဆိုရင္ ယဥ္ေက်းမႈတရပ္ကို သူက ထူေထာင္ခ်င္တယ္ဗ်။ ကုန္သည္ေတြနဲ႔ ေတာင္သူလယ္သမားေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ ယဥ္ေက်းမႈတရပ္ ထူေထာင္ဖုိ႔ဆုိတာ ပါတယ္။ ဒါက မူဝါဒအရေရာ၊ အနာဂတ္ေျမာ္ျမင္မႈအရေရာ ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥ ျဖစ္တယ္။ လက္ရွိယဥ္ေက်းမႈကေရာ ဘာလဲ။ အဲဒီယဥ္ေက်းမႈကို ေျပာင္းဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲ။ ဘာေတြကို ဆက္ၿပီးတည္ေဆာက္ဖုိ႔ လိုမလဲဆိုတာ လက္ေတြ႔ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ လူေတြရွိမွ အလုပ္ျဖစ္မယ္လုိ႔ ထင္တယ္။ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ သူက ေရွ႕ကို လွမ္းၾကည့္ဖို႔၊ လွမ္းျမင္ဖို႔။ ဒီကိစၥမွာေတာ့ ဆန္စပါးကိစၥတခုေပါ့။ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး တခုလံုးႀကီးအတြက္ဆုိရင္ေရာ တျခားသီးႏွံတြ အပါအဝင္ ဖမ္းၾကည့္ရမယ့္၊ ျမင္ေအာင္လုပ္ရမယ့္ ကိစၥႀကီး ေတာ္ေတာ္ကို အေရးႀကီးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဆန္စပါးကိစၥကိုလည္း ျမင္ေအာင္ ၾကည့္ရမယ္။ က်ေနာ္တို႔အနာဂတ္ ေရွ႕ကို လွမ္းၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ နည္းပညာပိုင္းအရ ကိန္းဂဏန္းေတြက ေရွ႕ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အလားအလာကို ၾကည့္မွာေပါ့ေနာ္။ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဘယ္ေထာင့္ကတိုင္းတိုင္း ေအာက္ဆံုးမွာ ရွိေနေသးတယ္။ အဲဒါကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေမၽွာ္မွန္းတဲ့ ေရွ႕ကို လွမ္းၾကည့္တဲ့အခါ ဘယ္လိုေျပာင္းမလဲဆိုတာ အႀကီးမားဆံုး စိန္ေခၚမႈလို႔ ထင္တယ္။ အခု အျပဳသေဘာ ေျပာရရင္ေတာ့ အစိုးရက စီးပြားေရးအသင္းအဖဲြ႔ေတြရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ကို နားေထာင္လာတယ္။ တံု႔ျပန္လာတယ္။ အခန္းက႑ တစံုတရာ ျပန္ေျပာတယ္။ ဒါက အျပဳသေဘာပါ။ အရင္တုန္းက လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ဝင္ရခက္တဲ့ ဝန္ႀကီးဌာနထဲမွာ ပါတယ္ဗ်။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖုိင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။