ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ သတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ က်င့္ဝတ္ တာဝန္နဲ႔ ပဋိပကၡေတြထဲမွာ သတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေဆြးေႏြးမွာပါ။ ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ The Voice အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးေက်ာ္မင္းေဆြနဲ႔ ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ဦးေဇယ်ာလိႈင္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ကိုေက်ာ္မင္းေဆြကို အရင္ေမးပါရေစ။ သတင္းမီဒီယာေတြမွာေတာ့ ခ်စ္လို႔လည္း သတင္းမလုပ္နဲ႔၊ မုန္းလို႔လည္း သတင္းမလုပ္နဲ႔လို႔ ေျပာၾကတယ္ေပါ့။ အခု ရခိုင္လို ပဋိပကၡမ်ဳိးမွာ ခ်စ္ျခင္းေတြ၊ မုန္းျခင္းေတြ ပါေနၿပီလားေပါ့။ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ျပည္တြင္းသတင္းမီဒီယာေတြရဲ႕ အခန္းက႑ အဲဒီကေနစၿပီး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးေက်ာ္မင္းေဆြ (The Voice  အယ္ဒီတာခ်ဳပ္) “ဒါကေတာ့ အားလံုးလည္း သိတဲ့အတိုင္းေပါ့ေလ။ သတင္းစာပညာရပ္၊ သတင္းပညာရပ္မွာ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း မပါရဘူးဆိုတာ အားလံုးသိၿပီးသား။ သို႔ေသာ္လည္း အေျခအေန အခ်ိန္အခါေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း ပါေနၾကသလားဆိုတဲ့ အသံေတြကလည္း က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ျဖစ္ေနေတာ့။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ရခိုင္ျပႆနာေပါ့ေနာ္။ ရခိုင္ျပႆနာ မတိုင္ခင္ကလည္း အရင္ အေမရိကက အီရတ္ကို တိုက္တဲ့စစ္ပဲြက အစေပါ့ေနာ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း ဒီျပႆနာေတြကို ေဆြးေႏြးၾကတာ ရွိပါတယ္။ CNN တို႔၊ Fox တို႔ ဘာတို႔က အစေပါ့ေနာ္။ ဒီဘက္က အခုဆိုရင္ အယ္လ္ဂ်ာဇီးယားတို႔ ဘာတို႔ကအစ အျပန္အလွန္ တဖက္နဲ႔တဖက္ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္းေတြနဲ႔ လုပ္ေနသလားဆုိတာေတြ ရွိတယ္။ အခု ဒီကိစၥမွာလည္း အဲဒီလို ေျပာၾကတာရွိတယ္။ ရွိေတာ့ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြကေတာ့ သာမန္အားျဖင့္ေတာ့ Professionalism နဲ႔ ႀကိဳးစားၿပီး သြားေနတဲ့ မီဒီယာရွိသလို ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း ပါတဲ့သူလည္း ရွိပါတယ္။ ပါတာကလည္း တမင္သက္သက္ ပါတာလား၊ မတတ္သာလို႔ ပါတာလား။ အေျခအေန အေၾကာင္းအရာေတြက ပါေအာင္ ဖန္တီးေနသလား ဆိုတာလည္း ေမးစရာ ေမးခြန္းေပါ့။ ျပင္ပမီဒီယာေတြက အားလံုးသိတဲ့အတိုင္း သတင္းအတတ္ပညာနဲ႔ ၾကည့္ရင္ကအစ တဖက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ ရွိလာတယ္။ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြမွာလည္း ဒါေတြကို ျပန္ၿပီး Response ေပးတဲ့အေနနဲ႔ တဖက္ေစာင္းနင္းဆန္ဆန္ ျဖစ္သြားတာေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း တဖက္ေစာင္းနင္းဆန္ဆန္ ျဖစ္ခ်င္လို႔ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ ရခိုင္ကို ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြ သြားခြင့္မရဘူး။ ေျမျပင္သတင္းယူခြင့္ မရဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း ျပင္ပမီဒီယာေတြက တဖက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဆိုက္ကေန နယ္စပ္ကို ဝင္ၿပီးေတာ့ ေကာ့က္စ္ဘဇား ဝင္ၿပီးေတာ့ သတင္းယူခြင့္ရတယ္။ သူတုိ႔ကလည္း တဖက္က ခံရတဲ့ဘက္လို႔ပဲ ေျပာမလား၊ တဖက္ဆိုက္ကပဲ သူတို႔ သတင္းယူၿပီး လႊင့္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြဟာ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္း ပါသလားဆိုတာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အေျခအေနေတြက အဲဒီလိုပါေအာင္ ဖန္တီးေပးေနသလုိပဲ။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာေက်ာ္မင္းေဆြကေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္းေတြ ပါေနၿပီလားဆိုတာကို Access to the source ေပါ့ေနာ္။ တကယ္တမ္း သတင္းရင္းျမစ္ေတြ ဘယ္ေလာက္သြားႏိုင္လဲအေပၚမွာ ေျပာသြားတာေပါ့ေနာ္။ ဆရာေဇယ်ာလိႈင္လည္း ေမာ္ကြန္းမွာလုပ္ေနသလို ျမန္မာဂ်ာနယ္လစ္နက္ခ္ဝါ့ခ္မွာလည္း ပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြ အခုေလာေလာဆယ္ သတင္းမီဒီယာေတြမွာ အေရာင္ေတြ ပါေနၿပီလား။ ဒီေမးခြန္းေပၚမွာပဲ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးေဇယ်ာလိႈင္ (အယ္ဒီတာ၊ ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္း) “မီဒီယာတိုင္းမွာ သူတို႔ရဲ႕ေပၚလစီေတာ့ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက သူ႔ရဲ႕ Target Audience ေပါ့။ သူ႔ပရိသတ္ေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ သတင္းကို တင္ဆက္တာလည္း ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ အေရးႀကီးတာက မီဒီယာ Owner ေပါ့ေနာ္။ မီဒီယာ Owner ရဲ႕ Interest ေပါ့။ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာေတြရဲ႕ တင္ဆက္တဲ့ပံုစံက ခ်စ္ျခင္း၊ မုန္းျခင္းလည္း ပါေကာင္းပါႏိုင္သလို သူတုိ႔ရဲ႕ Business Interest က မ်ားတယ္လုိ႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ ဥပမာ အခု က်ေနာ္ ေျမာက္ကိုရီးယား မေရာက္ဖူးဘူး။ မီဒီယာေတြက ဘာေဖာ္ျပသလဲ ဆိုတာပဲ က်ေနာ္တို႔က ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ခန္႔မွန္းရတာေပါ့။ သူ႔ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန ဘယ္လိုလဲ။ စီးပြားေရး အေျခအေန ဘယ္လိုလဲ။ က်ေနာ္တို႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ဒီအတိုင္းပဲ အခုျပႆနာက က်ေနာ္တုိ႔ ရခိုင္ကို ေရာက္ဖို႔က သတင္းမီဒီယာသမားေတြက အကန္႔သတ္ခံထားရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပန္ၾကည့္ရင္ တဖက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ျခမ္းက အသံက ပိုက်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ၾကားရတယ္။ လူရဲ႕ Psychology သေဘာသဘာဝအရ သူ မ်ားမ်ားၾကားရတဲ့အရာကို ၾကာတဲ့အခါက်ေတာ့ ဟုတ္ႏိုးႏိုးဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီ ယူဆခ်က္တရပ္အေပၚ ဝင္သြားတယ္။ အဲဒီအေပၚ အေျခခံၿပီး သတင္းလိုက္တဲ့အခါမွာ စကတည္းကိုက Media Argenda Setting ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိးေတြ စလဲြတာ။ လုပ္ရမယ့္အေနအထားတခုက ျပည္တြင္းမီဒီယာက်ေတာ့လည္း ေရးေတာ့ ေရးေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပည္တြင္းမီဒီယာရဲ႕ အသံကို ႏိုင္ငံတကာက မၾကားရဘူး။ မေပါက္ဘူးေပါ့။ အစိုးရကလည္း သူတို႔မွာ အဂၤလိပ္သတင္းစာ ရိွတယ္ဆိုေပမယ့္ အစိုးရသတင္းစာဆိုတာကုိ ယံုၾကည္မႈက ပုဂၢလိက လြတ္လပ္တဲ့သတင္းစာေလာက္ မရွိၾကဘူး။ ျပႆနာက က်ေနာ္တုိ႔ဆီက လြတ္လပ္တဲ့ အားေကာင္းတဲ့ မီဒီယာေပၚလစီကလည္း လက္ရွိအစိုးရမွာ မရွိဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ျပည္တြင္းရဲ႕ အေျခအေနမွန္ကို Access လုပ္လို႔မရတဲ့အခါမွာ သူတုိ႔ ၾကားေနတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေလာ္ဘီေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါ။ သူတို႔ အဲဒီအသံေတြပဲ ၾကားတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါေတြက အမွန္မ်ားလားဆိုတဲ့ ပံုစံနဲ႔ သတင္းကို ခ်ဥ္းကပ္တာလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ႏိုင္ငံတကာက ၾကည့္ရင္ က်ေနာ္တို႔နဲ႔မတူတဲ့၊ ျပည္တြင္းနဲ႔မတူတဲ့ Angle ေတြ ေတြ႔ေနရသလို ျပည္တြင္းကလည္း ေရးတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ရဲ႕ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ၾကားရတဲ့အသံမ်ဳိးကို အေျခခံၿပီး ေရးတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ဘက္လိုက္မႈေတြနဲ႔ သတင္းေတြက တဖက္နဲ႔တဖက္ တင္ဆက္ပံု မတူတာလုိ႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖိုင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။