ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္အတြင္းမွာ ဘာေတြေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီလဲ၊ ဘာေတြ ေနာက္ထပ္ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုေသးလဲ။ က်န္တဲ့ ၃ ႏွစ္မွာေရာ ဘာေတြ ဆက္လက္ ေျပာင္းလဲလုပ္ေဆာင္မလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ပထမအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ ဦးခိုင္ေမာင္ရည္နဲ႔ The Myanmar Quarterly အယ္ဒီတာ ကိုေနထြန္းႏိုင္တို႔ကို ဖိတ္ေခၚထားပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာ့ကိုပဲ စေမးပါမယ္။ ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေႂကြးေၾကာ္သံနဲ႔ ဝင္ခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြ ေၾကညာစာတမ္း ၁၃ ခု ရွိပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးေပါ့ေနာ္။ အန္အယ္လ္ဒီရဲ႕ ဦးစားေပး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ေၾကာ္ျငာၿပီး ဝင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ အခုသက္တမ္း ၂ ႏွစ္အတြင္းမွာ ဘာေတြမ်ား ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီလဲ၊ ဘာေတြလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီလဲ။ အဲဒါကေနစၿပီး ဆရာ့အေနနဲ႔ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။” ဦးခိုင္ေမာင္ရည္ (ပထမအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္) “ဘာပဲေျပာေျပာ ျပည္သူက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္တဲ့ ျပည္သူ႔အစိုးရအျဖစ္ က်ေနာ္တို႔လည္း အေတာ္ႀကီးကို ေမၽွာ္လင့္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကိုယ္၌ကလည္း အားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ထင္သေလာက္၊ ေမၽွာ္လင့္ထားသေလာက္ ခရီးေရာက္မလာတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ေစာေစာက တိုင္းရင္းသားအေရးဆိုတဲ့ ကိစၥမွာလည္း အန္စီေအ၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ လႊတ္ေတာ္ ၅ ႏွစ္တာကာလမွာ က်ေနာ္တို႔ ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ အခုအေျခအေန သိပ္ၿပီးေတာ့  ထူးျခားတဲ့အေျခအေန ျဖစ္မလာဘူးဆိုတာ တခ်က္ေပါ့။ တျခားမွာ ျမင္ေနရတဲ့ လက္ရွိ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခအေန၊ ဒါဟာ ျပည္သူေတြကေတာ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ၊ တရားဥပေဒရဲ႕ အကာအကြယ္ေအာက္မွာ လံုၿခံဳေအးခ်မ္းတဲ့ဘဝကို လိုခ်င္ၾကတယ္။ အဲဒီလံုၿခံဳေအးခ်မ္းတဲ့ဘဝကို ျပည္သူေတြ ရၾကၿပီလား။ အဲဒီအေျခအေနကလည္း ဒံုရင္းဒံုရင္းပဲ ရွိေနေသးတယ္။ ကုန္ေဈးႏႈန္းေအာက္မွာလည္း ပိေနတယ္။ ေနာက္ ေတာင္သူလယ္သမား လယ္ယာေျမျပႆနာေတြ အခုထက္ထိ တိတိက်က် မရွင္းႏိုင္တာ ေတြ႔ရတယ္။ အလုပ္သမားမွာလည္း အနိမ့္ဆံုး လုပ္ခလစာကိစၥက အခုထက္ထိကို အဆံုးမသတ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အလုပ္သမားေတြ ဆႏၵျပေနတယ္။ အစိုးရက ဝင္ပါၿပီး ေျဖရွင္းတယ္ဆိုတာထက္ ရွင္းရမယ့္ျပႆနာကို ေကာင္းေကာင္းကိုင္တြယ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထား မေရာက္ေသးဘူးလို႔ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာခိုင္ေမာင္ရည္ကေတာ့ အရပ္သားအစိုးရတရပ္ေတာ့ ေပၚလာတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ကတိေပးထားတဲ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတို႔၊ အလုပ္သမား၊ လယ္သမားကိစၥေတြ၊ ေနာက္ အေရးအႀကီးဆံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြကို သိပ္ၿပီးတိုးတက္တာ မေတြ႔ေသးဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ကိုေနထြန္းႏိုင္ေရာ ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီ။ ဘာေတြ အဓိက ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ ဘာေတြလုပ္ဖို႔ က်န္ေနေသးလဲ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါဦ။” ကိုေနထြန္းႏိုင္ (အယ္ဒီတာ၊ The Myanmar Quarterly) “ေႂကြးေၾကာ္သံကေတာ့ ပံုမွန္ေျပာင္းတယ္။ ပထမတႀကိမ္ကေတာ့ ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီ။ ဒုတိယတႀကိမ္ကေတာ့ ျပည္သူနဲ႔အတူေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔က အဓိက ဆန္စင္ရာ က်ည္ေပ႔ြလိုက္ၿပီး ေျပာတာထက္စာရင္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြ ေၾကညာစာတမ္းကိုပဲ ျပန္ၿပီးလုပ္သင့္တာေပါ့။ အဲဒီမွာ ၄ ခ်က္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ေနာက္တခုက တိုင္းရင္းသား ျပည္သူတရပ္လံုး ေအးခ်မ္းလံုၿခံဳစြာ လက္တဲြေနထိုင္ေရး အာမခံခ်က္ေပးႏိုင္တဲ့ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေပၚထြန္းေရးေပါ့ေနာ္။ ျပည္သူလူထုက တရားမၽွတစြာ အကာအကြယ္ေပးမည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ေပၚေပါက္ေရး၊ လြတ္လပ္စြာ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေပါ့။ အဲဒီထဲမွာ ၂၀၁၂ အန္အယ္လ္ဒီ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္တုန္းက ၃ ခ်က္ပါ။ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥ ပါတယ္။ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကိစၥ ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ လူ ၄၀ ေက်ာ္ပဲ ေရာက္တဲ့အတြက္ ထိေရာက္တဲ့ဟာ မလုပ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒါကိုပဲ Modified လုပ္ၿပီးေတာ့ ၂၀၁၅ မွာ ထပ္ျပင္တယ္ေပါ့။ အစိုးရတရပ္အေနနဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ပိုင္း ခဲြၾကည့္လို႔ ရတယ္ေပါ့။ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း၊ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းရယ္ေပါ့။ တဖက္မွာက်ေတာ့ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့မွ အစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို လုပ္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ စီးပြားေရးဟာ ေတာ္ေတာ္ကို သိသိသာသာ ေခါင္းမေထာင္လာႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး အခုလက္ရွိမွာ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္ေပါ့ေနာ္။ စီးပြားေရးပိုင္းမွာ ျပႆနာက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ႀကီး ခ႐ိုနီ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးမိတ္ဖက္ေတြကေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ ေျပလည္ေကာင္း ေျပလည္လိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ သာမန္ အေသးစား၊ အလတ္စား စက္မႈလုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ အေျခခံလူတန္းစားေတြ ျပႆနာေပါ့။ အဲဒီကေနတဆင့္ ျဖစ္လာတဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးကေတာ့ အေျခခံလက္လုပ္လက္စား လူတန္းစားေတြ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းလာတယ္။ ကုန္ေဈးႏႈန္းေတြ ဆက္ႀကီးေနတုန္းပဲ။ ဒါကိုလည္း အန္အယ္လ္ဒီ အစိုးရဘက္က တာဝန္ရွိတဲ့သူေတြ လက္ခံထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ အေနအထားကေတာ့ အစိုးရတရပ္အတြက္ ၂ ႏွစ္ဆိုတာ Time Limit ရွိတာကိုး။ ၅ ႏွစ္ဆိုတဲ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာမွာ ၂ ႏွစ္ဆိုတာက ေနာက္ ၂ ႏွစ္ခဲြ၊ ၃ ႏွစ္ဆိုတာ လာေတာ့မယ္။ ေသခ်ာတယ္။ ၂၀၁၈ က်ရင္ေတာ့ ေနာက္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ ျပင္ဆင္ရမယ့္ကာလ ေရာက္လာေတာ့မယ္ေပါ့။ အဲဒီက်ရင္ ဘာကိုလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီလဲဆိုတာ လက္ေတြ႔ျပႏိုင္တဲ့ အေကာင္အထည္ကေတာ့ အခုအခ်ိန္အထိ မရွိေသးဘူးလို႔ ေျပာရမွာပဲ။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖုိင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။