ေဘာ္လကန္ႏုိင္ငံေတြက ဒုကၡသည္ေတြ ၀င္ေရာက္လာမွာကို ပိတ္ပင္တားဆီးတဲ့ အေနနဲ႔ သူတို႔ႏုိင္ငံေတြကို စည္း႐ိုးကာပိတ္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဂရိနယ္စပ္မွာ ေထာင္ေသာင္းခ်ီတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ပိတ္မိေနၾကပါတယ္။ ဂရိ ေျမာက္ပိုင္းနယ္စပ္မွာ ပိတ္မိေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြဟာ ျပင္းထန္ဆိုး၀ါးတဲ့ အေျခအေနေတြကို ခံစားေနၾကရတဲ့အတြက္ ဥေရာပသမဂၢ အဖြဲ႔ႀကီးက သူတို႔ရဲ႕ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြကို ေရွ႕လာမယ့္ လေတြမွာ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကို လက္ခံေပးဖို႔ အားထုတ္ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို တိုးျမႇင့္ေပးဖို႔ တို္က္တြန္း ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၁၃၀၀၀ ေလာက္ရွိတဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႔ အာဖရိက က စစ္ေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြဟာ ဆိုး၀ါးျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု အေျခအေနထဲမွာ အီဒိုမင္နီက ယာယီစခန္းေတြထဲမွာ ေဘာ္လကန္ႏုိင္ငံေတြက သူတို႔ႏုိင္ငံေတြကို ပိတ္ထားတာကို ျပန္ဖြင့္ေပးလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ ႀကံ့ႀကံ့ခံေနခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ေမြးစကေလးက စလို႔ ကေလးသူငယ္ေလးေတြပါ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ အေျခအေနကို ေတြ႔ေနရတဲ့ ဥေရာပသမဂၢကေတာ့ ဒီကိစၥကို လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာအရ အေလးအနက္ထား စဥ္းစားခဲ့ပါတယ္။ ဒီဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဥေရာပသမဂၢ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္မႈဆိုင္ရာ ေကာ္ရွင္နာမင္းႀကီး ဒီမီထရစ္ အဗာရာမိုပိုးလတ္စ္ကေတာ့ ဒီ ပိုၿပီးဆိုး၀ါးလာေနတဲ့ အက်ပ္အတည္းကို ကူညီေျဖရွင္းေပးနိုင္ဖို႔ တျခား ဥေရာပသမဂၢ၀င္ ႏိုင္ငံေတြက တလကို အနည္းဆံုး ဒုကၡသည္ ၆၀၀၀ ေလာက္ကို ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးသင့္တယ္လို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾကာသပေတးေန႔က သတင္းေထာက္ေတြကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္အႏုပညာရွင္နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ အိုင္ေ၀ေ၀ကေတာ့ ဥေရာပဟာ အခုဒုကၡသည္အေရးမွာ ဥေရာပရဲ႕ ဒုကၡသည္ေတြအေပၚ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မႈဟာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြကို အေလးမထားခဲ့ဘူးလို႔ ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနေအာက္မွာ ပိတ္မိေနတဲ့ ဒုကၡသည္ ၁၃၀၀၀ ေလာက္ ေနထို္င္ေနၾကတဲ့ ဂရိ-မက္ဆီဒိုးနီးယားနယ္စပ္က အီဒိုမင္နီ ဒုကၡသည္စခန္းအထိ သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့တဲ့သူျဖစ္ၿပီး သူက ဥေရာပသမဂၢက ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ဒီအက်ပ္အတည္းကို တုံ႔ျပန္ခဲ့တာကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ တကယ့္အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ခြာခ်ပစ္ခဲ့တယ္လို႔ အယ္လ္ဂ်ာဇီးယားကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အီဒိုမင္နီ ယာယီဒုကၡသည္စခန္းဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ေတြက  ဒုကၡသည္ေတြကို နယ္စပ္ကန္႔သတ္မႈေတြလုပ္အၿပီး ဒုကၡသည္ေတြဟာ ဂရိကေန ေျမာက္ပိုင္း ဥေရာပကို ခရီးဆက္လို႔မရတဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ႁပႊတ္က်ပ္လာခဲ့ပါတယ္။ ယာယီဒုကၡသည္စခန္းရဲ႕ အေျခအေနကေတာ့ စိုစြတ္သလို ေအးစက္ေနတဲ့ အေျခအေနမွာ အစားအစာ၊ ကေလးေတြအတြက္ ထူထပ္တဲ့ ကေလးအႏွီးေတြနဲ႔ မိုးကာအက်ႌေတြလို အဓိက လိုအပ္တဲ့ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈေတြ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဥေရာပသမဂၢက စက္တင္ဘာလမွာ ဂရိနဲ႔ အီတလီက ဆီးရီးယား၊ အီရတ္နဲ႔ အီရစ္ထရီးယားႏိုင္ငံေတြက ဒုကၡသည္ ၁၆၀၀၀၀ ေလာက္ကို ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးခဲ့ေပမယ့္ တျခား ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံေတြကိုေတာ့ ဒုကၡသည္ ၈၈၅ ေယာက္ပဲ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဗာရာမိုပိုးလတ္စ္ကေတာ့ “တကယ္လို႔ ျပန္လည္ေနရာ ခ်ထားေရးက အဆင္မေျပခဲ့ရင္ေတာ့ စနစ္တခုလံုး ပ်က္သြားမွာပဲ” လို႔ သတိေပး ေျပာၾကားခဲ့သလို သမဂၢ၀င္ႏိုင္ငံေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ခုထိ ခိုလႈံခြင့္ေတာင္းခံသူ တေယာက္ကိုမွ ခြင့္ျပဳခဲ့တာ မရွိဘူးလို႔ ဆက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူ ခုလိုေျပာခဲ့တာကေတာ့ ၾသစႀတီးယား ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးက ေဘာ္လ္ကန္ ဒုကၡသည္လမ္းေၾကာင္းဟာ ဆက္ၿပီး အၿပီးပိတ္ထားမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလမ္းေၾကာင္းကေန ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ၾကဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့သူေတြကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား မေပးသင့္ဘူးလို႔ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၾသစႀတီးယား ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီး ဂ်ိဳဟာနာ မိခ္ေလ့ထ္နာက “ဒုကၡသည္ေတြကို အ႐ိုးသားဆံုး ေျပာခ်င္တာက ေဘာ္လ္ကန္လမ္းေၾကာင္းကို သံုးဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး ဆိုတာပါပဲ။ ေဘာ္လ္ကန္လမ္းေၾကာင္းက ပိတ္ထားလိုက္ပါၿပီ” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔လိုပဲ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း အရင္က ယူဂိုဆလားဗီးယား သမၼတ မက္ဆီဒီုးနီးယားႏုိင္ငံ (FYROM) က ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူေတြအတြက္ သူ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ နယ္စပ္ေဒသကို လံုး၀ ပိတ္ထားလိုက္ၿပီလို႔ ေၾကညာခဲ့အၿပီးမွာ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူေတြက  လမ္းေၾကာင္းသစ္ေတြ ဖြင့္လွစ္လာမွာကို တပ္လွန္႔ သတိထားလိုက္ၾကပါတယ္။ အဲဒီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာလည္း ဆလိုေဗးနီးယားက သူ႔ႏုိင္ငံကို ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူေတြက ၾကားခံလမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ အသံုးျပဳေနၾကတာကို ပိတ္ပင္လိုက္အၿပီး ဆာဘီးယားနဲ႔ ခ႐ုိေအးရွား ႏိုင္ငံေတြကလည္း သူတို႔ႏိုင္ငံေတြကလည္း ဒီလမ္းေၾကာင္းေတြကို ပိတ္ပစ္ေတာ့မယ္လို႔ ေၾကညာအၿပီးမွာ ခ်မွတ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလ့လာအကဲျဖတ္သူေတြကေတာ့ မႏွစ္က စၿပီးျဖစ္လာၿပီး အခုပိတ္သြားခဲ့တဲ့ ေဘာ္လ္ကန္လမ္းေၾကာင္းေနာက္မွာ တျခား ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းပံုစံေတြ ေပၚလာဦးမွာပဲလို႔ ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံကလည္း သူ႔ရဲ႕ ႐ုိေမးနီးယားနယ္စပ္ လံုၿခံဳေရးကို ပိုၿပီး တင္းက်ပ္လိုက္ေတာ့မယ္လို႔ ေျပာလာခဲ့တဲ့အတြက္ ဒုကၡသည္အေရးမွာ ပထမဆံုး သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္း လူသားဆန္မႈကို ျပသခဲ့တဲ့ ဥေရာပသမဂၢ၀င္ ဂ်ာမနီနဲ႔ တူရကီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ သေဘာထားနဲ႔ သံတမန္ေရးအရ သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းျပေနၾကရတဲ့ တျခား ၿဗိတိန္နဲ႔ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ သေဘာထားက အေတာ္ေလး ကြဲျပားလာေနတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ျပင္သစ္ကေတာ့ သူ႔ႏိုင္ငံ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထုိင္သူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သေဘာထား တင္းမာလာၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္လို မဟာအင္အားႀကီးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈစံု လူ႔အဖြဲ႔အစည္းလို႔ ေျပာထားတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးမွာေတာင္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ကာကြယ္ေရး အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒီ ေဒၚလ္နယ္လ္ထရမ့္ တေယာက္ အတိုက္အခံ ရီပတ္ဗလစ္ကန္ ပါတီႀကီးရဲ႕ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ ေသခ်ာသေလာက္ ျဖစ္လာခဲ့တာဟာ ဒီကေန႔ျဖစ္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္အေရး၊ ဒုကၡသည္အက်ပ္အတည္းမွာ ပဋိပကၡသေဘာ ေဆာင္လာတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ေအဂ်င္စီကလည္း ဘယ္အခ်ိန္မွာ လမ္းေၾကာင္းအသစ္ေတြကို အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ေပးနိုင္မလဲ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔  အေရးေပၚ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ထဲမွာ ဒုကၡသည္ ၁ သန္းေက်ာ္ဟာ ဥေရာပကို ျဖတ္သန္း၀င္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ဒီလို ဒလေဟာ စီးဆင္း၀င္ေရာက္လာမႈကို ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျပႆနာမီးပြားေတြ ထလာေစခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ဥေရာပသမဂၢအတြင္း ျပန္လည္အေျခခ် ေနထိုင္သူေတြကို အေကာင္းဆံုး ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ေပးမလဲဆိုတဲ့ အေပၚမွာ အကြဲအၿပဲ တခ်ိဳ႕ ျဖစ္လာေစတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါပဲ။ ဒုကၡသည္အမ်ားစုက ပင္လယ္ျပင္က ေရာက္လာခဲ့ၾကတာျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဓိကအားျဖင့္ တူရကီနဲ႔ အယ္လ္ေဘးနီးယားကိုျဖတ္ၿပီး ကုန္းလမ္းက လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆာင္းရာသီကလည္း ၂၀၁၆ အစပိုင္းမွာကတည္းက ပင္လယ္ေရေၾကာင္းကေန ဥေရာပကို ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဒုကၡသည္ေပါင္း ၁၃၅၇၁၁ ေယာက္ မတားဆီးႏိုင္ခဲ့ဘူးလို႔ ကုလသမဂၢက မွတ္တမ္းက ဆိုပါတယ္။ အဓိက ဒုကၡသည္ထြက္ေပၚလာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ဆီးရီးယားႏုိင္ငံ၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ၊ အီရတ္၊ အီရစ္ထရီးယားနဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတေနတဲ့ ကိုဆိုဗိုႏိုင္ငံေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားဆုံးက စစ္ပြဲေတြနဲ႔ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ဆင္းရဲမြဲေတ လူစဥ္မမီေအာင္ျဖစ္ေနတဲ့ စီးပြားေရးအေျခအေနေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ရတာပါ။ ဦးတည္တာက ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေပမယ့္ အားလံုးကေတာ့ ခိုလႈံခြင့္ ေတာင္းခံခဲ့ၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ထဲမွာ ခိုလႈံခြင့္ ေလွ်ာက္ထားတာ အမ်ားဆံုး လက္ခံခဲ့ရတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး ဒုကၡသည္ ၄၇၆၀၀၀ ေက်ာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂ်ာမနီ အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ သူတို႔ႏိုင္ငံထဲကို ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဒုကၡသည္က ၁ သန္းေက်ာ္ ရွိေနၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ အာဖရိကနဲ႔ တျခားေဒသေတြက တျခားေနရာေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြဟာ ဒီလိုမ်ိဳး ဥေရာပသမဂၢက အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြအၾကား ခြဲတန္းခ်ၿပီး လက္ခံခိုင္းေနလို႔ေရာ ရပ္တန္႔သြားပါ့မလား။ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ မတူကြဲျပားတဲ့ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အေျခအေနေတြအရေရာ ခု စျဖစ္လာတဲ့ နယ္စပ္ပိတ္ပင္တားဆီးမႈေတြ လုပ္မလာနိုင္ဘူးလား။ လံုး၀ ဘူးခံလိုက္ရင္ေရာ။ စီးပြားေရးအရ အလြန္စည္းလံုး အင္အားေကာင္းခဲ့တဲ့ ဥေရာပသမဂၢ ႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ မေျပမလည္ျဖစ္မႈေတြ မ်ားလာၿပီး အဖြဲ႔ႀကီး တစစီၿပိဳကြဲသြားႏိုင္သလား စတာေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြက စဥ္းစားလာၾကတာကို ေတြ႔လာရပါၿပီ။ အဓိကက ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အခင္းအက်င္းကေနၿပီး ျမင္ကြင္းကို က်ဥ္းလိုက္ရင္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံထဲကေန ထိုင္းႏုိင္ငံထဲကို ဒီကေန႔ထိ အလံုးလိုက္ အရင္းလိုက္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ၀င္ေရာက္ေနၾကတဲ့၊ ၀င္ဖို႔ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ေတြ အေရးကေရာ ၿပီးဆံုးသြားၿပီလား။ ဒီကေန႔ စစ္အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ စည္း၀ါး႐ိုက္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔လုပ္ေနတဲ့ အစိုးရသစ္ ဆိုတာကေရာ ဒီျပႆနာကို ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ပါ့မလား။ ျပႆနာရဲ႕အရင္းအျမစ္ကိုေရာ ေတြ႔ၾကရဲ႕လား။ တကယ့္ျပႆနာရဲ႕ အရင္းအျမစ္ကို ေရွာင္ၿပီး အပရိက ျပႆနာေလးေတြကိုပဲ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေလမလား။ ဒုကၡသည္အေရးကေတာ့ ဥေရာပမွ မဟုတ္ပါဘူး အေရွ႕ေတာင္အာရွ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ေတြ႔ႀကံဳေနရဆဲ၊ ရွင္းလို႔မရတဲ့ ျပႆနာတခု ျဖစ္လို႔ေနေသးတာကို ေတြ႔ေနရတဲ့အေၾကာင္း။ စိုးေနလင္း