မဲစာရင္းမွားယြင္းမႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတာဟာ  ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ဦးတင္ေအးမွာ တာ၀န္ရွိတာေၾကာင့္ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ကယန္းျပည္သစ္ပါတီက ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာင္းဆိုခ်က္ အပါအ၀င္ လက္ရွိကာလ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးမႈ ကန္႔သတ္မႈ၊ ေဟာေျပာစည္း႐ုံးမႈ အေျခအေနေတြနဲ႔ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥေတြကို တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးကိုနီကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြေကာ္မရွင္က မဲဆႏၵရွင္စာရင္း ထုတ္ျပန္မႈမွာ အေျခခံမဲစာရင္း ထုတ္စဥ္ကေရာ၊ အၿပီးသတ္ မဲဆႏၵရွင္စာရင္း ထုတ္ျပန္ရာမွာပါ အမွားအယြင္း မ်ားတဲ့အတြက္ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပဲြေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ဦးတင္ေအးကို ႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ကယန္းျပည္သစ္ပါတီက ေတာင္းဆိုတယ္ခင္ဗ်။ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ခန္႔ထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ကို ႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခြင့္ရွိသလားခင္ဗ်။ “ေတာင္းဆိုတာကေတာ့ ေတာင္းဆိုႏုိင္ပါတယ္ဗ်ာ။ ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုေတာ့ ေကာ္မရွင္ကလည္း ေတာ္ေတာ္အားနည္းတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ပိုက္ဆံေတြ အမ်ားႀကီးသုံးထားတယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဘက္က ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈ အမ်ားႀကီးရတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္းပဲ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေတြ အမ်ားႀကီးရတယ္။ အဲဒီေလာက္ အမ်ားႀကီးရတဲ့ၾကားထဲက မဲစာရင္းက အႀကိမ္ႀကိမ္ အမွားအယြင္းေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ေျပာစရာျဖစ္လာၿပီဗ်ာ။ ပထမတႀကိမ္မွားတယ္၊ ဒုတိယတႀကိမ္ဆို ပိုၿပီးေတာ့ မွန္ဖို႔သင့္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ ဒုတိယတႀကိမ္လည္း မွားၿမဲ ဆက္ၿပီးမွားေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ေ၀ဖန္စရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ တရည္တရြယ္မွားေနတာလား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အရည္အခ်င္းမရွိလို႔ မွားတာလားေပါ့။ အဲဒီေတာ့ တရည္တရြယ္ပဲမွားမွား၊ အရည္အခ်င္းမရွိလုိ႔ပဲမွားမွား၊ မွားရင္ကေတာ့ တာ၀န္ယူရမွာပဲ။ တႏို္င္ငံလုံးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ဒီလိုႀကီးက်ယ္တဲ့ အလုပ္မ်ဳိးကို လုပ္တဲ့အခါမွာ တာ၀န္ယူမႈကလည္း ရွိဖို႔လိုတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ "အဲဒီေတာ့ အမွန္ေတာ့ဗ်ာ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အရည္အခ်င္းမရွိရင္ ထြက္ဖို႔ေကာင္းတာေပါ့။ သို႔ေသာ္ ႏုတ္ထြက္ေပးပါလို႔ သူမ်ားက ေတာင္းဆိုရေလာက္ေအာင္ ျဖစ္လာတဲ့ဟာကေတာ့ ဒါ သိပ္ၿပီးေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အမွန္ေတာ့ မမွားသင့္ပါဘူး။ ဒီဟာ ေသေသခ်ာခ်ာ စနစ္တက် လုပ္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိန္လည္း ၅ ႏွစ္ေလာက္ႀကီး ရခဲ့တာကိုေတာင္ အခုအခ်ိန္ထိ မွန္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုေတာ့ေလ ေျပာစရာျဖစ္ေနတယ္။ ၿပီးေတာ့လည္းဗ်ာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ထားတာ ဒါလည္း စာရင္းေတြက ရွိပါတယ္။ အဲဒီ သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ထားတဲ့ စာရင္းေတြ၊ ေနာက္တခါ အိမ္ေထာင္စု လူဦးေရစာရင္းမွာ ရွိတဲ့စာရင္းေတြ၊ တကယ့္ေျမျပင္ေပၚမွာ ရွိေနတဲ့ အေနအထားဆိုရင္ေတာ့ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေတြကတဆင့္ ယူမယ္ဆိုရင္လည္း ရပါတယ္။ အဲသလို စာရင္းကို ေထာင့္စုံကေန ယူၿပီးေတာ့မွ အားလုံးအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး အမွန္ဆုံး လုပ္လို႔ရွိရင္ ရပါတယ္။ ဒါ ဒီေလာက္ႀကီး ခက္ခဲတဲ့ကိစၥမွ မဟုတ္တာ။ အဲဒါကို အခုလို အမွားမွားအယြင္းယြင္း ျဖစ္ေနေတာ့ ဒီလိုပဲ ေတာင္းဆိုလာမွာေပါ့။" အေျခခံမဲစာရင္းတုန္းက စာရင္းမွာ မပါတာေတြ။ မွတ္ပုံတင္၊ အိမ္နံပါတ္ မိဘအမည္လြဲတာေတြ ရွိခဲ့တယ္။ အခု မဲဆႏၵရွင္စာရင္းမွာ ရန္ကုန္မွာဆို အိမ္တအိမ္မွာ အိမ္ေထာင္စု၀င္မဟုတ္ဘဲ လူပိုအမည္စာရင္းေတြ တိုးေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီလူပိုတဲ့ မဲေတြက လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္လိုအႏၱရာယ္ေပးႏိုင္လဲ၊ မသမာမဲေတြ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလား။ "ဒီလိုဗ် လူပိုတဲ့ကိစၥဟာ မဲမသမာမႈ က်ဴးလြန္ဖို႔ အခြင့္အေရးတခုပဲ။ ဆိုလိုတာက မဲစာရင္း voter list ဆိုတာက registration ဆိုတာက မဲေပးမယ့္သူ ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲဆိုတာကို စာရင္းေကာက္တာေပါ့။ အဲသလို အတိအက် စာရင္းေကာက္ထားမွ အဲဒီစာရင္းနဲ႔ မဲပုံးထဲက မဲနဲ႔ကလည္း ကိုက္ညီရမယ္။ အဲဒီေတာ့ အျပင္မွာ လူ ၁၀၀ ရွိရင္ မဲပုံးထဲမွာလည္း မဲ ၁၀၀ ဆိုတာ မသမာမႈ မျဖစ္ဘူးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အျပင္မွာ လူကရွိတာက ၁၀၀၊ ဒါေပမယ့္လို႔ ၁၅၀ စာရင္းေပါက္ေနၿပီးေတာ့ မဲပုံးထဲမွာလည္း မဲ ၁၅၀ ၀င္္လာမယ္ဆိုရင္ အဓိပၸာယ္က ဒါ မသမာမႈ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ရွိတာေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္တို႔မွာ နည္းနည္းေလး ခန္႔မွန္းရခက္ေနတာက မဲ႐ုံမွာ မဲလာေပးတဲ့ မဲကိုက်ေတာ့ ခိုးဖို႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မလြယ္ဘူးဗ်။ ဘာေၾကာင့္တုန္းဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အားလုံး ထိုင္ၾကည့္ေနမွာကိုး။ လာမယ္၊ မဲျပားကို ထုတ္မယ္၊ ထုမယ္၊ ထုစရာရွိတာ ထုၿပီးတာနဲ႔ ပုံးထဲထည့္မယ္ဆိုေတာ့ ဒီမဲျပားစာရြက္က စားပြဲေပၚကေန ပုံးထဲကို ၀င္သြားတာပဲ။ အဲဒီေတာ့ မဲျပားစာအုပ္ထဲကေန အရြက္ ၁၀၀၀ ထည့္လိုက္လို႔ရွိရင္ ပုံးထဲမွာ ၁၀၀၀ ရွိမယ္ဆိုေတာ့ ဒီမွာ လိုစရာ၊ ပိုစရာ မရွိဘူး။ မဲလာေပးတဲ့လူေတြကလည္း ဒီရပ္ကြက္ထဲမွာ ေနတဲ့လူ ဟုတ္တယ္၊ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က ထိုင္ၾကည့္လို႔ရတယ္၊ စိစစ္လို႔ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီလိုေနရာမွာေတာ့  မသမာမႈလုပ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းက နည္းတယ္။ သို႔ေသာ္ ႀကိဳတင္မဲအပိုင္းမွာ လာလုပ္မလား ဒါလည္း က်ေနာ္တို႔က စဥ္းစားစရာရွိတယ္။ "ဒါေပမယ့္လည္း ေကာ္မရွင္က က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရသေလာက္ ေကာ္မရွင္က တတိယ ဦးရဲျမင့္နဲ႔ ဒီဗြီဘီ ဒီဘိတ္လုပ္ေတာ့ အဲဒီေနာက္ပိုင္း သူနဲ႔ စကားေျပာျဖစ္တယ္။ စကားေျပာျဖစ္ေတာ့ သူေျပာတာကေတာ့ မဲစာရင္းေတြက အိမ္ေထာင္စုစာရင္းကို အေျခခံၿပီး လုပ္လိုက္တာတဲ့။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မွားေနတာေပါ့ေလ။ ဘာျဖစ္လို႔တုန္းဆိုေတာ့ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းေတြဟာ တခ်ဳိ႕က လူက ေျပာင္းသြားတယ္၊ အိမ္ေထာင္စုက ထြက္မသြားေတာ့ ရွိၿမဲရွိေနတယ္။ အိမ္မွာက လူမရွိဘူး၊ မဟုတ္ရင္လည္း ရွိတဲ့လူက တျခားလူျဖစ္မယ္။ သို႔ေသာ္ စာရင္းမွာ အိမ္ေထာင္စု ထုတ္မထားတဲ့အတြက္ စာရင္းအေဟာင္းအတိုင္းေပါ့ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းက ေပၚေနတယ္။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း လူက ထြက္သြားတယ္၊ စာရင္းထြက္မသြားဘူး။ တခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း စာရင္းက တေနရာ လူက တေနရာ အဲသလိုေပါ့ေလ အမ်ဳိးမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ျဖစ္ရတာပါလို႔ေတာ့ ေျပာတာပဲ။ သို႔ေသာ္တဲ့ မဲေပးတဲ့ေန႔မွာေတာ့ ႀကိဳတင္မဲဆိုရင္ ဘယ္သူေတြ ႀကိဳတင္မဲ ေပးထားတယ္၊ စာရင္းကို ျပထားမယ္တဲ့။ အဲဒီေတာ့ မဲ႐ုံမွာ လာထည့္တဲ့မဲကလည္း ဒါ က်ေနာ္တို႔အားလုံးေရွ႕မွာ ထည့္မွာဆိုေတာ့ မဲမသမာမႈ မျဖစ္ေအာင္ေတာ့ သူတို႔ လုပ္ထားတယ္လို႔ ေျပာတာပဲ။ ဒါ ေကာ္မရွင္ဘက္က ေျပာတာ။ လက္ေတြ႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တကယ္မဲေပးတဲ့ေန႔က်မွပဲ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ က်ေနာ္တိုု႔ ေတြ႔ရမွာပဲ။" မဲစာရင္းမွားယြင္းမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ကစၿပီး ေအာက္ေျခအဆင့္အထိကို  ျပည္သူလူထုက ေစာဒကတက္တဲ့အခါမွာ မဲေပးခြင့္ရမွာပါဆုိတဲ့ ႏႈတ္အားျဖင့္ ကတိေတြေပးတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ေျမျပင္ လက္ေတြ႔မွာက်ေတာ့ မဲစာရင္းေတြ မွားယြင္းမႈေတြေၾကာင့္၊ တခ်ိန္ မဲေပးတဲ့ေန႔က်မွ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဥပေဒအရဆိုၿပီး ကိုင္တြယ္ရင္၊ အခုဟာက လက္ေတြ႔ စာမထုတ္ထားေတာ့ေလ။ ျပႆ  နာမတက္ႏိုင္ဘူးလား။ "ျပႆနာကေတာ့ ဒီလိုတက္ႏိုင္ပါတယ္။ မဲစာရင္းမွာ မပါတဲ့လူေတြက လာၿပီးေတာ့ ေတာင္းဆုိတာမ်ဳိးေတြေတာ့ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ သူတို႔ မဲေပးခ်င္ပါတယ္၊ သူတို႔က ႏိုင္ငံသား၊ က်ေနာ္တုိ႔မွာ မဲေပးခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက ေပးထားတဲ့ အခြင့္အေရးကို ကိုင္ၿပီး ေတာင္းဆိုလာႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္လက္ေတြ႔မွာကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒအရ  မဲစာရင္းမွာ နာမည္မပါရင္ မဲေပးခြင့္မရွိဘူး။ ႏိုင္ငံသားေတာ့မွန္တယ္၊ ႏိုင္ငံသားျဖစ္႐ုံနဲ႔ မဲေပးလို႔မရဘူး၊ ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒအရ မဲစာရင္းမွာ နာမည္ပါမွ သူက မဲေပးလို႔ရမွာ။ တကယ္လို႔ မပါဘူးဆို ဒီႏွစ္မဲေပးခြင့္ ႐ႈံးသြားမွာပဲ၊ ရမွာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ျပင္ေပးမယ္ လာပါတို႔ဘာတို႔ ေျပာေနတဲ့ကိစၥက နာမည္ပါၿပီးေတာ့ တျခားအခ်က္ မွားတာကိုေတာ့ သူတို႔က လက္ခံတယ္၊ လုပ္ေပးမယ္။ နာမည္မပါဘူးဆိုရင္ေတာ့ သူက မဲေပးလို႔ကို ရမွာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ နာမည္မပါတဲ့လူကို မဲေပးခြင့္ေပးလိုက္လို႔ရွိရင္ အရမ္းကို ႐ႈပ္ေတာ့မယ္ အဲဒါဆိုရင္။ မဲမသမာမႈျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြက အရမ္းမ်ားသြားၿပီ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ မဲမသမာမႈမျဖစ္ေအာင္ စနစ္တက် ထိန္းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီvoter list ထဲမွာ မပါလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေပးလို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး။" ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးစခုံတိန္႔ယိန္းက သူ႔နယ္ေျမအတြင္း မဲဆြယ္ခြင့္မျပဳဘူးဆိုၿပီး တားျမစ္တယ္၊ အန္အယ္လ္ဒီ အပါအ၀င္ တားျမစ္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြက တိုင္တာေတာတာရွိတယ္။ ေကာ္မရွင္ကလည္း ေခၚေျပာတယ္။ ဒီကိစၥ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈက ဥပေဒအရ ဘာနဲ႔ၿငိလဲ။ ေကာ္မရွင္မွာ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရွိလား။ "ေကာ္မရွင္မွာ မဟုတ္ဘူးဗ်၊ အဲဒီလို မဲမေပးရဘူး မဲမဆြယ္ရဘူး ေႏွာင့္ယွက္လို႔ရွိရင္ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒအရ ေထာင္ဒဏ္ ၁ ႏွစ္ခ်လို႔ရတယ္။ ဒဏ္ေငြ ၁ သိန္းလည္း ခ်လို႔ရတယ္။ ႏွစ္ခုစလုံးလည္း ခ်လို႔ရတယ္။ အဲဒီျပစ္မႈက ရဲအေရးပိုင္ေသာျပစ္မႈ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ရဲကို တုိင္ရမယ္၊ ရဲကိုတိုင္လိုက္တာနဲ႔ ရဲက အေရးယူကို ယူေပးရမယ္။ မယူေပးရင္ ရဲရဲ႕ ပ်က္ကြက္မႈ။ ဦးစခုံတိန္႔ယိန္းအေနနဲ႔ ဒီလိုေျပာတာေတာ့ ေတာ္ေတာ့္ကိုမွားတယ္။ သူ မေျပာရဘူး။ က်ေနာ္ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွာ ေတြ႔လိုက္တယ္။ သူ ဥပေဒကို နာခံပါ့မယ္၊ ဥပေဒအတိုင္းပဲ ျဖစ္ေစရပါမယ္လို႔ ေျပာတယ္ဆိုေတာ့ သူ မကန္႔ကြက္ေတာ့ဘူးလို႔ေတာ့ ထင္ရတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လို႔ ကန္႔ကြက္တာေတာ့ သူ  လုံး၀မွားတယ္။ ဒီလိုလုပ္လို႔မရပါဘူး။" ေကာ္မရွင္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅၈ (ဂ) မွာ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမ်ဳိးေရး ဆက္ႏြယ္ၿပီး မဲဆြယ္ေျပာဆိုျခင္း၊ မဲမထည့္ရန္ ေျပာဆိုျခင္းေတြဟာ ၿငိစြန္းတယ္ဆိုတဲ့ ေထာင္ဒဏ္၊ ေငြဒဏ္ ျပ႒ာန္းထားတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမ်ဳိးေရးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္စည္း႐ုံးေနတာ ျမင္ေနရတယ္။ ဘာမွ အေရးယူတာ မေတြ႔ရဘူး။ ဥပေဒသက္ေရာက္မႈ မရွိတာလား။ "ဟုတ္တယ္။ ဥပေဒကေတာ့ရွိတယ္။ စာအုပ္ထဲမွာ ဥပေဒကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းကို ေရးထားပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ခုနက ပုဒ္မ ၅၈ (ဂ) မွာ လူမ်ဳိးေရးကိုျဖစ္ေစ၊ ဘာသာေရးကိုျဖစ္ေစ အေျချပဳလို႔ မဲေပးရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မဲမေပးရန္ေသာ္လည္းေကာင္း ေျပာဆုိျခင္း မျပဳရဟုတဲ့။ အခုကို ေျပာတာပဲဗ်ာ သတင္းစာမွာကို ပါလာတယ္။ မဲမေပးခင္ေမးပါ၊ ဗုဒၶဘာသာလား၊ ဗုဒၶဘာသာမဟုတ္ရင္ မဲမေပးနဲ႔ ဆုိတဲ့ဟာမ်ဳိးေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါဟာ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒပုဒ္မ ၅၈ (ဂ) ကို အတိအလင္း ခ်ဳိးေဖာက္တာပဲ။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီလိုခ်ဳိးေဖာက္ရင္ အေရးယူဖို႔ကိစၥဟာ ရဲတပ္ဖဲြ႔ရဲဲ႕တာ၀န္ပဲေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အေရးမယူတာဟာ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီလိုေျပာတာကို သေဘာက်လို႔လား၊ ရဲကိုပဲ အေရးမယူဖို႔ ေျပာထားသလား က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစားစရာေတြက သို႔ေလာ၊ သို႔ေလာ ေတြ႔ရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲနီးလာမွ ဘာသာေရးကို ခုတုံးလုပ္တဲ့ဟာေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႔လာရတယ္။ အဲဒါဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ဘာသာအတြက္လည္း မေကာင္းဘူး၊ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း မေကာင္းဘူး။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ေ၀ဖန္စရာ ျဖစ္လာေတာ့မယ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ေတာ့ ဒါကို ရပ္တန္းက ရပ္ေစခ်င္တယ္ဗ်ာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ပါ။" အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ႕ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးမႈေတြကို ဗြီဒီယိုဓာတ္ပုံေတြမွာ ေတြ႔တဲ့အခါ ဥပမာ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ဓာတ္ပုံနံေဘးမွာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ပုံတို႔၊ ပါတီဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပုံ သုံးတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တခ်ဳိ႕ေထာက္ျပခ်က္ေတြရွိတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လုိရွိပါသလဲ။ "အမွန္ေတာ့ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးတဲ့ကာလမွာ ဥပေဒက မတားထားတဲ့ဟာေတြ က်ေနာ္တို႔ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ပါတီဆိုတာ သိသာေအာင္ေပါ့။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္တယ္ ဆုိတာကို ျပည္သူလူထု သတိျပဳမိဖို႔ပါပဲ။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကလည္း သူ႔အေဖဆိုေတာ့ သူသုံးတဲ့ဟာကို ဥပေဒတခုခုနဲ႔ တားျမစ္မႈလည္း မရွိဘူး။ ဒါကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းပုံသုံးတယ္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပုံသုံးတယ္ ဆုိၿပီးေတာ့ ေ၀ဖန္တာကေတာ့ အတိုက္အခံဘက္က ေ၀ဖန္တာပဲျဖစ္ပါမယ္။ "ဟိုးအရင္တုန္းကလည္း မဲပုံေပၚမွာ ဦးႏုပုံကပ္ၿပီးေတာ့ ဒါ မဲေတာင္းတာပဲ၊ ယူတာပဲဗ်ာ။ ၁၉၆၀ ေရြးေကာက္ပဲြတုန္းက ဒီလိုပဲ လုပ္တာပါပဲ၊ ဒါက အဓိကအခ်က္ မဟုတ္ပါဘူး၊ မဲေပးတာက ျပည္သူလူထုက သူႀကိဳက္တဲ့သူ သူ႔ဘာသာသူ မဲေပးမွာပဲ။ ဆြယ္တာကေတာ့ ဆြယ္ၾကတာပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ အခုနကေျပာသလို ဘာသာေရးကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဆြယ္တာတို႔၊ လူမ်ဳိးေရးကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဆြယ္တာတို႔ အဲဒီလို ဥပေဒအရ ကန္႔သတ္ထားတာကို လုပ္ရင္သာ အျပစ္ရွိတယ္။ အေရးယူလို႔ရမယ္။ အဲဒီလို ကန္႔သတ္ထားတာ မရွိဘူးဆိုရင္ ဒါကို အျပစ္ရွိတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရဘူး။" ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ပါတီကိုမဲေပးၾကပါ၊ တသီးပုဂၢလကို မဲမေပးဖို႔ ေျပာတာေတြဟာ ၿငိစြန္းမႈရွိေနမလား။ "တသီးပုဂၢလ မဟုတ္ပါဘူး။ လူကိုမၾကည့္နဲ႔ ပါတီကိုၾကည့္ၿပီး မဲေပးပါလို႔ ေျပာလိုက္တဲ့စကားပါ။ အဲဒီေတာ့ လူကိုမၾကည့္နဲ႔ ပါတီကိုၾကည့္ၿပီး မဲေပးပါလို႔ ေျပာတဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႕က သတင္းစာကေနၿပီးေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေ၀ဖန္လာတာလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ‘ဘာျဖစ္လို႔ လူကို မၾကည့္ရမွာတုန္း၊ ေရြးတာက လူကိုေရြးတာပဲ၊ လူကို ၾကည့္ရမွာေပါ့' ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီလို ေ၀ဖန္တာရွိပါတယ္။ တကယ့္တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လူကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ လူကေကာင္းရင္ေတာင္ ပါတီက မေကာင္းလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တို႔ မဲေပးဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ တကယ္လို႔ လူကမေကာင္းသည့္တိုင္၊ အရည္အခ်င္း အားနည္းသည့္တိုင္ ပါတီက သိပ္ၿပီးေတာ့ ေကာင္းတယ္၊ တိုင္းျပည္အက်ဳိးကုိ ေဆာင္ႏိုင္တယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ မဲေပးလို႔ရပါတယ္။ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ လူကိုမၾကည့္နဲ႔ ပါတီကိုၾကည့္ဆိုတာက ဒီမိုကေရစီ အသားေသေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ လူကိုၾကည့္ၿပီး ေရြးေပးတာဟာ မွန္ပါတယ္။ "ဒါကို သီအိုရီတခုအေနနဲ႔ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ လက္ခံပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဒီမိုကေရစီ မရင့္က်က္ေသးဘူး။ အခုလို က်ေနာ္တို႔ အာဏာရွင္စနစ္ကေန ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ကူးေျပာင္းဖို႔ အလြန္အမင္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အားထုတ္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္မ်ဳိး၊ တနည္းအားျဖင့္ တိုက္ပြဲကာလတခုကို ျဖတ္သန္းေနတဲ့ တိုင္းျပည္မ်ဳိး။ ဒီလိုတိုင္းျပည္မ်ဳိးမွာက်ေတာ့ လူကိုၾကည့္ၿပီး ေရြးမယ္ဆိုရင္၊ မဲေတြက ျပန္႔သြားရင္၊ ပါတီတခုဟာ အားနဲ႔အင္နဲ႔ တက္မလာႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အေျပာင္းအလဲဟာ လုပ္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႔ ရဖို႔အတြက္ဆုိလို႔ရွိရင္ ပါတီတခုကို ျပည္သူလူထုက အင္ျပည့္အားျပည့္ ေထာက္ခံမႈေပးမွ က်ေနာ္တို႔က လုပ္လို႔ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ လူကိုမၾကည့္ပါနဲ႔၊ ပါတီကိုၾကည့္ၿပီး မဲေပးပါလို႔ ေျပာတာပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သာဓကလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ၁၉၄၆ ေႏွာင္းပုိင္း  ၄၇ မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေျပာတာရွိပါတယ္။ ‘ဖဆပလကို မဲေပးၾကပါ၊ လူကိုမၾကည့္ပါနဲ႔ ဖဆပလပါတီကိုသာ မဲေပးၾကပါ၊ သူ တႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ လုပ္ေပးမယ္’ ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီလို ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဆိုလိုတာက ဖဆပလကို လူထုက ၿပဳံၿပီးေတာ့ မဲေပးလိုက္တဲ့အတြက္ ဖဆပလဟာ အဂၤလန္သြားၿပီးေတာ့၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ အဂၤလန္သြားၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ေရးေတာင္းတဲ့ အခါမွာ သူ အထက္ကေန ေျပာလို႔ရခဲ့တယ္။ တႏွစ္အတြင္းလည္းပဲ တကယ့္ကို လြတ္လပ္ေရးေပးပါ့မယ္လို႔ ကတိက၀တ္ရခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးလည္း ရခဲ့ပါတယ္။ ဒါ သာဓကေပ့ါဗ်ာ။ အခုလည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္ဟာ ဒီအာဏာရွင္စနစ္ေအာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႔အတြက္ ႐ုန္းထြက္ေနတဲ့၊ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ တိုင္းျပည္ကို တကယ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခ်င္တယ္ဆိုရင္ ပါတီတခု အင္နဲ႔အားနဲ႔ျဖစ္သြားေအာင္ ေထာက္ပံ့ေပးဖို႔ လိုတယ္။" မဲဆြယ္စည္း႐ုံးစဥ္မွာ ယာဥ္ေတြ၊ ဆိုက္ကား၊ ဆိုင္ကယ္ေတြမွာ အလံေတြ တံခြန္ေတြ ေထာင္တာကေရာ ညိစြန္းမႈ တစုံတရာရွိႏိုင္သလား။ “အဲဒါလည္း ဥပေဒအရ မတားထားပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ မဲဆြယ္တဲ့အခါမွာ အဓိကအခ်က္က အဲဒီကုန္က်စရိတ္ေတြကို က်ေနာ္တို႔က စာရင္းထဲမွာ ထည့္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီေနရာမွာ ၂ ပိုင္းရွိတယ္။ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းက သူမဲဆြယ္စည္း႐ုံးတာကို လူေတြသတိျပဳမိေအာင္ဆိုၿပီးေတာ့ ဆိုက္ကားငွားၿပီးေတာ့မွ သုံးတယ္ဆိုရင္ ငွားတဲ့အခကို ကုန္က်စရိတ္ထဲမွာ ထည့္ၿပီးေတာ့ ျပရမယ္၊ မျပလို႔မရဘူး။ ေငြေၾကးထိမ္ခ်န္တဲ့သေဘာျဖစ္သြားမယ္။ “အခုျဖစ္ေနတာက တမ်ဳိး၊ တခ်ဳိ႔ဟာက်ေတာ့ ဆိုက္ကားေတြမွာ အလံေထာင္တာကလည္း စီးပြားေရးသမားကလည္း စတစ္ကာေတြ၊ အလံေတြကို အခုေရာင္းတယ္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ျပည္သူလူထုကလည္း သူ႔သေဘာနဲ႔သူ ၀ယ္ၿပီးေတာ့မွ အန္အယ္လ္ဒီအတြက္ ကမ္ပိန္းလုပ္တာေတြရွိတယ္။ အဲဒီ ၂ ခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ခြဲရမယ္။ တရား၀င္မဲဆြယ္ခြင့္ေပးထားတဲ့ ရက္ေပါင္း ၆၀ အတြင္းမွာေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္မဲဆြယ္ႏိုင္တယ္။ တခ်က္တည္းပဲ ဥပေဒက ဒါေတြ မလုပ္ရဘူးလို႔ ေျပာထားတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးကလြဲရင္ က်န္တာကိုယ္ေကာင္းမယ္ထင္သလို မဲဆြယ္လို႔ရပါတယ္။ အဓိကက တဖက္ကို မတိုက္ခုိက္ဖို႔၊ တဖက္ကို မပုတ္ခတ္ဖို႔။ ဘာသာ၊ သာသနာကို ခုတုံးမလုပ္ဖို႔၊ လူမ်ဳိးကိုခုတုံးမလုပ္ဖို႔ ဒါေတြပဲ ဥပေဒအရ တားထားေတာ့ အဲဒီ တားထားတာနဲ႔ မၿငိစြန္းဘူးဆိုရင္ေတာ့ မိမိႀကိဳက္တဲ့နည္းနဲ႔ မဲဆြယ္လို႔ရပါတယ္။” ႏုိ၀င္ဘာ ၈ ရက္ ေရြးေကာက္ပြဲေန႔ဆိုေတာ့ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးကာလက ဘယ္အခ်ိန္ကာလမွာ အဆုံးသတ္နားရမလဲ။   “မဲဆြယ္စည္း႐ုံးတဲ့ရက္ကို ေကာ္မရွင္က ေၾကညာၿပီးပါၿပီ။ သတိမထားမိလိုက္လို႔ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ႏို၀င္ဘာလ ၆ ရက္ေန႔ ညေန ၆ နာရီအထိပါပဲခင္ဗ်။ ၇ ရက္ေန႔က silent day လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒီေန႔ တေနကုန္လုံး၀တိတ္ေနမယ္ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးတာ မလုပ္ရေတာ့ဘူး။ ၿပီးတာနဲ႔ ၈ ရက္ေန႔က ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္မယ္။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ဆုံး မဲဆြယ္ႏိုင္မယ့္ကာလက ႏို၀င္ဘာလ ၆ ရက္ေန႔အထိပဲ မဲဆြယ္လို႔ရမယ္။  အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ မဲဆြယ္တဲ့အလုပ္ လုပ္လို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္းလုပ္လို႔ရွိရင္ သူက တရားမဲ့ျပဳက်င့္မႈ ျဖစ္သြားမယ္။ တားထားတာကို သူက သြားလုပ္လိုက္တဲ့အတြက္။ အဲဒီလို သတ္မွတ္ထားတဲ့အခ်ိန္ထက္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး မဲဆြယ္တဲ့အေၾကာင္းေၾကာင့္ သူက ႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာင္ သူက တရားမဲ့ျပဳက်င့္ၿပီးေတာ့မွ အႏုိင္ယူတာျဖစ္ပါတယ္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲၿပီးေတာ့ အဲဒီအႏိုင္ရတဲ့အမတ္ကို ျပန္ျဖဳတ္ခ်လို႔ရတယ္။ အမႈဖြင့္ၿပီးေတာ့ ျဖဳတ္လို႔ရတယ္။” ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆႏၵရွင္စာရင္း ကေမာက္ကမအပါအ၀င္ က်န္တဲ့ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ကိစၥေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျမင္ၾကားေတြ႔ရွိသမွ်ကို မွတ္ခ်က္အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေျပာေပးပါခင္ဗ်ာ။ “အခုေလာေလာဆယ္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ မဲစာရင္းကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ မွတ္ခ်က္ေပးရမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီအကူးအေျပာင္းကာလ ၁၉၆၀ ေနာက္ပိုင္း ပထမဦးဆုံး အႀကီးအက်ယ္ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြတပဲြမွာ အေျခခံအက်ဆုံးျဖစ္တဲ့ မဲစာရင္းေတာ္ေတာ္ေလးမွားတာဟာ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပုံရိပ္ကို ေတာ္ေတာ္က်တယ္။ ေကာ္မရွင္ဟာ အရည္အခ်င္း အလြန္အားနည္းတဲ့ ေကာ္မရွင္ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ ပုံေပၚေနတယ္။ အဲဒါ သမၼတမွာ တာ၀န္ရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို ဒါ သမၼတႀကီး ခန္႔ထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေပါ့ဗ်ာ အဲဒါမွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ပါတယ္ တခု။ ေနာက္ ဒုတိယတခုက ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘာသာေရးကို ခုတုံးမလုပ္ရဘူးလို႔ အတိအလင္းဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ထားတဲ့ၾကားထဲကေနၿပီးေတာ့ အဲဒီဥပေဒကို ဂ႐ုမစိုုက္ဘဲနဲ႔ အစုအဖြဲ႔တခုက ဘာသာေရးကို အသုံးခ်ၿပီးေတာ့မွ ဒီေရြးေကာက္ပဲြမွာ ဘာသာေရးကို ခုတုံးလုပ္ၿပီးေတာ့မွ ဆြယ္တာေတြ၊ ေဟာတာေတြ၊ ေျပာတာေတြ လုပ္ေနတာကို အျပစ္မေပးဘဲနဲ႔ ၾကည့္ေနတဲ့ကိစၥကလည္း ႏိုင္ငံတကာက က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္အေပၚမွာ အေတာ္ေလး အထင္အျမင္လြဲမွားမႈ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ပုံရိပ္ကို ေတာ္ေတာ္ေလးထိခိုက္ေစတယ္လို႔ အဲဒီလိုမွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ပါတယ္။"