ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္းသမားေတြဟာ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ ၀တၱရားေႏွာင့္ယွက္ခံေနရ တယ္လို႔  ယူေကအေျခစိုက္ ႏို္င္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ (ေအအိုင္) က  ေထာက္ျပ ေ၀ဖန္လိုက္ပါတယ္။ လာမယ့္ ႏို၀င္ဘာလ ႏိုင္ငံတ၀န္း က်င္းပေတာ့မယ့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္  ျမန္မာ့စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ေအအုိင္အဖြဲ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတာပါ။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ အစိုးရက မီဒီယာလုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ေျဖေလ်ာ့ေပးၿပီး အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြရွိေပမယ့္ ျမန္မာသတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ အသေရပ်က္ေစမႈ၊ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ၀တၱရားေႏွာင့္ယွက္မႈ၊ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်မႈေတြအျပင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာလက အလြတ္သတင္းေထာက္ ကိုပါႀကီးကို  စစ္တပ္က ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္း သတ္ျဖတ္ခဲ့တာလို ထိန္းခ်ုပ္ကန္႔သတ္မႈေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရဆဲပဲလို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အ တြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မီဒီယာသမား ၁၁ ဦး သတင္းအလုပ္ လုပ္ရင္း ေထာင္ခ် ခံခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ကို က်င့္သံုးလုပ္ေဆာင္ ရင္း ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္း ေထာင္ခ် ခံထားရတဲ့ သတင္းသမားေတြကို အျမန္ဆံုးႁခြင္းခ်က္ မရွိ ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ လည္း ေအအိုင္ အဖြဲ႔က ေတာင္းဆို ထားပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းနဲ႔  ျပည္ပအေျခစိုက္ မီဒီယာနယ္ပယ္ အသီးသီးမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ မီဒီယာသမားေတြကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခ်က္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ထုတ္ျပန္ထားတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ကေတာ့ ေအအိုင္အဖြဲ႔ရဲ႕ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြကို ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ “သာမန္အားျဖင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီလိုအစီရင္ခံစာမ်ိဳးေတြကို အေလးထားေလ့မရွိပါဘူး။ ျမန္မာမီဒီယာဖြံ႔ၿဖိဳးူတိုးတက္ေရးအတြက္ အဖြဲ႔အစည္း ၂ ဒါဇင္နီးပါးေလာက္က အစီရင္ခံစာေတြ ထုတ္ေနၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပႆနာကက မီဒီယာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ဆိုတဲ့ ဘက္ကပဲ ခ်ည္းကပ္ၾကတာပါ။” လို႔ ဒီဗြီဘီ အဂၤလိပ္ဘာသာ အစီအစဥ္ကို ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက ေ၀ဖန္သူေတြဟာ ျမန္မာမီဒီယာေတြထဲမွာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ မဆန္တာနဲ႔ စံႏႈန္းအဆင့္အတန္းေတြ မမီတာေတြကိုေတာ့ ေ၀ဖန္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ေနတယ္လုိ႔လည္း ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးက ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံစာနယ္ဇင္းေကာင္စီက ၀ါရင့္အယ္ဒီတာ ဦးသီဟေစာကေတာ့ “ဒါေတြတကယ္တမ္း အရည္အေသြး ျပည့္ျပည့္၀၀နဲ႔ ပညာရွင္ဆန္ဆန္ အလုပ္လုပ္လာႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ေသခ်ာတဲ့ တိုးတက္မႈတခုကို ေရာက္လာမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာက တခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အရည္အေသြးျပည့္၀ဖို႔ တခုတည္းသာမကပဲ စိန္ေခၚမႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါတယ္။” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာသတင္းသမားေတြဟာ ျမန္မာ့လူမႈ၀န္းက်င္မွာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ရတာဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ကထက္ေတာ့ အေျခအေန ပိုေကာင္းလာတယ္လုိ႔  ဦးသီဟေစာက ၀န္ခံေျပာပါတယ္။ “လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးေလးႏွစ္ေလာက္ကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ခုခ်ိန္မွာ ပုဂၢလိက က႑က ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာေတြလို တိုးတက္မႈေတြကို ျမင္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ေလွ်ာက္ရမယ့္ ခရီးက ေ၀းေနတုန္းပါပဲ။” နယ္စည္းမျခား သတင္းသမားမ်ားအဖြဲ႔ (RSF) က ႏွစ္စဥ္ထုတ္ျပန္တဲ့ ကမၻာ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အညႊန္းမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၀ ထဲမွာ ဖိလစ္ပိုင္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံတို႔ေနာက္ အဆင့္ ၁၄၄ နဲ႔ ရပ္တည္ေနခဲ့တာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံေနာက္မွာေတာ့ စင္ကာပူ၊ မေလးရွား၊ လာအိုနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံေတြ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဦးသီဟေစာက “အာဆီယံႏိုင္ငံေတြထဲမွာ က်ေနာ္တို႔က သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ အလယ္အလတ္အဆင့္မွာရွိတယ္။ သာမန္ထက္ နည္းနည္းေလး ပိုတိုးတက္လာတာပဲရွိတာ။ စာရင္းရဲ႕ ထိပ္ပိုင္းကိုေတာ့ မေရာက္ေသးဘူး။” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေအအိုင္အဖြဲ႔ရဲ႕ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသဆိုင္ရာ သုေတသနဒါ႐ုိက္တာ ႐ူးပါ့တ္အေဘာ့တ္က “ျမန္မာျပည္မွာ ဒီကေန႔ ေတြ႔ေနရတာကေတာ့ တိုးတက္မႈ အေရၿခံဳထားတဲ့ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈပါ။ အဆင္မေျပတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေရးသားေဖာ္ျပၾကတဲ့ စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို ႏုတ္ပိတ္ဖို႔  အာဏာပုိင္ေတြက ဖမ္းဆီးတာ၊ ေစာင့္ၾကည့္တာ၊ ၿခိမ္းေျခာက္တာနဲ႔ ေထာင္ခ်တာ စတဲ့လုပ္နည္းေဟာင္းေတြကို အားကိုးေနတုန္းပဲ။” လို႔ ေျပာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျမန္မာသတင္းေလာကမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကေတာ့  ကာကြယ္ေရးပစၥည္းစက္႐ုံသတင္း ေဖာ္ျပခဲ့မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ယူနတီဂ်ာနယ္ သတင္းသမားေတြ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ခ်ခံရတာနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာလမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ သတင္းေထာက္ကိုပါႀကီး အသတ္ခံရမႈေတြျဖစ္ၿပီး ဒါေတြဟာ ျမန္မာသတင္းသမားေတြအတြက္ လံုၿခံဳမႈနဲ႔ အကာကြယ္ ေပးမႈ လိုအပ္ခ်က္ေတြလို႔လည္း သတင္းသမားေတြက ေ၀ဖန္ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ ဦးသီဟေစာကေတာ့ “စစ္မွန္တဲ့ ျမန္မာစာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ရဖို႔ ျဖတ္သန္းရမယ့္ ခရီးက မေ၀းေတာ့ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ တခါတေလမွာ စိတ္ရွည္ရွည္ထားရပါမယ္။” လို႔ ေျပာပါတယ္။