အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်အတွင်းမှာပဲ အလုပ်အကိုင်းသန်းချီ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့အပြင် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးလည်း အကြီးအကျယ် ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံက လူတန်းစာ အလွှာအသီးသီးဟာ စစ်အာဏာသိမ်းခြင်းရဲ့ဆိုးကျိုး စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုဒဏ်ကို ခံစားခဲ့ရပြီး အောက်ခြေလူတန်းစားတွေရဲ့ ဘဝတွေကတော့ အလုပ်အကိုင် ဆုံးရူံးမှုတွေအပြင် ကုန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုကြောင့် ပိုမိုကျပ်တည်းလာခဲ့ပါတယ်။ 

အာဏာသိမ်းခြင်းရဲ့ အကျိုးဆက်အပြင် ကိုဗစ်−၁၉ တတိယလှိုင်းရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုကိုလည်း အလူးအလဲ ခံခဲ့ရပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အလုပ်လက်မဲ့ အရေအတွက်များလာသလို အလုပ်အချိန်နဲ့ လုပ်အားခ လျှော့ချခံရတာကြောင့် မိသားစု၀င်ငွေတွေ လျော့ကျလာချိန် ကုန်စျေးနှုန်းအဆမတန် ကြီးမြင့်မှုဒဏ်က ပြည်သူလူထုရဲ့ နေ့စဥ်ဘ၀အပေါ် ဖိစီးရိုက်ခတ်လာစေပါတယ်။

“အသုံးစရိတ်ကို ပိုလျှော့ပြီးသုံးစွဲနေရတယ်။ ပုံမှန်ရနေတဲ့ ၀င်ငွေထက်လျော့သွားတဲ့အတွက် ကုန်စျေးနှုန်းတွေက တက်တဲ့အခါ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်တာပေါ့။ အလုပ်ချိန် အပြည့်မဆင်းရဘူး။ မဆင်းရတဲ့ရက်တွေအတွက် လစာက ဖြတ်ခံရတယ်။ အဓိကက အိမ်ပိုင်မဟုတ်တော့ စားဖို့ထက် နေဖို့၊ အိမ်လခပေးဖို့ ပိုစိတ်ပူနေရတယ်” လို့ အလုပ်ချိန်လျှော့ချခံခဲ့ရတဲ့ ၀န်ထမ်းတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ်  (ILO) ကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့်အပြင် စစ်တပ်ရဲ့ အာဏာသိမ်းယူမှုကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ အလုပ်အကိုင် ၁ ဒသမ ၆ သန်း ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ 

အဲဒီလို ၀င်ငွေနဲ့အလုပ်အကိုင် ထိခိုက်ခဲ့မှုတွေကြောင့် ပြည်တွင်းစားသုံးသူ၀ယ်လိုအား ဆက်လက် အားနည်းနေမယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ကလည်း ခန့်မှန်ထားပါတယ်။

လက်ရှိမှာ ကျပ်ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းနေခြင်းကြောင့် နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းတဲ့ စက်သုံးဆီနဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းတွေ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်လာသလို ကုန်စည်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစရိတ် မြင့်တက်လာတာကြောင့် အခြေခံစားကုန်တွေအပြင် လူသုံးကုန်ပစ္စည်းစျေးတွေပါ မြင့်တက်နေပါတယ်။

အာဏာမသိမ်းခင်က ရွှေတစ်ကျပ်သားကို ကျပ် ၁၃ သိန်းကျော်ရှိခဲ့ပြီး တစ်နှစ်အကြာမှာ ကျပ် ၁၈ သိန်း ၇ သောင်း ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒေါ်လာငွေလဲနှုန်း တစ်ဒေါ်လာကို ၁၃၀၀ ကျော်ကနေ အခု ကျပ် ၂၀၀၀ ၀န်းကျင်ထိ မြင့်တက်လာပြီး  အာဏာမသိမ်းခင်က ၆၀၀ ဝန်းကျင်ရှိခဲ့တဲ့ စက်သုံးဆီဈေး တစ်နှစ်အကြာမှာ ၁၆၀၀ ကျော်လာပါတယ်။

တစ်ပြည်ကို ၁၈၀၀ တန်ဆန်က ၂၂၀၀ ထိမြင့်တက်လာပြီး၊ စားအုန်းဆီတစ်ပိဿာကို ၂၅၀၀ ကနေ အခုအခါမှာ ကျပ် ၅၀၀၀ ကျော်အထိ မြင့်တက်လာပါတယ်။ ခရမ်းချဥ်သီး တစ်ပိဿာစျေးက အရင်ကျပ် ၇၀၀၊ ၁၀၀၀ ၀န်းကျင်ပဲရှိခဲ့ပေမဲ့ အခု ကျပ် ၂၀၀၀၊ ၂၂၀၀ ထိမြင့်တက်လာပါတယ်။ အာဏာမသိမ်းခင်က ၂၀၀ ကျပ်တန် ခေါက်ဆွဲခြောက်တစ်ထုပ်ဟာ အခုအခါ ၄၀၀ ကျပ် ဖြစ်နေပါပြီ။ ပဲပြုတ် တစ်ဆယ်သားကို ၅၀၀ ကျပ်ကနေ အခု ၈၀၀ ကျပ် ဖြစ်လာပါတယ်။

အရင်က ဓာတ်မြေသြဇာ တစ်အိတ်ကို ကျပ် ၂၀,၀၀၀ ၀န်းကျင်  ရှိပေမဲ့ အခု ကျပ် ၈၀၀၀၀ ထိ တက်လာပါတယ်။ အရင်ကျပ် ၅၃၀၀ သာရှိတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံထုတ် ရေချိုးဆပ်ပြာဆီတစ်ဘူးကလည်း ၈၅၀၀ ကျပ်အထိ မြင့်တက်သွားခဲ့ပါတယ်။

ပင်စင်စားပြည်သူတစ်ဦးက “ရတဲ့ ပင်စင်လစာနဲ့ ကုန်စျေးနှုန်းကြီးတာနဲ့က မကာမိဘူး။ ဒီကြားထဲက ပြသာနာက မီတာခတွေ ဆောင့်တက်လာတာ။ နောက် စား၀တ်နေရေး၊ အရင်က ၂၀၀၀ လောက်ရတဲ့ ပစ္စည်းက ၄၀၀၀ လောက် ပေး၀ယ်ရတယ်။ နှစ်ဆတက်လာတယ်။ ပစ္စည်းက ဒါပဲ။ ပိုက်ဆံက ပိုထွက်သွားတယ်၊ ပင်စင်လစာလည်း တိုးမလာဘူး။ အဲဒီလို အခက်အခဲတွေ ရှိတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေကြောင့် လုံခြုံရေးစိုးရိမ်မှုတွေ၊ အသွားအလာ ကန့်သတ်ချက်တွေ၊ အတားအဆီး၊ အစစ်အဆေး ကိစ္စရပ်တွေကလည်း ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို နှောင်းနှေးကြန့်ကြာစေပြီး သယ်ယူစရိတ် ပိုမြင့်တက်စေကာ ကုန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုအပေါ် တွန်းအားဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ မူလတောင်သူစျေးနဲ့ စားသုံးသူ ပေး၀ယ်ရတဲ့ စျေးနှုန်းကို အဆမတန် ကွာဟလာစေပါတယ်။

အခုလို သွင်းအားစုအပိုင်းနဲ့ ၀ယ်လိုအားတို့မှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေသေးတာက လုပ်ငန်းတွေ လည်ပတ်မှုအပေါ် အတားအဆီး ဖြစ်နေဆဲဖြစ်ပြီး စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တွေ လျော့ကျလာတာ၊ အလျင်အမြန် ကုန်စျေးနှုန်းဖောင်းပွလာတာနဲ့ ချေးငွေရရှိနိုင်မှု နည်းပါးလာတာတို့ကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာ ဖူလုံနိုင်မှုကိုလည်း ပိုမိုဆိုး၀ါးလာစေနိုင်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ် အစီရင်ခံစာက ဆိုထားပါတယ်။

ရေရှည်မှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ အခြေအနေတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်မှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပြီး ဆင်းရဲမွဲတေမှု ပမာဏဟာလည်း ကိုဗစ်−၁၉ ကူးစက်ရောဂါ မဖြစ်ပွားခင်ကထက် အခုအခါမှာ နှစ်ဆ ပိုမိုများပြားလာတယ်လို့လည်း ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ခန့်မှန်ထားပါတယ်။

အခုလက်ရှိမှာလည်း နိုင်ငံအနှံ့အပြား မတည်ငြိမ်မှုတွေကြောင့် စိုက်ပျိုး၊ ရိတ်သိမ်း၊ ထုတ်လုပ်မှု ကွင်းဆက်တွေ ထိခိုက်နေရပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်းမှာ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှု ထိခိုက်တာ၊ ကုန်ဈေးနှုန်း ဆက်လက် ကြီးမြင့်တာတွေ ကြုံရနိုင်တယ့် အလားအလာတွေ ရှိတယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက စိုးရိမ်နေပါတယ်။