လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေဟာ နိုင်ငံ့အရေးကို ဆင်ခြင်စူးစမ်းနိုင်စွမ်းမရှိသူ စစ်ဗိုလ်တဦးရဲ့ အရူးထမှုကြောင့် ကပ်ကြီးသုံးပါးဘေးနဲ့ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရပြီ ဖြစ်တယ်။ အချုပ်အခြာအာဏာ သဘောနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကဏ္ဍ အရေးကြီးပုံကို လုံးဝနားမလည်ဘဲ တိုင်းပြည်ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းယူခဲ့တာကြောင့် နိုင်ငံနဲ့ပြည်သူတရပ်လုံး ဒုက္ခပင်လယ်ဝေနေကြရပြီ ဖြစ်တယ်။

အခု စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၅ လနီးပါးရှိလာချိန်မှာ အရင်ဆုံး လဲပြိုတာက စီးပွားရေးကဏ္ဍဖြစ်တယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ရင် အာဏာကို လွယ်လွယ်ရလိမ့်မယ်လို့ ထင်ခဲ့တဲ့ အာဏာရူး တယောက်ရဲ့ အိပ်မက်ဟာ ဒီကနေ့ ဂျန်ဇီး လူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ့ ဆန့်ကျင်တော်လှန်မှုကို တွေ့ကြုံလိုက်ရတယ်အခါ သွေးပျက်သွားပြီ ဖြစ်တယ်။ သွေးပျက်သွားတယ်လို့ ဆိုရတာက လုပ်သမျှအလုပ်တွေ၊ ဆင်သမျှ ဗျူဟာတွေနဲ့ ချလိုက်သမျှ ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်းဟာ အလွဲလွဲ အချော်ချော် ဖြစ်နေတာ မြင်နေကြရလို့ပါပဲ။ တရုတ်နဲ့ ရုရှားကို အားထားလိုက်တဲ့ အချက်ကတော့ အဆိုးရွားဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက် အမှားပေပဲ။

ဆုံးဖြတ်ချက်တိုင်း လွဲချော်နေတယ်လို့ ပြောရတာက မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ဒုတိယလှိုင်းနဲ့ အကြိတ်အနယ် ရင်ဆိုင် ရုန်းကန်တိုက်ပွဲဆင်နေရချိန်မှာ  ဆင်ခြင်တုံတရားမဲ့စွာ အာဏာသိမ်းခဲ့လို့ ဖြစ်တယ်။ အာဏာသိမ်းရခြင်း အကြောင်းရင်းကလည်း အကျင့်ပျက်ခြစားပြီး ပိုင်ဆိုင်လာတဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကျေးရွာဇနပုဒ်က လယ်သမား ယာသမားတွေကအစ ကျောင်းသားလူငယ်တွေအထိ သိကြတယ်။ 

ဒီဆင်သေကို ဆိတ်သားရေနဲ့ဖုံးကွယ်ဖို့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို အပြစ်မရှိအပြစ်ရှာခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ် တရားမျှတမှု ရှိကြောင်း ပြည်တွင်း ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်အဖွဲ့တွေတင်မက၊ နိုင်ငံတကာစောင့်ကြည့်အဖွဲ့တွေက ထောက်ခံ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ဖြစ်တယ်။ ဒါကိုပဲ အာဏာရူးသူပီပီ တရုတ်နဲ့ ရုရှား မီဒီယာတွေမှာ ရွေးကောက်ပွဲ တရားမျှတမှု မရှိလို့ အာဏာသိမ်းရတဲ့အကြောင်း ထပ်တလဲလဲ လိမ်ပြောနေတာဟာလည်း အရှက်ကင်းမဲ့ကြောင်း ပေါ်လွင်နေတယ်။ 

အာဏာသိမ်းပြီးပြန်တော့လည်း အုပ်ချုပ်နိုင်တဲ့ အရည်အချင်းနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ တရွေးသားတောင် မရှိ။ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ချင်ရင် ပြည်သူက ယုံကြည်လက်ခံနိုင်ဖို့ လိုတယ်။ ရှေးစကားနဲ့ပြောရရင် ဘုရင် လုပ်ချင်ရင် မင်းကျင့်တရားနဲ့ ညီညွတ်ရမယ်။ ပြည်သူလူထုကို ရင်ဝယ်သားကဲ့သို့ သဘောထားရမယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ နေ့စဉ် စားဝတ်နေရေးဘဝကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရမယ်။ ပြည်သူတွေကို မိမိတို့နိုင်ငံအတွင်း လုံလုံခြုံခြုံ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း နေထိုင်သွားလာနိုင်အောင် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရမယ်။ ပြည်သူတွေရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝ လုံခြုံဖို့ဆိုတာ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု ရှိဖို့လိုတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကနေ့ အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ ဘုရင်ရူးရဲ့ စစ်တပ်ဟာ ပြည်သူလူထုကို ရင်ဝယ်သားကဲ့သို့ သဘောမထားရုံမက၊ တရားဥပဒေကို နင်းချေပြီး၊ ပြည်သူကို ရန်သူသဖွယ် လက်နက်အားကိုးနဲ့ လိုက်လံပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်နေတာ ကမ္ဘာသိ ဖြစ်တယ်။ 

ပြည်သူတွေ အေးအေးချမ်းချမ်း လုပ်ကိုင်နေထိုင်စားသောက်နိုင်အောင် ကူညီကာကွယ်ရမယ့်အစား ပြည်သူ့အိမ်ရာတွေထဲအထိ ဥပဒေမဲ့ သေနတ်တကားကားနဲ့ ကျူးကျော်စီးနင်း ဝင်ရောက်တယ်။ ငွေကြေးနဲ့ အဖိုးတန်ပစ္စည်းတွေကို လူယူတယ်။ ရံဖန်ရံခါ ပစ္စည်းယူရုံမက လူကိုပါ သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ်တာတွေ လုပ်သေးတယ်။ တရားဥပဒေစိုးမိုရေးကို ဘုရင်လုပ်လိုသူ အာဏာရူးကိုယ်တိုင်က ချိုးဖျက်ခဲ့တယ်။ စစ်ကောင်စီ တပ်သားတွေဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ အမျိုးမျိုး ကျူးလွန်တယ်။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေက်မှုတွေ အမျိုးမျိုး လွန်ကျူးတယ်။ ဒါကြောင့် ကျင့်ဝတ်နဲ့ညီတဲ့ စစ်တပ် မဟုတ်တော့ဘဲ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်လေ့ရှိတဲ့ အကြမ်းဖက်ဂိုဏ်းကြီး ဖြစ်လာတယ်။ 

အနီးဆုံး ဥပမာတခုကတော့ မကွေးတိုင်း၊  ပေါက်မြို့နယ်၊ ကင်းမရွာကို ဇွန် ၁၅ ရက် ညနေပိုင်းက အကြမ်းဖက်စစ်တပ်က  မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ရာမှာ အသက် ၉၀ ဝန်းကျင် သက်ကြီးရွယ်အို အဘိုး အဘွား လင်မယားနှစ်ယောက် မီးလောင်ကျွမ်း သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း ဒီဗွီဘီသတင်းအရ သိရတယ်။ ဒါ့ပြင် ကင်းမရွာကို စစ်တပ်က ဝင်ရောက်မီးရှို့လို့ အိမ်ခြေ ၂၄၀ လောက် ရှိတဲ့ အနက် ၁၅ အိမ်လောက်သာကျန်ပြီး တရွာလုံး မီးလောင်ပြာကျသွားခဲ့တယ်။ အဲဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်ဟာ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာဇဝတ်မှုတွေကို ဆက်ပြီး ကျူးလွန်နေတယ်လို့ မြန်မာ နိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးက  ပြောကြားလိုက်တယ်။

ဇွန်လ ၁၅ ရက်က မကွေးတိုင်း၊  ပေါက်မြို့နယ်၊ ကင်းမရွာ တရွာလုံးကို   အကြမ်းဖက် စစ်တပ်က မီးရှို့လိုက်တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေအရ စစ်တပ်ဟာ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို ဆက်လက်ကျူးလွန်နေကြောင်းနဲ့  မြန်မာပြည်သူတွေအပေါ် အလေးထားမှုမရှိကြောင်း ထပ်လောင်းဖော်ပြနေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ဗြိတိန်သံရုံး ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်မယ်လို့ မြန်မာစစ်တပ်က အာဆီယံအဖွဲ့ကြီးကို ကတိပြုခဲ့ပေမယ့် အဓိကအရေးပါတဲ့ဒေသတွေမှာ တင်းမာမှုတွေ လျော့ပါးအောင် စစ်တပ်ဘက်က ကြိုးစားမှု မရှိကြောင်း တွေ့နေရတယ်။ နိုင်ငံတလွှား အကြမ်းဖက်မှုတွေ တိုးလာနိုင်ကြောင်း သတိပေးလိုက်သလို လူအများအပြား သေဆုံးပြီး လူသားချင်းစာနာမှု အခြေအနေတွေ ပိုဆိုးမလာအောင် ကာကွယ်သင့်တယ်” လို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Michelle Bachelet က တောင်းဆိုလိုက်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ ဒုတိယပြောခွင့်ရ မစ္စတာ Farhan Haq က ပြောကြားခဲ့တယ်။ (ဗွီအိုအေသတင်း)။

ကယားပြည်နယ်လို နေရာမျိုးမှာ မြန်မာစစ်တပ်က လက်နက်ကြီးတွေ သုံးပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်သူတွေကို ဆက်ပြီး အကြမ်းဖက် ဖြိုခွဲနေတယ်။ လူသားဒိုင်းသဖွယ် အသုံးပြုနေတယ် ဆိုတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ သတင်းတွေရကြောင်းလည်း ပြောတယ်။ အခုလို မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လက်ရှိ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ လူ့အခွင့်ရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်တန့်ဖို့ တခြား သြဇာကြီးတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ အာဆီယံအပါအဝင် ဒေသဆိုင်ရာသံတမန်ရေး ကြိုးစားမှုတွေ တိုးလုပ်ဖို့လည်း ပန်ကြားခဲ့တာ တွေ့ရတယ်။ 

ဒါ့အပြင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ CRPH က ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG နဲ့ရော အရပ်ဘက်လူမှုလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပါ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှု လုပ်ဖို့ အရေးတကြီး လိုအပ်နေတယ်လိ်ု့လည်း ပြောကြားခဲ့တယ်။ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ရမယ့်အစား စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်သူတွေကို အကြမ်းဖက်သူတွေ အဖြစ်ကြေညာပြီး ကြီးလေးတဲ့ အပြစ်ဒဏ်တွေ ပေးနေကြောင်းနဲ့ အခု စစ်တပ် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ ၄ လ အတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဒီမိုကရေစီလျော့ပါးလာပြီး လူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာ ဆိုးဝါးတဲ့ အနေအထား ရောက်သွားတာတွေ့ရတယ်လို့လည်း ပြောထားတယ်။

ဒီအတောအတွင်း ဗြိတိန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်း ကွန်းဝေါလ်နယ်ဒေသက ကာဘစ်(စ်) ကမ်းခြေမှာ ဇွန် ၁၁ ရက်ကနေ ၁၃ ရက်အထိ G7 ထိပ်သီးအစည်းအဝေး ၃ ရက်ကြာ ကျင်းပခဲ့တယ်။ အစည်းအဝေးနောက်ဆုံးနေ့မှာ G7 ခေါင်းဆောင်တွေက ကြေညာချက်တစောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း အိန္ဒိယ ANI သတင်းက ဖော်ပြခဲ့တယ်။ အစည်းအဝေးမှာ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းခံထားရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအရေးကို အလေးထား ဆွေးနွေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် စစ်ကောင်စီရဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက အရပ်သား ပြည်သူတွေကို အကြမ်းဖက်မှုတွေအပေါ် G7 ထိပ်သီး  ၇ နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်တွေက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချခဲ့ကြကြောင်း Carbis Bay ကြေညာစာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားတယ်။ ဒိအပြင် တရားလက်လွတ် ဖမ်းဆီးထားသူတွေကို အမြန်ဆုံး ပြန်လွှတ်ပေးဖို့လည်း တောင်းဆိုလိုက်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးနဲ့ဒီမိုကရေစီရရှိရေးအတွက် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆောင်ရွက်မှုကို ထောက်ခံပံ့ပိုးသွားမယ်လို့ ဆိုတယ်။ အစည်းအဝေးအပြီး ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ အချက် (၇၀) ပါ “ကာဘစ်(စ်) ဂျီ-ဆဲဗင်း ထိပ်သီးညီလာခံ ကြေညာချက်” ရဲ့ အပိုဒ် ၅၉ မှာ ဂျီ-ဆဲဗင်း နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးကို အတတ်နိုင်ဆုံး ကူညီပံ့ပိုးပေးသွားမယ့်အကြောင်းလည်း ဖော်ပြပါရှိတယ်။ (ဒီဗွီဘီ သတင်း)။ 

ဂျီ-ဆဲဗင်းနဲ့ ကမ္ဘာ့ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ကို စစ်ကောင်စီ နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေ စာသင်ကျောင်းတွေမှာ တပ်စွဲထားတဲ့ကိစ္စအပေါ် UNICEF ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ကိုလည်း မျှတမှုမရှိဘူးလို့ မြန်မာစစ်ကောင်စီက ဝေဖန် အပြစ်တင်တာလည်း တွေ့ရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စာသင်ကျောင်းတွေ တိုက်ခိုက်ခံရတဲ့ကိစ္စ UNICEF ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ စာသင်ကျောင်းတွေကို စစ်တပ်က တပ်စွဲထားတဲ့ကိစ္စ အလေးပေးပြောဆိုထားလို့ မျှတမှုမရှိဘူးလို့ စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ဇွန်လ ၁၁  ရက်နေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောသွားခဲ့တယ်။ 

မကြာသေးခင်ကာလတွေအတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားတဲ့အပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ မြန်မာနိုင်ငံဌာနေရုံးက ပြောဆိုထားတာ တွေ့ရတယ်။ 

“မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုမှာ တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ အဲဒီလို ချိုးဖောက်မှုတွေအတွက် အမိန့်ပေးသူ အထက်အရာရှိ အဆင့်ဆင့်ကို အရေးယူဖို့ မြန်မာနိုင်ငံ ကုလသမဂ္ဂရုံးခွဲက တောင်းဆိုပါတယ်” လို့  ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားတယ်။  

စစ်တပ် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ လုံခြုံရေးတပ်တွေက နိုင်ငံတဝန်းမှာ အရပ်သားတွေကို ဆက်လက်ဖိနှိပ်နေတာဟာ ကြီးမားတဲ့ ဒေသတွင်းရိုက်ခတ်မှုတွေကို ထပ်ဖြစ်လာစေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာက တညီတညွတ်ထည်း တုံ့ပြန်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres က တောင်းဆိုကြောင်း အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ ပြောခွင့်ရ Stephane Dujarric က ဇွန်လ (၁၇) ရက်နေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောတယ်။

ဇွန်လ ၁၈ ရက်က ကျင်းပတဲ့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ ညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို လက်နက်တွေ တင်ပို့မှု ရပ်တန့်ဖို့၊ မြန်မာ စစ်တပ်အနေနဲ့ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာ ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်တွေကို လေးစားဖို့ နဲ့ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တိုက်တွန်းကြောင်း resolution ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့တယ်။ ဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းကို မဲခွဲဆုံးဖြတ်ရာမှာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၁၁၉ က ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြပြီး၊ ဘီလာရုစ်နိုင်ငံ တနိုင်ငံတည်းက ကန့်ကွက်မဲပေးခဲ့တယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းကို တရုတ်၊ ရုရှားနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ထဲက ဘရူနိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံတွေအပါအဝင် ၃၆ နိုင်ငံက မဲမပေးပဲ နေခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ထဲမှာ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူတွေကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နှင်းမှုနဲ့ အင်တာနက် ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကို ကန့်သတ် ချုပ်ချယ်မှု ရပ်တန့်ဖို့ မြန်မာစစ်တပ်ကို တောင်းဆိုထားတယ်။ ဧပြီလက အာဆီယံညီလာခံမှာ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်က အာဆီယံနိုင်ငံတွေကို သဘောတူထားတဲ့ အချက်ငါးချက်ကို အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖော်ပေးဖို့လည်း အထွေထွေညီလာခံက တောင်းဆိုထားတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ လုံလောက်မှု မရှိပေမယ့် တိုးတက်မှုတခုလို့တော့ ဆိုနိုင်တယ်။ 

ဒီအတောအတွင်း အာဆီယံရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေဟာ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီကို အကာအကွယ်ပေးရာရောက်နေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ Amnesty International က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ပြီး ဝေဖန်ထားတာ တွေ့ရတယ်။ (RFA သတင်း)။ အခုဆိုရင် မြန်မာပြည်သူ သန်းပေါင်းများစွာဟာ အာဆီယံအဖွဲ့အပေါ်မှာ ယုံကြည်မှု ပျက်ပြားလာနေတယ်လို့ Amnesty International အဖွဲ့က ဆိုတယ်။ 

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိက “မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ပြန်လည်စတင်ဖို့ တရုတ်နိုင်ငံက လိုလားတဲ့အတွက်၊ အာဆီယံနဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ဖို့အသင့်ရှိတယ်” လို့ တရုတ်နိုင်ငံ ချုံကျင်းမြို့မှာ ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့ က ပြောကြားခဲ့တယ်။ ဇွန်လ ၅ ရက်နေ့က အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီ အကြီးအကဲ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံ အမတ်ချန်ဟိုင်းတို့ နေပြည်တော်မှာ တွေ့ဆုံစဉ် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်းရေး အခြေအနေကြောင့် တရုတ်-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးကို ပျက်ယွင်းစေမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့တယ်။ 

အဲဒီတွေ့ဆုံမှုကို တရုတ်သံရုံးရဲ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်မှာ မင်းအောင်လှိုင်ကို မြန်မာနိုင်ငံ အကြီးအကဲ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်လို့ သုံးနှုန်းခဲ့တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ သဘောထားဟာ အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွေကို မသိကျိုးကျွံ လုပ်ရုံမက အားပေးကူညီနေတာ ထင်ရှားတယ်။ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီကို မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားဝင် အစိုးရအဖြစ် လက်ခံတဲ့ သဘောဖြစ်တယ်။ ဆီးရီးယားပြဿနာမှာ ရုရှားက အာဆတ်ကို ရုပ်သေးအဖြစ် ကြိုးကိုင်ခဲ့သလို၊ အခုလည်း တရုတ်က မြန်မာနိုင်ငံကို အပိုင်စီးနိုင်ဖို့ မင်းအောင်လှိုင်ကို ကြိုးကိုင်လိုက်တဲ့ သဘောဖြစ်တယ်။

ဒီအကြောင်းအချက် အခြေခံတွေအရ မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်တဲ့ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီဟာ ပြည်သူလူထုကို အုပ်ချုပ် မင်းလုပ်လိုသော်လည်း မင်းကျင့်တရားဆိုတာ ဘာမှန်းမသိဘဲ၊ သေနတ်ရှိရင် တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ်လို့ရတယ်လို့ ထင်နေပုံရတယ်။ ဒါကြောင့် G7 စက်မှုထိပ်သီးနိုင်ငံတွေက မင်းအောင်လှိုင်ကို နိုင်ငံခေါင်းဆောင်အဖြစ် အသိအမှတ်မပြုရုံမက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲက ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့တဲ့ အရပ်သားအစိုးထံ အာဏာပြန်အပ်ဖို့ ဖိအားပေးနေခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ တရုတ်နဲ့ ရုရှားကို အားကိုးပြီး မတရားသိမ်းယူထားတဲ့ အာဏာကို အတင်းဖက်တွယ်နေဆဲ ဖြစ်တယ်။ ဒီလိုနဲ့ ဂျီဆဲဗင်းနိုင်ငံ အုပ်စုနဲ့ ရုရှားနဲ့တရုတ်တို့အကြား မြန်မာ့အရေးဟာ ချိန်ကိုက်ဗုံးတလုံး ဖြစ်လာနေ တယ်။ 

အနှစ်ချုပ်ရရင် နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ ပါ၀င်ဆင်နွှဲနေကြတဲ့ ဂျန်ဇီးလူငယ်တွေနဲ့ ဒီမိုကရေစီဘက်တော်သားတွေ အနေနဲ့ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံအားပေးနေတဲ့ ရုရှားနဲ့ တရုတ် ခေတ်သစ်နယ်ချဲ့သမားတို့ရဲ့ အန္တရာယ်စက်ကွင်းကိုလည်း လျှော့မတွက်မိကြဖို့ လိုတယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်နဲ့ ပြည်သူလူထုအကြား ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်တာကြောင့် ပြည်သူတွေ သွေးစည်းညီညွတ်မှု ခိုင်မာဖို့နဲ့ သွေးခွဲသပ်လျှိုမှုတွေ အထူးသတိပြုဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ။

နန္ဒလင်းရှိန်