“ကိုယ္ေတြေတာင္ မုဒိမ္းက်င့္စိတ္ေပါက္ၿပီ” “ သူလုပ္မွပဲ ၃၇၆ ကို ဖိတ္ေခၚေနသလို” ဆုိတဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ဘုိရာ ေခၚ မသက္သက္ေဝရဲ႕ ပံုဟာ လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာ ပ်ံ႔ႏွံ႔ေနခဲ့ပါတယ္။ ကာယဗလမယ္တဦးအျဖစ္ လူသိမ်ားတဲ့ ဘိုရာဟာ  “မုဒိမ္းမႈမွန္သမၽွ ထိေရာက္စြာ အေရးယူပါ” ဆုိတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမွာ ပါဝင္ခဲ့စဥ္ ေဘာင္းဘီတုိနဲ႔ အက်ႌခ်ဳိင္းျပတ္ဝတ္ၿပီး စာေစာင္ေတြ ျဖန္႔ေဝေနတဲ့ပုံေတြကို လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာ လူတခ်ိဳ႕က ျဖန္႔ေဝခဲ့တာပါ။ ခ်ဳိင္းျပတ္နဲ႔ ေဘာင္းဘီတိုဝတ္ၿပီး လႈပ္ရွားမႈလုပ္ရင္ ပတ္ဝန္းက်င္က ဘယ္လို ေတြးၾကမလဲ၊    ဘယ္လုိ ျမင္ၾကမလဲဆုိတာ သိလုိတဲ့စိတ္ေၾကာင့္ ဒီလိုဝတ္လုိက္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဘိုရာက ဆိုပါတယ္။ ဘိုရာဟာ ခ်ဳိင္းျပတ္နဲ႔ ေဘာင္းဘီတုိ ဝတ္ဆင္ကာ အိမ္ကေန စထြက္ခ်ိန္ကစၿပီး လမ္းတေလၽွာက္လံုး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိပါးေႏွာင့္ယွက္မႈ (Sexual Harassment) လုပ္ၾကတာကို ခံရေၾကာင္း၊    ျဖတ္သြားသမၽွ ေယာက်္ားအမ်ားစုက “ဝတ္မေနပါနဲ႔ေတာ့ကြာ” “လန္းတယ္ေနာ္..လွခ်က္” စတဲ့ ႏႈတ္သရမ္းမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ “မိန္းကေလးေတြ ဘယ္လုိ ဝတ္ေန ဝတ္ေန စေနာက္ခံေနရတာပါပဲ။ ဘိုရာ ေဘာင္းဘီရွည္၊    စကပ္ဒူးဖံုးဝတ္လည္း စခ်င္ရင္ စေနာက္ခံရတာပဲ။ က်မအဝတ္အစားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အတိုက္အခံလုပ္တာ ေယာက်္ားေလးေတြ မ်ားတယ္” လုိ႔  ဘိုရာက ေျပာျပပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး ဘိုရာဟာ ေဘာင္းဘီတိုနဲ႔ အက်ႌခ်ဳိင္းျပတ္ဝတ္ၿပီး လက္ကမ္းစာေစာင္ေတြ ျဖန္႔ေဝေနခ်ိန္မွာ ျဖတ္သြားသမၽွ ေယာက်ာ္းႀကီးငယ္ အရြယ္မေရြး အမ်ားစုက  “မုဒိမ္းမႈ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္လည္း ေျပာေသးတယ္.. ဝတ္ထားတာက ဘယ္လိုႀကီးလဲဟ” ဆိုတဲ့ အၾကည့္ေတြနဲ႔ လက္ကမ္းေပးတဲ့ စာေစာင္ကို လွမ္းယူရင္း ဘိုရာ့ကို အၾကည့္ေပါင္းတေထာင္နဲ႔ ၾကည့္ခဲ့ၾကတယ္လို႔လည္း ဘိုရာက ျပန္လည္ေျပာျပပါတယ္။ စိတ္မေကာင္းစရာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မုဒိမ္းမႈျဖစ္ပြားေနတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ အရက္ေသ စာေသာက္စားလို႔၊    အဝတ္အစား အတုိအျပတ္ေတြ ဝတ္ဆင္လို႔ မုဒိမ္းမႈေတြ တိုးပြားလာရျခင္းျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ေကာက္ခ်က္နဲ႔ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ မုဒိမ္းမႈေတြ က်ဴးလြန္ရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းက မိန္းကေလးေတြရဲ႕ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေၾကာင့္ျဖစ္လို႔ ဒါကို ဆရာသမား၊    လူႀကီးမိဘနဲ႔ မီဒီယာေတြက ဝိုင္းဝန္းတည့္မတ္ေပးၾကရမယ္လုိ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႔ကလည္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါ့အျပင္ အစိုးရသတင္းစာေတြမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ မတတ္တဲ့အတြက္ အဝတ္အစား လံုၿခံဳေအာင္ အရင္ဝတ္ပါဆိုတဲ့ ကာတြန္းသ႐ုပ္ေဖာ္ပံုေတြ ပါလာတဲ့အေပၚမွာလည္း လူေတြက ေဝဖန္ေနၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေၾကာင့္ မုဒိမ္းမႈ ျဖစ္ပြားရတယ္ဆိုတဲ့ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို လူ႔အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြက ကြန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ ညီမၽွျခင္းျမန္မာ ဒါ႐ုိက္တာဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက “က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ ဒီလုိသံုးသပ္ခ်က္ကို မွားယြင္းတယ္လုိ႔ ယူဆတယ္။   က်ဴးလြန္တဲ့ သူအေပၚမွာ အမ်ားႀကီးေပၚ မူတည္တယ္။ မိန္းကေလးဆိုရင္ က်ဴးလြန္လို႔ရတယ္။ ကေလးဆုိရင္ က်ဴးလြန္လို႔ ရတယ္။ ဆိုတဲ့ စိတ္ထားမ်ိဳး ရွိေနရင္ေတာ့ က်ဴးလြန္မွာပဲ” လို႔ ဆုိပါ တယ္။ ဆက္လက္ၿပီး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက “အဝတ္အစားကို ေျပာရင္ အဝတ္အစား လံုလံုၿခံဳၿခံဳဝတ္ထားရင္ မုဒိမ္းမႈ မျဖစ္ဘူးလား။  အဝတ္အစားေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ေျပာရင္ အသက္ ၃ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြကို က်ဴးလြန္တာကို ဘယ္လုိေျပာမွာလဲ။ ကေလးက ျမႇဴဆြယ္ဖုိ႔လည္း အေၾကာင္းမရွိဘူး။ က်ဴးလြန္ခံရတဲ့သူအေပၚမွာထက္ က်ဴးလြန္တဲ့သူ စိတ္ထားက ပိုၿပီးေတာ့ အဓိကက်တယ္” လို႔  ေျပာပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ မတတ္တဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေစာ္ကားခ်င္တဲ့စိတ္ေတြ ျဖစ္လာတယ္ဆုိတဲ့ ေစ့ေဆာ္မႈေၾကာင့္ မုဒိမ္းမႈ ပိုမ်ားလာတယ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ ေတြက ေထာက္ျပေျပာဆိုပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ဘယ္လုိစိတ္ထားပဲရွိရွိ ေစာ္ကားစရာ မဟုတ္ဘူးဆုိရင္ အမ်ဳိးသမီးဘဝ ပိုၿပီးလံုၿခံဳလာမယ္လုိ႔လည္း သူတို႔က ထပ္မံေျပာပါတယ္။ “အမ်ိဳးသားေတြကို မယံုရဘူးဆုိတဲ့ စိတ္ထားမ်ိဳးရွိေနမယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ အမ်ိဳးသားဂုဏ္ကို ထိခိုက္သလို အမ်ိဳးသမီးေတြဘဝလည္း ဘယ္ေတာ့မွ လံုၿခံဳမယ္ မထင္ဘူး။ စိတ္ထားက အရမ္းအေရးႀကီးတယ္” လုိ႔လည္း ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ဆက္လက္ေျပာပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး Justice House (တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးနဲ႔ တရားမၽွတမႈစီမံခ်က္) မန္ေနဂ်ာ ဦးေဝမိုးလႈိင္က “အမ်ိဳးသမီးေတြ အဝတ္အစား ေရြးခ်ယ္ ဝတ္တာကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒီလို မုဒိမ္းမႈေတြျဖစ္လာတာကို လက္မခံဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဘယ္လို ဝတ္စားေနပါေစ၊    အမ်ိဳးသားတေယာက္က ထိန္းသိမ္းသင့္ ထိန္းသိမ္းထိုက္တဲ့ ကိုယ္က်င့္တရား ၿမဲမယ္ဆုိ မုဒိမ္းမႈက ျဖစ္လာမယ္ မထင္ဘူး” လို႔လည္း မွတ္ခ်က္ ျပဳလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာလူ႔ေဘာင္မွာ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထုံးစံ ဆိုတဲ့ ေရွးရိုးစြဲအယူအဆေတြနဲ႔  တဖက္ပိတ္အျမင္ေတြ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ လႊမ္းမုိးေနတဲ့အတြက္ ဒီလိုအျမင္ေတြကို အေျခခံၿပီး ျပည္ထဲေရးက ထုတ္ျပန္တယ္လုိ႔ ယူဆေၾကာင္းလည္း ဦးေဝမိုးလႈိင္က ေျပာပါတယ္။ လူတေယာက္ခ်င္းစီ ႀကီးျပင္းလာတဲ့ အသိုင္းအဝန္း၊    ခံယူခ်က္ေတြ မတူညီၾကဘဲ သင္ၾကားေပးတဲ့ ပညာေရးစနစ္နဲ႔ ရရွိတဲ့ဗဟုသုတေတြေတြအေပၚလည္း မူတည္ေၾကာင္း၊     လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလံုး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲလာဖို႔ လုိအပ္ေၾကာင္းလည္း ဦးေဝမိုးလႈိင္က ဆုိပါတယ္။ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ေစာ္ကားမႈ ျဖစ္လာရင္ “ဘယ္လုိ ေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္းနဲ႔ ဘယ္သူေတြကို အကူအညီ ေတာင္းသင့္လဲ” ဆုိတဲ့ အသက္အရြယ္  ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ကုိက္ညီတဲ့ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အသိပညာေပးမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုိအပ္ ေၾကာင္းလည္း လူ႔အခြင့္အေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို မိဘေတြက စသင္ၾကားတဲ့ေနရာမွာ မွားယြင္းမႈေတြ ရွိေနေၾကာင္း၊    မိန္းမ ေကာင္းဆိုရင္ “ဗုိင္းေကာင္း ေက်ာက္ဖိ” ျဖစ္ေနရမယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆေတြကလည္း ေျပာင္းလဲသင့္ေၾကာင္း ဘိုရာ က ဆုိပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သားေယာက်္ားေလး ေမြးဖြားလာရင္ မိဘေတြ လက္သံုးစကားျဖစ္တဲ့ “သားေယာက်္ားေလးပဲကြာ၊    ဘာျဖစ္လဲ လုပ္ပါေစ” ဆုိတဲ့စကားေတြနဲ႔ သင္ၾကားမႈေၾကာင့္ မိန္းကေလးအေပၚ ေလးစားမႈ မရွိေတာ့ေၾကာင္း ဘိုရာက ေထာက္ျပပါတယ္။ “အဓိကက  စိတ္ဓာတ္ကိုပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေၾကာင့္ မုဒိမ္းမႈ မ်ားလာတယ္ဆိုရင္ သက္ငယ္ မုဒိမ္းမႈေတြမ်ားလာတာ၊    လမ္းေဘးကေလးေတြ အႏိုင္က်င့္ခံရတာေတြ၊ အဘြားအရြယ္ မိန္းမသားေတြ၊ စိတ္ပံုမွန္ မဟုတ္သူေတြကအစ အႏိုင္က်င့္ခံရတဲ့ အမႈေတြ အဲဒါက ဘာေတြလဲ၊    ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ေနၾကရတာလဲ” လို႔ ဘိုရာက ေမးခြန္းထုတ္လုိက္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး ဘုိရာကေတာ့ မုဒိမ္းမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “တရားဥပေဒကေတာ့ ေသဒဏ္ေပးရင္ေပး၊    မေပးရင္ တသက္တကြၽန္း ျပန္မထြက္လာဖုိ႔ပါပဲ” လို႔ ေထာက္ျပလုိက္ပါတယ္။ ဒါေတြအျပင္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၄ ရက္ေန႔ ဒီဗြီဘီ debate အစီအစဥ္မွာလည္း အမ်ိဳးသား ဘာသာသနာ ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဥပေဒျပဳေရးေကာ္မတီဝင္ ေဒၚဇာနည္ဝင္းထြန္းက “အမ်ိဳးသမီးေတြ မလံုမျခံဳဝတ္လို႔ဆိုတဲ့အရာက အျပည့္အဝ မမွန္ဘူး ဆိုေသာ္လည္းပဲ တခ်ိဳ႕တဝက္ မွန္သင့္သေလာက္မွန္တယ္လို႔ ေုပာခ်င္တယ္။   မလံုမျခံဳဝတ္ၿပီး အေပၚပိုင္း ေဖာ္၊ ေအာက္ပိုင္း ေဖာ္လိုက္တာနဲ႔ ေယာက်္ားေလးေတြရဲ႕စိတ္ဆႏၵမွာ ထႂကြလာၿပီ။ အဲဒီမိန္းကေလးကို က်ဴးလြန္ဖို႔ ဆိုတာ မလြယ္ကူေလာက္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕စိတ္ဆႏၵကို ေျဖေဖ်ာက္မယ့္ သူတို႔ လက္သင့္ရာ၊ သူတို႔ရဲ႕အနီးရွိရာ အေနအထိုင္၊ လံုလံုျခဳံျခံဳ အေနအထိုင္ ႐ိုး႐ိုးေအးေအး ေနတဲ့သူေတြသည္ သူတို႔အတြက္ သားေကာင္ ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။   မလံုမျခံဳ ဝတ္စားျခင္းသည္ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈကို ဆြေပးလိုက္တဲ့ သေဘာပဲ” လို႔ ေျပာဆိုလိုက္ပါေသးတယ္။ ျမန္မာတႏုိင္ငံလံုး ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အဓမၼျပဳက်င့္မႈ ၁၄ဝဝ ေက်ာ္ရွိၿပီး၊    မုဒိမ္းမႈေတြဟာ တရက္ကို ၃ မႈႏႈန္း၊ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈ တရက္လၽွင္ အနည္းဆံုး ၂ မႈႏႈန္းနဲ႔ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနက သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ သက္ငယ္မုဒိမ္းမႈဟာ ၂ဝ၁၆ အတြင္းက ၆၇၁ မႈသာ ျဖစ္ပြားခဲ့ေပမယ့္ ၂ဝ၁၇ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းဟာ ယခင္ႏွစ္ထက္ ၂၂၆ မႈ ပိုမိုျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အယူသီးမႈေၾကာင့္ ျပႆနာျဖစ္လာရင္ အေျဖရွာဖို႔ မႀကိဳးစားဘဲ တရားခံရွာၿပီး အျပစ္တင္မႈ။ တာဝန္ခံမႈ၊    တာဝန္ယူမႈမရွိတဲ့ အစိုးရ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္မ်ားနဲ႔ ေဝဖန္ေထာက္ျပစရာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ “ျပည္ထဲေရး ထုတ္ျပန္ခ်က္က အမ်ိဳးသမီးေတြကို ႏွိမ့္ခ်သလို အမ်ိဳးသားေတြကို ေျမႇာက္ေပးသလုိပါပဲ။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အိမ္အျပင္ မထြက္ေအာင္ လုပ္ေနသလိုပါပဲ”  လို႔ ကာယဗလမယ္ ဘုိရာ (ေခၚ) မသက္သက္ေဝက မွတ္ခ်က္ျပဳလုိက္ပါတယ္။ “ျမန္မာ society ႀကီးရဲ႕အေတြးအျမင္ေတြ  ေျပာင္းလဲသင့္ေနၿပီ၊ Please “think outside the box” ပါ၊    အယူမသီးပါနဲ႔၊ အရာတခုကို လြယ္လြယ္နဲ႔ ေကာက္ခ်က္မခ်ပါနဲ႔၊ စည္းဝိုင္းအျပင္ကေန ထြက္ၾကည့္ၿပီး စဥ္းစားပါ။ သင္ မသိေသးတဲ့ အေၾကာင္းအရာဆိုတာ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္” လို႔ ဘိုရာက ေထာက္ျပလုိက္ပါတယ္။ နန္းဆုိင္ႏြမ္ (hiburma.net ဝက္ဘ္ဆုိက္မွ ျပန္လည္ေဖာ္ျပသည္။)