တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္း ၁၈ ဖြဲ႔က ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ထုိင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ၿမဳိ႔မွာ စုေ၀းၿပီး တႏိုင္ငံလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခို္က္မႈ ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (အန္စီေအ) မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးေရး ဆိုင္ရာကိစၥကို စတင္ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ အစိုးရက ၁၅ ဖြဲ႔နဲ႔သာ လက္မွတ္ေရးထိုးမယ္လို႔ ေျပာဆိုထားရာက ဒီလဆန္းပါ ေနာက္တဖြဲ႔ကိုပါ လက္မွတ္ထိုးႏုိင္ေအာင္ ကတိျပဳခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းေတြကေတာ့ တႏိုင္ငံလုံး သေဘာေဆာင္တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္မွာ ဘယ္လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ကိုမွ မခ်န္ထားဘဲ အားလုံးပါ၀င္ေရးထိုးဖို႔ လိုလားေနၾကတာပါ။ ခ်င္းမိုင္မွာ က်င္းပတဲ့ ဒီထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲဟာ သုံးရက္ၾကာ က်င္းပဖို႔ရွိၿပီး လက္မွတ္ေရးထိုးေရး ကိစၥကို ယတိျပတ္ ဆုံးျဖတ္ၾကဖြယ္ရွိပါတယ္။ အစည္းအေ၀းမတိုင္ခင္ မိနစ္ပိုင္းအၾကာမွာ အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ဟံသာကို ဒီဗြီဘီသတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ထြန္းျမင့္က ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။ စက္တင္ဘာလဆန္းပိုင္းက သမၼတနဲ႔ တိုင္းရင္းသားထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ႔ဆုံ ခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ ဒီထိပ္သီးေဆြးေႏြးပဲြက်င္းပတာဟာ ထူးျခားမယ္လို႔ သုံးသပ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေန႔ေဆြးေႏြးပဲြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အန္ကယ့္မွတ္ခ်က္ေလး အရင္သိပါရေစ။ “အဓိကကေတာ့ သမၼတနဲ႔ သြားေတြ႔ၿပီးတဲ့ေနာက္ေပါ့ေလ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ အဖြဲ႔ေပါင္းစုံနဲ႔ ဒီမွာ အေျခအေနကိုတင္ျပမယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ ညိႇႏိႈင္းတိုင္ပင္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လို ဆက္လုပ္သြားရင္ေကာင္းမလဲဆိုတဲ့ဟာကို ဆုံးျဖတ္ေပးဖို႔ပါ။” ဒီကေန႔ပြဲမွာ ေဆြးေႏြးမယ့္အေၾကာင္းအရာေတြေရာ နည္းနည္းေလာက္ သိခြင့္ရွိမလားခင္ဗ်။ “အဓိကကေတာ့ တႏိုင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလက္မွတ္ထိုးဖို႔ေပါ့ဗ်ာ ဟုိမွာသြားညိွတယ္ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာင္းဆိုတဲ့ အခ်က္အားလုံး မရဘူးဗ်ာ။ အနည္းအက်ဥ္း ေလာက္ပဲ၊ မေရရာဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီအေပၚမွာ လက္မွတ္ထိုးမလား၊ မထုိးဘူးလားဆိုၿပီးေတာ့ ဆုံးျဖတ္ေပးဖို႔ပဲ။” အန္ကယ္ေျပာသြားတဲ့ မေရရာဘူးဆိုတဲ့ထဲမွာ ဘယ္အပိုင္းေတြက အခက္အခဲျဖစ္ေစတာလဲ။ “က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာင္းဆိုတာကေတာ့ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြ အားလုံး ပါ၀င္ေရး၊ အဲဒီထဲမွာ တကယ္လို႔ အားလုံးမပါႏိုင္ရင္ေတာင္ အန္စီစီတီ (တျပည္လုံး အပစ္ခတ္ရပ္စဲမႈ ညိႇႏိႈင္းေရးအဖြဲ႔)တို႔၊ အက္စ္ဒီ (အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔)တို႔ အဖြဲ႔၀င္ အားလုံးပါ၀င္ေရးကို ကုိယ္တို႔က ေတာင္းဆိုတယ္။ အဲဒါကို အစိုးရဘက္က လက္မခံေသးဘူး။ လက္မခံတာကေတာ့ ၂ မ်ဳိးရွိတာေပါ့ေလ။ ေအအန္စီ (ရခို္င္အမ်ဳိးသားေကာင္စီ) တို႔၊ အယ္လ္ဒီယူ (လားဟူဒီမိုကရက္တစ္ယူနီယံ) တို႔၊ ဒဗလ်ဴအန္အို (၀အမ်ဳိးသားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္) တို႔ဆိုရင္ သူတို႔ အေနနဲ႔ေတာ့ ဒါက ေဆြးေႏြးပဲြကို တက္လို႔ရတယ္။ က်န္တဲ့ ၃ ဖြဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ကိုးကန္႔ရယ္၊ ေအေအ (ရခုိင္တပ္မေတာ္) ရယ္၊ ပေလာင္ (ပေလာင္ လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး) ရယ္ကေတာ့ သူတို႔ သီးျခားစီေပါ့ေလ ကိုင္တြယ္သြားရမယ္ ဆိုၿပီးေတာ့မွ အဲလိုေျပာတယ္။ သူတို႔အတြက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေတာင္းဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အရေရာ၊ စစ္ေရးအရေရာ၊ လူမႈေရးအရေရာ အာမခံခ်က္ ဘာမွ မရႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အာမခံခ်က္ မရဘူးဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ရည္ရြယ္ထားတဲ့အဆင့္ အေနအထားကို မေရာက္ဘူး ေပါ့။ အဲသလို အေနအထားမ်ဳိးမွာ လက္မွတ္ထိုးမလား၊ မထုိးဘူးလားေပါ့ေလ ဒါက ဒီမွာ တိုင္ပင္ၾကမွာပါ။” သမၼတနဲ႔ေတြ႔တဲ့ခရီးစဥ္မွာ ကာခ်ဳပ္နဲ႔ ေတြ႔ခြင့္မရတဲ့ အခင္းအက်င္းကေရာ ဒီေတြ႔ဆုံမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္ေလာက္အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ သိပါရေစခင္ဗ်။ “ဒါလည္း သက္ေရာက္မႈရွိပါတယ္။ အမွန္ကေတာ့ ရည္ရြယ္ထားတာက သမၼတေရာ၊ ကာခ်ဳပ္နဲ႔ပါ ေတြ႔ဖို႔ေပါ့။ အခုကေတာ့ ကာခ်ဳပ္မပါဘူးဆိုေတာ့ စစ္ေရးဘက္မွာ ဘာမွ ဟုိဥစၥာေပါ့ တိက်တဲ့အေျဖ မရဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီသေဘာေတာ့ရွိပါတယ္။” လက္ရွိ အစိုးရက ေျပာထားတဲ့ Open Book အခ်င္းအက်င္းကေရာ ဒီေဆြးေႏြးပြဲၿပီးသြားရင္ ဘယ္လုိအေနအထားေတြ ရွိႏိုင္မလဲ။ “အမွန္ကေတာ့ အဲဒီ Open Book (အားလုံးတခ်ိန္တည္း တျပိဳင္တည္း လက္မွတ္ေရးထိုး ၾကျခင္းမဟုတ္ဘဲ လက္မွတ္ေရးထိုးလိုသည့္အဖြဲ႔က တဖြဲ႔ခ်င္းစီေရးထိုးႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားျခင္း) ဆိုတဲ့ပုံစံကို က်ေနာ္တို႔က မၾကိဳက္ဘူးဗ်။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အန္စီစီတီနဲ႔ေဆြးေႏြးေနတာကို တႏွစ္နဲ႔ ငါးလၾကာတယ္ေနာ္။ အခု အက္စ္ဒီနဲ႔ေဆြးေႏြးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အစုအဖြဲ႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးေနတာပဲ။ အဲဒီေတာ့ လက္မွတ္ထိုးရင္လည္း အစုအဖြဲ႔နဲ႔ ျဖစ္ဖို႔သင့္တာေပါ့ဗ်ာ။ လက္မွတ္ထိုးတဲ့အခါက်ေတာ့ တဖြဲ႔စီ၊ တဖြဲ႔စီလုပ္လိုက္တယ္ဆိုေတာ့ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ ဒါက မသင့္ေတာ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္ဗ်။” တခ်ဳိ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း ဒီ Open Book အေပၚမွာ လက္ခံၿပီးေတာ့ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုတဲ့ အခင္းအက်င္းေလးေတြ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီေပၚမွာ ဘာမ်ား သုံးသပ္ခ်င္ပါသလဲ။ “ဒီမွာေတာ့ ျပန္သုံးသပ္ၾကမွာပါ။ အဲလိုလုပ္ရင္ ဘယ္လိုအက်ဳိးရွိမလဲ။ ဘယ္လုိ နစ္နာမႈ ရွိႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ဟာကိုပါ က်ေနာ္တို႔က ၀ိုင္းသုံးသပ္ၿပီးေတာ့ေပါ့ေလ။ အမွန္ေတာ့ အားလုံး အတူတူ ရပ္တည္ၾကမွ၊ အားလုံးအတူတူ လုပ္ေဆာင္ၾကမွ ဒါမွ ပိုၿပီးေတာ့ အက်ဳိးရွိမယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ အဲလိုျမင္ပါတယ္။” ဒီကေန႔ ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲဟာ  တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးတဲ့ပြဲလဲ သိပါရေစခင္ဗ်။ “ေတာ္ေတာ္ေလး အေရးႀကီးပါတယ္။ အစိုးရဘက္ကေတာ့ ကေန႔ဆိုရင္ တဖြဲ႔ခ်င္းဆီကို ေခၚေနၿပီဗ်ာ ေနာ္၊ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ စုစုစည္းစည္းနဲ႔ ရပ္တည္ႏိုင္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အတြက္က အလားအလာ အေကာင္းဆုံးပဲ။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ေရရွည္အတြက္လည္း အလားအလာအေကာင္းဆုံးပဲလို႔ ျမင္ပါတယ္။” အန္ကယ္ ဘာမွားျဖည့္စြက္ေျပာစရာက်န္ေသးလဲ။ “အထူးေတာ့ မ်ားမ်ားစားစားေတာ့ မရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ဘက္က လိုလားတာကေတာ့ တႏိုင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးအတြက္ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတယ္။ အစိုးရ ဘက္ကေရာ၊ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေရာေပါ့ေနာ္။ အခုလက္မွတ္ထိုးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီ တဖြဲ႔ခ်င္းစီ၊ ဒီ open book ပုံစံမ်ဳိးနဲ႔ကေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ အားလုံးပါ၀င္ႏိုင္ေရးကို တဖက္က ၾကိဳးစားလိုက္ရင္ ဒါကေတာ့ နစ္နာစရာမရွိဘူးဗ် က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံအတြက္က တခ်က္တည္းနဲ႔ ဒါ ေအးခ်မ္းသြားမယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ျပႆ နာ ေျပလည္သြားမယ္။ တကယ္လို႔ တခ်ဳိ႔တခ်ဳိ႕ကို ခ်န္ထားရင္ က်န္ေနတဲ့မီးႂကြင္းမီးက်န္ေတြက အိမ္ကို ကူးသြားႏိုင္တယ္၊ ရြာကိုလည္း ကူးသြားႏိုင္တယ္၊ ဒါ က်ယ္ျပန္႔လာလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ေပါ့ဗ်။ ဒါကေတာ့ သေဘာထားႀကီးႀကီးနဲ႔ ေပါ့ဗ်ာ လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း အားလုံးတခါတည္း အားလုံးပါ၀င္ေရးကေတာ့ အေကာင္းဆုံးပဲ။ ဒီအတြက္ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ကလည္း ႀကိဳးစားမယ္၊ ပတ္၀န္းက်င္ကလည္း တြန္းအားေပး ေစခ်င္တယ္လို႔ က်ေနာ္က ေျပာခ်င္တယ္။”